जसोतसो वर्खा सकियो। कमलाको स्याहारले धनबहादुर पनि तङ्ग्रियो। दशैँ लाग्दा–नलाग्दै छोराले भाषा परीक्षा पास गरेर कोरिया जान पाउने खबरले दुवै दम्पती खुशी भए। दशैँपछाडि छोराको कोरिया जान समय एक हप्ता अगाडिदेखि नै घरमा आफन्तहरू एकपछि अर्को बहाना बनाउँदै आउन लागे। कोहीले त धनबहादुरको साख्खै आफन्त हुँ सम्म भन्न भ्याए। कमला भने २ महिना अगाडि लोग्ने ओछ्यान पर्दा फर्केर नहेर्ने आफन्त भनाउँदाहरूको चेपारोसँग मनमनै कुडिँदै थिई।
तिमीलाई जान्न मन लाग्यो होला को हो त्यो मान्छे जसलाई म प्रेम गर्दै छु। तिम्रो उत्सुकतामा खलबली हुनु स्वभाविक पनि हो। तिमी अझै आश्चर्यमा पर्दै जान्छौ , जबजब म वृतान्त कहँदै जान्छु । मैले प्रेम गर्ने मान्छे मभन्दा ठ्याक्कै बीस वर्षले कान्छो छ। तिमी सोच्दै हौला।छोराको उमेर भएको केटासँग प्रेमसम्बन्ध !
घर पुगेपछि थाहा भयो– आमाबुबा सानैमा बित्नुभएको रहेछ। दाजुभाउजूले हुर्काएका रहेछन्। सुनेर दुख लाग्यो। दुख भोगेकी केटीले पक्कै मेरो भावना बुझ्ने छिन्। उनलाई संसारको सबै खुसी दिनेछु भन्ने भावना पौडदै थिए। अचानक मेरो आँखा फोटो एलबममा परर्यो। फोटो हेरेपछि हामी सशंकित भयौ । धन्य ! उनीहरूले देखेनन्।
हिँउको शहर छोडेर युग–युगदेखि बगिरहेका त्रिशुली र कर्णालीहरूमा पराईसँग साइनो जोडेर सिमानामा बगिरहेका मेची र कालीहरूमा शुद्ध पानी मात्रै बग्दैन मेरा हजार पुस्तादेखि जिन्दगानी बगिरहेको छ।
साथमै कृष्ण छ क्रीडा नगर्ने कुरै भएन, छातीमै वृन्दावन छ अन्त जाने सुरै भएन। कंशहरू मुर्मुरिइरहून् त्यस्ता हावाले छुँदैन, तिमी मुस्कुराए प्रेम प्याला अपुरै भएन।
योग्यता जसले खोज्यो आफ्नो सुन्दरतामा, मेरो गजलको पात्र कहीँ उनी नै त हैन। यो मनलाई राम्रै थाहा छ, मेरो धरातल, चन्द्रमा सायद ती प्रेयसीको छाया त हैन। एक अपरिचित जसले बोलाउँदैछ मलाई, मेरो आत्माको उनीसँग कतै नाता त छैन?
प्रभुले हाँसेर फेरि भन्नुभयो, – “हेर मेरो यो ढुङ्गाको मूर्तिमा होइन, तिमी आजबाट नै हरएक मान्छेको पूजा गर, सबैको खुसीमा खुसी हुन सिक, सबैलाई आफ्नो सन्तान भनेर सोच। सानासाना माग लिएर यो मूर्तिमा होइन, आफ्नो अन्तरमा प्रतिष्ठित प्रभुसँग जाऊ, तिमी पनि मजस्तै सुन्दर मुस्कानले भरिएको अनमोल जीवन प्राप्त गर्नसक्ने छौ।”
पारिजातलाई तिनपानेले भिजाएर देउरालीमा उमार्न सक्नेछु पुजिएका अद्भूत जड ढुङ्गाहरू छोपिन्ने छन् लुक्दैलुक्दै बसाइँ सर्ने आकाशको मुलबाटो पछ्याएर हरपल खोजिबस्नेछु सुषुप्त स्वयम्भूको अनिमिष नयनभरि।
बिर्सेमा गुरुको सद्वाणी हामीले सार्थक हुनेछ त्यो जगजाहेर कहावत भाइभाइ फुटे, लुट्ने छ पराईले। याद गरौं आज ती पुजनीय गुरुहरू व्यास, वशिष्ठ, दतात्रय, शंकराचार्य, स्वामी विशुद्धदेव। आज हामी सबैले याद गरौतैतरीय उपनिषदको एउटा मन्त्रः। गुरुब्रम्ह, गुरुरर्विष्णु, गुरुदेव महेश्वर गुरु साक्षात परव्रम्ह तस्मे श्री गुरुवेनम।
कहिले खले गह्राबाट त कहिले बार्दलीबाट, चुच्चो घाँटी जोडिएकालाई पालैपालो घोचे।छुट्टिएर नहुने भयो, मिल्न पर्यो अब, पारिवारिक मिटिङ बसी पालैपालो सोचे। खै केमा चित्त बुझ्या छैन एउटै भान्सा गर्न, सम्मानजनक वाक्यमा नै पालैपालो घोचे।
परतिर सडकको धुलोभित्रबाट एउटा पागल चिच्याउँछ देशको एक मुठी माटो लिएर आफ्नो छाती छोएर भन–‘चेलीबेटी बेचिए कि तिमी बेचियौ ? मूर्तिहरू चोरिए कि तिमी चोरियौ ? जातीय दङ्गामा तिमी मर्यौ कि मारियौ ? तिमी खतरामा छौ कि देशको राष्ट्रियता खतरामा छ ?’
