ममताको छाती पिलाउने आमा
बिगारेर आफ्नै बरु रूपरंग, मलाई नै पोषण दिलाउने आमा । बिर्सी जिन्दगीका घाटा अनि नाफा, बही खाता मेरै मिलाउने आमा। भुलेर हिजो, अनि आज र भोलि, मभित्रै पो जम्मै बिलाउने आमा।
२१ फाल्गुन २०७७ शुक्रबार
गुरु कि गोरु !
‘मेरो छोरो पनि हजुरकै गुनगान गाएर अघाउँदैन । हजुरलाई असाध्यै आदर गर्छ ।’ अर्का अभिभावकले मतिर फर्केर कुराको गाठो खोल्दै भने, ‘अब हजुरले हाम्रो घरमा गएर टिउसन पढाइदिनु परयो । नानीबाबुकै लागि यत्रो सङ्घर्ष गरिएको छ । महंगो विद्यालयमा शिक्षा दिलाएको छ । र, पनि उनीहरूको होस् फर्किएको थिएन । हजुरसँग के सूत्र छ कुन्नि उनीहरू मोहित छन् । नाइँ नभन्नुहोला । जे फि तिर्नुपर्छ हामी तयार छौँ ।’
उस्तै देखेँ काँडाभित्र फूलको पनि मुस्कान
भाँचिएको रुख पनि आयो पलाई –पलाई, दीपले नि ज्योति छर्यो आफैलाई जलाई। उस्तै देखेँ काँडाभित्र फूलको पनि मुस्कान, यस्तो लाग्यो जिउने कला सिकाउँदै छन् मलाई। विवेकको पाटोचाहिँ पूरै खाली पाएँ, आफ्नै ठानेको मान्छे पनि जाली पाएँ । निस्वार्थ सहयोग गरेकी न हुँ मैले, परिणाममा भने नमिठो गाली पाएँ।
कवि
विचरो, कवि, अब के गरोस् उसका मस्तिष्कभरि सिरियामा बम पड्केका कविताहरू ताजै छन् अमेरिका , कोरियाली युद्धपोतहरू हिंसामा अग्लेका कविताहरू उकुसमुकुस छन् घडी हेर्छ – नौ बज्दै छ खल्ती छाम्छ –रित्तो बिलकुल रित्तो, चुलोमा ग्याँस आउला कसरी ! छोराका गणित कपी स्कुल ब्यागमा छिर्लान् कसरी !सील खोलेर पत्नीले भोको पेटको तृष्णा शान्त पार्ली कसरी !
जर्किन कुच्याउँछु
मलाई खान देऊ सुन्तली, म खाएर मर्दिन बरु जाग्छु कस्सेर र भन्न सक्ने हुन्छु जोडजोडले यो कानो र अन्धो राज्य सत्ता कहिले पग्लन्छ हं ! मैले अरू केके कुच्याउनुपर्छ अझै सुन्तु, म तिमीलाई खुब माया गर्छु ल ।
ईश्वरको मृत्यु
अर्को मान्छे बोल्यो – ‘हो मलाई पनि लाग्छ कि भगवान् जन्मेको छैन । तर भगवान् छछैन, मर्यो मरेन भनेर त फुर्सदमा सोच्ने कुरा हो । अघाएको बेला फुर्ने कुरा हो । हातमुख जोर्नका लागि एमानको मोटा मान्छे बोकेर भगवान् थानतिर उकालो चढदै गरेको त्यो फुच्चे भरियालाई हेर्नु त, उसको भगवान् कहाँ मरेको छ ? उसले तपाईँलाई भन्ने छ – ‘ए विद्वान महाशयहरू, ईश्वर जन्मेको छैन भने जन्माउनुपर्छ । मरेको छ भने पनि बिउँत्याउनुपर्छ ।’
पुड्कीको खुसी
पुड्कीका दिन यसरी नै बितेका थिए। खुसी पनि थिइन्। आज भने उनलाई एउटा कुराले सताइरहेको थियो। शहरमा साहित्यिक प्रतियोगिता हुँदै छ भन्ने थाहा पाए। उनलाई त्यस प्रतियोगितामा भाग लिने मन त थियो। तर म कसरी भाग लिऊँ। त्यहाँ त भाषा साहित्यमा विद्यावारिधि गरेका अग्रज हुनु होला। म दश पास गरेकी गाउँकी पुड्की न हुँ।
रुझेका आँखा
विष्णुमायाले गर्भे टुहुरो छोरो हुर्काइन् । बाबु बितेको चार महिनापछि हरिलाल जन्मेका थिए ।छोरो हुर्काउँदा विष्णुमाया सुकुम्बासी भएकी थिइन् । सम्पत्तिको नाममा छोरोबाहेक उनीसँग केही थिएन।
खोलको करामत
मेरो कुरो सुनेर ऊ हाँस्यो र बोल्यो – ‘खोई कहाँ छन् मान्छे ? त्यो दुवैतिरको त जुलुस हो । एकातिरकाले एउटा रङ्गको खोल ओढेका छन् भने अर्काले अर्को रङ्गको । ती कहिले मिसिन्छन् र एकै रङ्गका खोल बन्छन् । कहिले छुट्टिन्छन् र अलग रङ्गका खोल बन्छन् । ‘मान्छे’ पाउने दिन त गए हजुर ।
बस्दिनँ म शहर बजारमा
उकुसमुकुस हुन थाल्यो, सम्झी गाउँ पाखो, दूध, दही , सागसब्जी, आउँछ याद खाको। आफ्नै बारी आफ्नै खेतमा,लाको अन्नबाली , अन्नपात अन्य चिजको, हुन्नथ्यो कहिल्यै खाली । बस्दिनँ म शहर बजारमा, हराइने भो मानिस हजारमा ।
लड्डु
सम्भाव्यताको खोजी गर्दै सितारामले सानैदेखि धेरै दुःख गरे । गाउँको खेत खन्दै दुई घण्टा हिँडेर पढ्ने गर्थे । बर्खे खोलाले बाटो अवरुध्द हुँदा कतिले बिचमै पढ्न छोडे । उनको निरन्तरताको कारण स्नातक सके । त्यो बेला पढेका मान्छे जिल्लामा कम भेटिन्थे । जागिर सहजै मिल्यो । छोराछोरी राम्रैसँग शहरमा राखेर पढाए।
एक कमलरी बालिकाको साहसले जन्मिएको कृति कान्छु
कान्छु बाल उपन्यास पनि भोलिका सुन्दर भविष्य र मानवता निर्माणको पक्षमा विगतको कुरीति चिरेर निस्केको अक्षरहरूको अमृतकुण्ड हो । जोजो कान्छुरूपी अमृतकुण्डमा डुब्ने धृष्तता गर्दछ उसले कमलरी जीवनको एउटा पाटो आफैले भोगेसरह अनुभूत गर्न सक्नेछन् । कान्छु भित्रका राम्रा पक्ष अनुसरण गरेर समाजका लागि, मानवताका लागि र जीवनका लागि असल बाटोका रेखाहरू कोर्न प्रेरित हुनेछन् । त्यसैले बालउपन्यासको क्षेत्रमा कान्छु उपन्यासले एउटा अर्को अध्याय थपिदिएको छ भन्न सकिन्छ।
शान्तिको दीप बलिरहोस्
अशान्तिको जालो सबै मेटेर यो देशको माया बोकेर हामी सबै बाँच्नुपर्छ अन्याय –अत्याचार गर्ने विरुद्ध लड्नुपर्छ बिन्ती गर्छु है विद्रोहको अग्नि कहिल्यै नफैलियोस् हरेकको मनमा शान्तिको दीप बलिरहोस् ।
