हामीलाई बिगारेको कसले ?
२०४६ पछि प्रधानमन्त्री र मन्त्री भएका सबैको नाम मात्रै लेख भनेर लोकसेवा आयोगको परीक्षामा सोधिएको खण्डमा मुस्किलले दुईजना उत्तीर्ण होलान्।
२४ जेष्ठ २०८० बुधबार
फेरि राजतन्त्र फर्केला?
निरपेक्ष लोकतन्त्रको विकाश हँुदै गर्दा निरपेक्ष राजतन्त्रले विश्वबाटै बिदा पाउँदैछन्।
नीति तथा कार्यक्रममा ऊर्जा र वातावारण
कोरोनाले दुनियालाई देखायो कि विश्वव्यापीरूपमा सानो महामारीविरुद्ध लड्न संसारका मौजुदा स्वास्थ्य सेवा र सुविधाहरू अपुरा र अधुरा छन् ।
विभाजन गहिरो पार्दै जि ७
आणविक युद्धको घाउ प्रत्यक्ष भोगेको हिरोसिमा सहरबाट उनीहरूले युक्रेन युद्धको शान्तिपूर्ण समाधान खोज्ने घोषणा गर्नुपथ्र्यो तर हिरोसिमा सम्मेलनमा ठीक उल्टो काम भयो ।
जान्नेलाई श्रीखण्ड, नजान्नेलाई खुर्पाको बिँड !
तपाईँसँग केको डिग्री छ, यसको कुनै अर्थ छैन। मात्र तपाईँले उनीहरूले सोधेको प्रश्नको जवाफ बुझ्ने गरी दिन सक्नुपर्छ। यति भएपछि तपाईँ विज्ञ बन्नुहुन्छ संसारका कुनै पनि देशमा !
कृपया, खानेकुरा नफालौँ
केहअिघि मकवानपुर जाँदा एक सानो चिया पसलमा लेखेको देखेँ– ‘कृपया, खानेकुरा खेर नफाल्नुहोला।’त्यो देखेर मलाई निकै रमाइलो लाग्यो।
कार्बन व्यापारमा शिथिलता
नेपालले कार्बन व्यापारबाट यति–उति आम्दानी गर्ने भयो, यति रकम आइसक्यो, कार्बन व्यापारबाट लाभ लिन यो आयोजना स्वच्छ विकास संयन्त्र (सि.डि.एम.) को कार्यकारी समितिमा दर्ता भयो र यसबाट यति रकम नेपालले पाउँछ भनी नियमितरूपमा पत्रपत्रिकामा समाचार आउँथे।
-480x320.jpg)
सबै युग कविः सिद्धिचरण श्रेष्ठ
युग कवि श्रेष्ठका अनुसार “उज्यालो घामको निम्ति जिउँदो अन्धकारसित लडन्त–भिडन्त गरिरहनु नै मानव जीवन हो। यो लछारपछारमा आफूलाई अघि बढाउने बल साहित्यले दिइरहेको हुन्छ। भइरहेको सामाजिक विकृति र विसङ्गतिलाई पनि कलापूर्ण ढङ्गले अभिव्यक्त गरेमा त्यो शाश्वत साहित्य हुन सक्छ।
सार्वजनिक विश्वविद्यालय स्थापनाका बेथिति
अघिल्लो सरकारका युवा तथा खेलकुद मन्त्री महेश्वरजङ्ग गहतराजले खेलकुद विश्वविद्यालय खोल्ने नीति तथा कार्यक्रममै प्रस्ताव गरे। वर्तमान पर्यटन मन्त्री सुदन किराँतीले त अझ हौसिएर ३ वटा विश्वविद्यालय खोल्ने तयारीका लागि विभिन्न समिति नै बनाए।
सीमान्त गुरु प्लेसिबो इफेक्ट
अहिले सामाजिक सञ्जालमा सीमान्त गुरु भनिने भरत भट्टराईको निकै चर्चा छ। उनको यो चर्चा उनले बिरामीको आँखा हेरेर तथा बिरामीलाई स्पर्श गरेर जुनसुकै रोग ठीक पार्ने दाबी र कतिपय व्यक्तिले आफ्नो कतै ठीक नभएको रोग पनि सीमान्त गुरुको उपचारले ठीक भएको भनाइका कारण भएको हो।
-480x320.jpg)
राज्यप्रतिको भत्किँदो विश्वास
नक्कली भुटानी शरणार्थी प्रकरणमा प्रहरी अनुसन्धान उत्साहजनक छर तथापि यसमा राजनीतिक दबाब ‘शून्य’ भएको विश्वास गर्न सकिन्न।
करार खेती:उत्पादनको मेरुदण्ड
कहिल्यै आफ्नै खेती नगरेका तर अरूको भकारी भरिदिनेहरू यतिबेला झुपडीमै किन नहोस्, धानका बोराछेउ सुत्न पाउँदा कम्ताआनन्दमा छैनन्।जुन उनीहरूको पुस्तौँदेखिको कल्पनाबाहिरको यथार्थ हो।
सीमा समाधानका उपाय
नेपालको त्यत्रो भूमि भारतले लिएको छ भन्ने कुरा भारतका ९५ प्रतिशत जनतालाई थाहा छैन। तिनीहरू भन्दै छन्-भारतको भूमि नेपालले मिच्यो। सत्य कुरा हामीले सम्पूर्ण भारतीय जनतालाई बुझाउनुपर्छ।
राजनीतिमा वेदान्त दर्शन
राजनीतिक अस्थिरता, अस्थिर सरकार र देशमा विकासको परिवर्तन होइन, अलिकति राम्रा र गर्न सक्ने भनाउँदाहरूको राजनीतिक दल परिवर्तन र सत्ता मोहको लोलुपता देख्दा राजनीतिप्रति नै वितृष्णा जाग्नु स्वाभाविक रहेछ।
अलमलमा धर्म र राजनीति
मान्छे भएर जन्मिएपछि बाँच्न त गाह्रो छ नै, त्योभन्दा पनि मर्न गाह्रो छ। यो कुरा सोच्दै गर्दा नेल्सन मन्डेलाको भनाइ सम्झना आउँछ-दुनियाँलाई बदल्ने शक्तिशाली हतियार भनेको शिक्षा हो। दुनियाँलाई मूर्ख बनाउने हतियार धर्म हो।
के भारतीय आर्थिक मोडेल नेपाललाई अनुकरणीय छ?
भारतीय आर्थिक तथा मौद्रिक नीतिको प्रभाव नभनिकनै नलेखिकनै पनि हाम्रो अर्थतन्त्रमा पर्ने गरेको छ भन्ने कुरा हाम्रा शासक र तिनका नीति निर्माताले व्यवहारमा लागु गरेका कुराबाटै प्रष्ट हुन्छ। हामीले हाम्रै यथार्थ धरातलमा फर्किएर हाम्रो विकास रणनीति तर्जुमा गर्न जरुरी छ। विकासका नाममा भारतीय मोडेलको पक्षपोषण गर्न छौडौँ।
-480x320-wm.jpg)
दण्डहीनता, भ्रष्टाचार र विधिबिहीनता
राजतन्त्र कालमा सर्वसाधारण र गरिबले न्यायको पुकारा गर्ने राजदरबार थियो। आफूलाई परेको पीडाउपर विन्तीपत्र हालेपछि सुनुवाइ हुन्थ्यो र न्याय पनि दिलाइन्थ्यो। आज त्यस्तो ठाउँ कहाँ छ?
भूमिहीनतामाथि राजनीति
राष्ट्रिय भूमि आयोगका पदाधिकारीहरूले विगत डेढ वर्षदेखि राम्रै सेवा/सुविधा लिइरहेका छन् तर भूमिहीन, सुकुमबासी र अव्यवस्थित बसोबासीको समस्या भने समाधान हुन सकेको छैन।
यथार्थपरक बजेट अहिलेको आवश्यकता
भारतमै केवल १२ प्रतिशत रहेको छ भने बंगलादेशमा ७ प्रतिशत रहँदा नेपालमा अघिल्लो वर्षको तुलनामा जिडिपीको २० प्रतिशत राजस्व रहेको थियो।
पत्रकारिताको पुनरागमन
दुई वर्षअघि अस्ट्रेलियाको संसद्ले न्युज मिडिया बार्गेनिङ कोड पारित गरेर फेसबुक र गुगललाई उनीहरूको प्लेटफर्ममा सेयर भएका समाचारका लागि सम्बद्ध मिडिया कम्पनीलाई भुक्तानी दिनुपर्ने व्यवस्था गरेको थियो।
अनुसन्धान–केन्द्रित विश्वविद्यालय
अमेरिका र चीन संसारका सर्वाधिक धनी देश हुन्। आउँदा दिनमा समेत विश्वको अर्थतन्त्रमा उनीहरूकै बोलबाला हुने देखिन्छ। त्यस्तो प्रक्षेपण गरिनुमा उनीहरूको अनु सन्धानात्मक लगानी गरेको रकम नै हो। अमेरिकाले अन्वेषणमा वार्षिक ५ खर्ब अमेरिकी डलर खर्च गरेको देखिन्छ भने चीनले करिब ४ खर्ब डलर लगानी गरेको पाइन्छ।
एसियामा द्वन्द्वको बीजारोपण
आगामी मे १९ देखि २१ सम्म जापानको हिरोसिमा सहरमा हुने संसारका विकसित देशहरूको संगठन जी ७ को ४९ औं शिखर बैठकको पूर्वसन्ध्यामा उठेका केही विषयप्रति एसियाली देशहरूले गम्भीर विचार पुर्याउनुपर्ने देखिन्छ।
नक्कली शरणार्थी मायावी विभ्रम
८ सय ७५ जना नेपालीलाई नक्कली भुटानी शरणार्थी बनाउन गरिएको प्रयास वा उद्योग प्रकरणले सडकदेखि सदन तातेको छ। प्रहरीको छानबिन र अनुसन्धान जारी छ। उच्च राजनीतिक तथा प्रशासनिक नेतृत्वसमेतको संलग्नताको कुरा सुन्नमा आएको छ।
जलवायु संकट उच्च, संवेदनशीलता न्यून
नेपालको हरितगृह ग्यास उत्सर्जनमा योगदान न्यून छ, तैपनि हाम्रो राष्ट्र उच्च जोखिममा पर्छ। यहाँ जलवायु परिवर्तनका बहुआयामिक असर र जोखिम देखापरेका छन्।