पथप्रदर्शक नै बाटोविहीन
अरुलाई बाटो देखाएर गुजारा चलाउँदै आएका पथप्रदर्शक कोरोना कहरबीच जीवन अगाडि बढाउने बाटो नदेखेपछि अन्योलमा छन्।
१२ आश्विन २०७७ सोमबार
उपेन्द्र लामिछानेका लेखहरु :
भोको पेटमा मलम लगाउँदै ‘हन्ड्रेड समूह’
‘ठूला कुरा गरेर सरकारमा गएका नेताले गरिबको पेट भर्न सकेनन्,’ उनले भने, ‘पसिना बगाउने मजदुरले एक छाक राम्रोसँग खान नपाउनु निकै पीडादायक अवस्था हो।’
-480x320.jpg)
भारीले होइन, कोरोनाले थिच्यो
काठमाडौंको बौद्ध क्षेत्रमा भरियाको काम गरेर छाक टार्ने करिब १५ जनाको अवस्था यस्तै रहेछ । ‘हामी त चिउरा खाएर पनि पेट भर्ने गरेका छौं’, कृष्णले भने, ‘कति साथी त त्यही पनि खान नपाउने अवस्थामा पुगिसके ।’
अपांगता क्षेत्रमा कोरोना कहर, जीवनयात्रा झनै कठिन
दृष्टिविहीन झरेन्द्र राईले देख्न छाडेको तीन दशकभन्दा बढी भयो। तर विगत पाँच महिनादेखि भने देख्न थालेका छन् रे, कोरोनाको कालो कहर। लकडाउनका कारण काम गर्ने होटल बन्द भएपछि मैतीदेवीको सानो कोठामा अभाव र त्रासमाझ खुम्चिएका उनले यति बेला जीवनयात्रा निकै डरलाग्दो बनेको सुनाए।
मनिषाको ‘मोर्डन मिथिला’
मिथिलामा घरेलु हिंसा र सामाजिक विभेद मात्र हैन, सुन्दर जनजिवन र हँसिला अनुहार पनि छन्। ‘क्यानभासमा सामाजिक विकृतिका तेजावले बिगारेका अनुहारको एक पाटो मात्र हैन’, उनले भनिन्, ‘सादगी, सुन्दरता र सभ्यताले सजिएको अनुहारको अर्को हँसिलो पाटो पनि देखाउँछु।’
‘छोरी घरका उज्याला हुन्’
‘बाबाका चार सन्तान सबै काठमाडौंमै छौँ,’ उनले भनिन्, ‘सवारी साधन नचल्दा यसपटकको औँसीमा मुख हेर्न जान पाएनौँ ।’ चाडपर्व परिवार जोड्ने माध्यम बन्दै आएकामा यसपटक कोरोनाले त्यसमा अवरोध ल्याइदिएको उनले सुनाइन् ।
ज्यानमै ५५ लाखको सुन !
सुवासले ५५ तोलाभन्दा बढीका सुनका गहना लगाएका छन्। अझ भन्छन्, ‘अझै धेरै सुन लगाउने रहर छ।’
रातमै सीमित नीलवाराही नृत्य
परम्परागत पहिरनमा सजिएर धाँ, भुस्या, काँय र पाँगा बाजाको आकर्षक तालमा नाचिने नीलवाराही नृत्य हेर्न रातमा पनि स्थानीयको भीड लागेको छ। मुकुण्डो लगाएका देवगणका जात्रा हेर्न मास्क लगाएका सर्वसाधरणको भीडले धेरैको ध्यान खिचेको छ।
-480x320.jpg)
च्यातिएको तस्बिर
पानीमा रुझेर कालो कपडा लगाएकी तीनले नाचेको दृश्य निकै रहरलाग्दो थियो। प्रकृतिको संगीतमा नाचेको यति सुन्दर दृश्य मैले पहिला देखेको थिइनँ।
-480x320.jpg)
यसरी बन्छ जनै
‘ससाना नियमलाई उन्दै जाँदा पूर्ण जनै तयार हुन्छ,’ भवदिपले भने, ‘तब मात्र यसले जनैपूर्णिमामा लगाउनुको सांस्कृतिक महत्व राख्छ।’
पहिले सांसद, अहिले वडा सदस्य
३४ वर्षअघि नै तत्कालीन राष्ट्रिय पञ्चायतका सदस्य भइसकेका भक्तपुरका ७३ वर्षीय गोविन्द दुवाल यतिबेला नगरको वडा सदस्य भएर जनताको सेवामा जुटेका छन्। भन्छन्– राजनीति सम्पत्ति कमाउन होइन, जनताको सेवाका लागि हुनुपर्छ।’
-480x320.jpg)
भक्तपुरमा फक्रिएको ‘मिथिला’
ललितकला पुरस्कारबाट श्रीमान्श्रीमती नै पुरस्कृत भएपछि उनीहरूको कोठा झनै उज्यालिएको छ। लोककला विधातर्फ २०७७ सालको नेपाल राष्ट्रिय ललितकला पुरस्कारबाट लक्ष्मण मण्डल सम्मानित भए भने प्रादेशिक प्रतिभा पुरस्कारबाट सरिता मण्डल।
यसरी बन्छ–दही र च्यूरा
दही भन्नेबित्तिकै भक्तपुरको जुजुधौ र चिउरा भन्नेबित्तिकै बोडेको टिगनीको याद आउँछ। भक्तपुरमा परम्परागत तरीकाबाट दही बन्ने प्रकृया जारी छ। टिगनीमा परम्परागत हिसाबले चिउरा कुट्न छाडिएको छ।