दुखिरहने द्वन्द्वको घाउ
गाउँशहर, घरघरै चारैतिर उल्लासपूर्वक भित्रिने ठूला पर्वले खुसीयाली र रौनक त दिन्छ नै तर कहीँ कतै पीडा समेत थप्ने गर्दछ। हुनेखानेका लागि फरक बनिदिने चाडहरूले हुँदा खानेहरूका परिवारलाई भने आपत् निम्त्याउँछ।
१४ मंसिर २०७८ मंगलबार
गर्भमै असुरक्षित छन् छोरी
एउटै महिलाले छोराको आशमा ६ पटकसम्म गर्भपतन गराएको सुनिन्छ। महिनावारीका समयमा छाउगोठदेखि घरका अँध्यारा कोठामा लुकाउने गरेका घटनाहरू छरपस्टै छन्। छोराको रहरमा गर्भमै तुहिने छोरीका अलिखित कथाबारे राज्य मौन बसिदिँदा आमाको स्वास्थ्य जोखिम पनि उत्तिकै छ।
दशैं कस्तो भो?
दशैं सकिएसँगै नियमित रुपमा कार्यालय खुल्यो। १०/१२ दिनका लागि टाढा भएका साथी र सहपाठीहरुसँग भेट्ने बित्तिक्कै प्रश्न ओइरियो, ‘कस्तो भो दशैं?’
मानसिक समस्याबारे बेलैमा सोचौ
विश्व स्वास्थ्य संगठन अनुसार विश्वमा बर्सेनि ८ लाख व्यक्तिले आत्महत्याको कारणबाट ज्यान गुमाइरहेका छन्। १५ देखि १९ वर्ष उमेर समूहको व्यक्तिहरूको मृत्यु हुने प्रमुख तेस्रो कारण पनि आत्महत्या नै हो।
एनआरएनएमा विभाजन ल्याएर के चाहन्छ नेपाली कांग्रेस?
गैरआवासीय नेपाली संघ (एनआरएनए) को ९औं महाधिवेशनमा नेतृत्वको लागि प्रत्यासी थिए वर्तमान अध्यक्ष कुमार पन्त र तात्कालिन उपाध्यक्ष कुल आचार्य। व्यवसायीक साझेदारसमेत रहेका पन्त र आचार्य मिल्ने साथी पनि थिए। आचार्यले पन्तविरुद्ध उम्मेदवारी दिन्छन् भन्नेमा कतिपयले विश्वासै गरेका थिएनन्। आचार्यले संघको ८ औं महाधिवेशनमा कुमार पन्त र डा. बद्री केसीको कांध चढेर जमुना गुरुङविरुद्ध चुनाव लडेर उपाध्यक्ष पद हात पारेका थिए।
मर्नै खोजेको होइन, बाँच्न गाह्रो भएको हो...
फलानो वा फलानीले आत्महत्या गरेछ। कस्तो पापी रैछ। हेर परिवारको बिचल्ली। मलामी फर्केको १३ दिनसम्म आदि –इत्यादि सुनिन्छ। त्यसपछि छिमेकी आफन्त आफ्नो घरतिर लागेपछि परिवारका सदस्यले समेत मृत्युको दाग बोकेर बस्छन्।
तीजमा माइत आउने फुपूको तयारी
फुपू सुनाउँदै जानुहुन्थ्यो– ‘सात दिन अगाडिदेखि घाँस काटेर खात लगाएर आएकी छु, पञ्चमीको भोलिपल्टसम्म जति खुवाए पनि पुग्छ, वस्तुभाउलाई। पानी बोकेर गोठका गाग्री ताउलो समेत भरिदिएकी छु, कसैले कुँडो पकाएर खान दिए वस्तुभाउ मर्दैनन्।
पितृसम्मान दिवसमा 'बा'हरुको सम्झना
आज भाद्र महिना कृष्ण पक्षको औँसी तिथि, बाको मुख हेर्ने दिन अर्थात पितृ सम्मान दिवस। कर्म दिने पिता या बाको महिमा स्मरण गर्ने र सम्मान प्रकट गर्ने विशेष दिन।
फुटको बाटोमा ‘मिलन’
भदौरे भेलजस्तै पार्टी फुटको लहर नै चलेको महिनामा टुटफुट कुनै नौलो होइन्। तर नौलो काम गर्ने भन्दै नयाँ पुस्तालाई डोराउने अभिभारा बोकेका पार्टी नै पुरानै शैलीमा प्रकट हुदा नयाँ मन कुडिएका छन्।
चन्द्रागिरीमा टुक्रँदै 'नेपाल'
लोकतन्त्रको लागि पार्टी फुट्नु नराम्रो मानिन्छ। पार्टी होस या मुलुक एक भएकै राम्रो। दुई सय वर्ष अगाडि पृथ्वीनारायण शाहले चन्द्रागिरीमा देखेको नेपाल एकीकरणको सपना आजको दिन पनि निकै रोचक लाग्छ। यसै डाँडामा बसेर नेकपा एमाले टुक्रिएको कथा पढ्दा भने इतिहासका विद्यार्थीलाई कस्तो अनुभव होला?
दलहरूको ‘गाईजात्रा’
राजनीतिमा जब निष्ठा र सिद्धान्तको मृत्यु हुन्छ, तब गाईजात्रा चलिहरन्छ। यसका लागि भाद्र कृष्ण प्रतिपदा कुर्नु पर्दैन।
सृष्टि चलाउने 'पाठेघरको घाउ'
अति भए पछि एकदिन उनले पसलबाट नयाँ ब्लेड किनेर ल्याईन् अनि बाहिर झरेको पाठेघर काटेर फाल्न थालिन्। ‘दिन दिनै हुने दुखाईभन्दा एकदिनको दुखाई सहन्छु भनेर काट्न थाले तर आधी भाग काटेपछि रगत धेरै बग्यो।’ उनी आफ्नै घाउसँग डराएर चिच्याईन्, कराईन्।
काबुलवाला ! 'मिनी' हरुको ख्याल गर्नु !!
आशा गरौ, तालिबानमा कावुलीवाला कथाका थुप्रै ‘रहमत’ भेटिने छन् । तिनीहरुको झोलामा बारुद हैन किसमिस र कापी कलम हुने छ । जसका कारण अब मिनीहरुको अधिकार खोसिने छैन । मिनीहरुले स्वतन्त्ररुपमा पढ्न पाउने छन् । स्वतन्त्ररुपमा बाच्न पाउने छन् ।
अविस्मरणीय सन्तानेश्वरको यात्रा
प्रकृति आफैमा धेरै सुन्दर छ। तर हामीले त्यसलाई दूषित बनाइरहेका छौं।
प्राकृतिक प्रकोप एक साझा चुनौती
मानिसले मानिसमाथि अपराध गर्दा दण्डसजाय भए जस्तै प्रावधान हुनुपर्दछ। त्यस्तै प्रावधान मानिसद्वारा प्रकृतिमाथि हुने सामुहिक बलात्कार सम्बन्धमा कठोर दण्डसजाय खोई ? हाम्रा साझा घर भत्काएर उजाड बनाउने जघन्य अपराधी तथा दोषीहरुलाई पाता कसेर कठघरामा उभ्याउने कानूनी प्रावधान कहिले आउने ?
-480x320.jpg)
मनकलाको हत्याले उब्जाएका अनुत्तरित प्रश्न !
रुकुममा भएको मनकलाको हत्याले भोलिका दिनमा यस्ता घटना दोहोरिन नदिन हामी सबैलाई पाठ पढाउनुपर्ने हो तर आम रूपमा उनको परिवारमा परेका बज्रपात उनका लागि सीमित हुने निश्चित छ।
मेहन्दीभन्दा मेहनती हात प्यारो
साउनका थुप्रै समाचार लेखियो। मेहन्दी लगाएका थुप्र्र्र्रै हातका बुट्टेदार तस्बीर खिचियो। तर भक्तकुमारीको हातमा पोतिएको साउनको हिलो अहिलेसम्म देखेको मेहन्दी हातभन्दा उत्कृष्ट लागेको छ।
‘अहम्’को लुतो आजै फालौँ
अहम्को लुतोलाई मल्हमले मात्र काम गर्दैन । आफूहरुमा भएको अहम्को लुतोलाई साउनको पहिलो दिनमै फालौं। अहम्लाई ढिलो गरेर पाले एक दिन यसलै स्वयम् व्यक्तिलाई नै फाल्ने छ।
सौम्य पाँचपोखरीको जागृत अनुभूति
यात्राका प्राकृतिक स्वागतकर्ता ढुंगाका काप र भुईं नै रंगीन बनाउने मौसमी फूलहरू चित्ताकर्षक थिए। रोमान्चकता र रमाइलोको बेजोड संगम समेटिएको यथार्थ वर्णन गर्न शब्दहरू मात्रै पर्याप्त छैनन्। साहसिक र सौम्य अनुभूति जागृत गराएको स्मरणयोग्य पाँचपोखरी यात्रा मानसपटलमा सदैव गुन्जिरहनेछ।
लालसाविहीन दुर्गमका मुहार
पीडाको पहाडले थिचिएको दुर्गम बस्तीभित्रका अबोध नागरिक। लालसाविहीन मुहारभित्र लोलाएका नजर। छलकपट र स्वार्थ कहीं कतै देखिंदैन यहाँ। १० वर्ष चलेको आन्तरिक द्वन्द्वले रुकुमका दुर्गम गाउँ आज पनि पुरानै अवस्थामा छन्। निस्वार्थीहरूको बस्तीमा नजर नपुगेका कारण परिवर्तनले गोरेटो कोरेको छैन।
आफ्नै प्रतिपक्ष नेपाली कांग्रेस
भारतसित नझुकेर वर्तमान संविधान जनतामा समर्पित गर्ने सुशील कोईरालालाई संविधान पिता त भनिन्छ तर यै संविधानको पटकपटक बलात्कार गर्ने कम्युनिस्टको खिलाफ राजनीतिक लडाइँ लड्ने आट समेत आउँदैन।
रीता दिदीको सम्झना
दिदी ! मेरी रीता दिदी। तिमीलाई केही भएकै थिएन त। कसरी तिमी हरायौ, यो सृष्टिको माझबाट ? हामी पुराण सुन्थ्यौँ। पण्डितजी सुनाउँथे– मानिस मर्दैन, शस्त्र र अस्त्रले मानिसको विनाश गर्न सक्दैन।
-480x320-wm.jpg)
असारमा ननिभेको आगो!
मध्य असारको यो क्षणमा मुलुकभर पानी दर्किरहेको छ। तर एमालेभित्र सल्केको अविश्वासको आगो भने अझै निभ्न सकेको छैन। सामान्य आगो भए यो धेरै पहिल्यै निभिसक्थ्यो तर अहंमको आगो एक असारले त के हजारौं साउनले पनि निभाउन सक्दैन।
चिन्ता : राष्ट्रपतिप्रति कि राष्ट्रिय हितप्रति ?
जनताले भोगिरहेको महामारीको चासो नगरी नेताहरु भने आफूलाई परेको महामारीको मात्र चिन्तामा छन्। यो बेला राष्ट्रपतिको चिन्ताभन्दा बढी राष्ट्र हितको चिन्तामा लागेर देशलाई बचाउनुपर्ने नेताहरु चार दिशातिर फर्केर तमाशा देखाइ रहेका छन्, नाटक, नौटंकी प्रदर्शनी गरिरहेका छन्।