मान्छेले कति थोक जानेको छ
मान्छेले मर्नुपर्छ, थाहा छ तर आफू अजम्बरीको महल बन्छ, मार्न तम्सिएर विध्वंश गर्छ,कहिले पैतालाले, कहिले हौसलाले,कहिले दम्भले, कहिले प्रबन्धले उसले टेकेकै हुन्छ, हेपेकै हुन्छ मुर्दा बन्ने शरीरको दुर्गन्ध छेकेकै हुन्छ।
३० श्रावण २०७९ सोमबार
वीरगन्ज पाठशालामा कवि भुपिन र निमेश
कवि भुपिनले शीतलहरलाई बिम्ब बनाएर बर्णन गरिएको मधेसलाई ‘सर्दी’ कवितामा सुनाए। उनले ‘खडेरी’ शिर्षकमा पनि मधेसकै अवस्था वर्णन गरे। ‘चोरी एक तुलनात्मक अध्ययन’, ‘स्याउ बाजे’, र ‘ट्रक ड्राइभर’ शीर्षकका कविता पनि वीरगन्जका साहित्यानुरागीमाझ रुचाइयो।
चापागाईंको आदिभूमिमा पुग्दा
दुल्ल दरबारबाट कुशापानीतिर जाने बाटो वनजंगल र झाडीले ढाकेको छ। गाउँलेहरू वनजंगल र झाडीमा अतीतका थुप्रै अभिलेख छन् भन्दै थिए।
सन्देशमूलक बालकथा सङ्गृहीत ‘हात्तीको क्याटवाक’
कथाहरू रोचक र सन्देशमूलक छन्। बालबालिकाले कथा पढेर ज्ञान र सन्देशका साथै मनोरञ्जन पनि प्राप्त गर्न सक्नेछन्। बालबालिकामा पठन संस्कृतिको विकास गर्न यस्ता पुस्तकले सघाउनेमा विश्वस्त हुन सकिन्छ।
हिमाल,पहाड र गाउँको बुझाउने कृति-‘पैतालामा हिउँ: आँखामा हिमाल’
हो, हिउँ भोग्न हिउँसित संगत गर्नैपर्छ। अझ हिमालमै बस्नुपर्छ अनि मात्र थाहा हुन्छ हिउँको क्रूरता, निष्ठुरता र विशिष्टता। आफू तात्न नसके मान्छेलाई चट्टान बनाइदिन्छ हिउँले। जोगिन सक्नुपर्छ हिउँसित नत्र खाइदिन्छ हातखुट्टा र बनाइदिन्छ अन्धो।
‘चोभार ब्लजु’को अन्तरक्रिया सम्पन्न
साहित्यकार विक्रमभक्त जोशीको निकथासंग्रह ‘चोभार ब्लुज’को अन्तरक्रिया कार्यक्रम सम्पन्न भएको छ। नेपाल प्रज्ञाप्रतिष्ठानमा सो कार्यक्रम सम्पन्न भएको हो।
नागरिककर्मी राईको दोस्रो गीत सार्वजनिक
राईको शब्दमा ओमप्रकाश राईले संगीत भरेका छन्। ६ मिनेटको गीतको अडियो ओसन म्यूजिक नेपालको युट्युब च्यानलबाट सार्वजनिक गरिएको छ। ‘सञ्चो छ कि रोदन’मा स्वर दिएकी मनमा बी खोटाङकै नवउदीयमान गायिका हुन्।
‘को–हजबेन्ड’ ले जित्यो उत्कृष्ट अन्तर्राष्ट्रिय डकुमेन्ट्री अवार्ड
नेपालको बहुपति प्रथाका बारेमा आधारित वृत्तचित्र ‘सहायक श्रीमान्’ (को–हजबेन्ड) ले अमेरिकामा ’उत्कृष्ट अन्तर्राष्ट्रिय डकुमेन्ट्री अवार्ड’ जितेको छ।
‘स्वीकारोक्ति आजीवन सिद्धि’ पुरस्कार लीलबहादुर क्षत्रीलाई
विश्व भुटानी साहित्य संगठनले स्थापना गरेको ६ लाख नेपाली रूपैयाँ नगद राशीको ‘स्वीकारोक्ति आजीवन सिद्धि’ पुरस्कार प्रथमपटक साहित्यकार लीलबहादुर क्षत्रीलाई प्रदान गरिएको छ।
अनकन्टार भिरकी सुनाखरी : योगमाया
नेपाली समाजमा जरो गाडेर बसेका सदियौँ पुराना विकृति, विसङ्गति, कुरीति, अन्धविश्वास, सामाजिक विभेद, घुसखोरी, भ्रष्टाचार, जातप्रथाविरुद्ध तथा धर्म र महिला हकहित एवम् प्रकृति संरक्षणका पक्षमा योगमायाले फुकेको विद्रोहको बिगुल आफैमा असामान्य घटना थियो। योगमायाको विद्रोहले राणा सरकारका लागि ठूलो चुनौती खडा गरेको थियो।
जीवन संघर्षका छालहरू
जनताको त्याग बलिदानबाट एउटा निरंकुश सामन्ती कालो युगको अन्त्य भई नयाँ स्वतन्त्रताको प्रत्याभूति दिलाउने युगको सुरुवात भएको हो। यो साँचो हो, जनताको महान् बलिदानले क्रान्तिको एउटा कोर्स पूरा गरेको छ। तर पूरा युद्ध जित्न सकेको अवस्था भने देखिन्न। न जित न हारको अभियानबाट क्रान्तिको गति स्थिर रहेको अवस्था हो यो।
अत्यन्त सम्मानित तर तिरस्कृत जनकलाकार जेबी टुहुरे
जेबी दाइसँगको त्यो क्षण बिर्सिनसक्नु थियो। त्यो कार्यक्रममा मैले गिटार बजाएको थिएँ। त्यसपछि हामीले त्यही कार्यक्रम हात्तीसार क्याम्पस, धरान र महेन्द्र मोरङ क्याम्पस, विराटनगरमा गरेका थियौँ। शम्भु राईको चर्चित गीत ‘चलेछ बतास सुस्तरी’ पहिलोपटक त्यहीँ गाइएको थियो।
लियो टाल्सटायको लेखन र चिन्तनमा बौद्ध दर्शनको प्रभाव
‘आफ्नो खुराकका लागि गरिने पशुपन्छीको हत्याबिना नै मानिस स्वस्थ जीवन जिउन सक्छ । यदि ऊ मासु खान्छ भने फगत आफ्नो स्वादका लागि अरूको हत्यामा सामेल हुन्छ र यस्तो गर्नु अनैतिक हो।’
मिश्रित स्वादका मिठा कथा
कथाकार जोशीको कथा लेख्ने शैली भिन्न छ। चलनचल्तीका कथाभन्दा भिन्न छन् उनका कथा। उनका कथामा समाज छ। संस्कृति छ। जीवनदर्शन छ। तर राजनीति अत्यन्तै कम छ। अझ छँदै छैन भन्दा पनि हुन्छ। धेरैजसो कथाको पृष्ठभूमि काठमाडौं उपत्यका नै रहेको छ। मिथकहरूको माध्यमबाट काठमाडौं उपत्यकाको सभ्यता, जीवन र जीवनशैलीको वर्णन गर्ने जोशीको शैली रोचक छ।
‘पहिले’ घुस खाइस् भन्दा लाज मान्थे, ‘अहिले’ तैंले पाए पनि खान्थिस् भन्छन्’, कसलाई गर्नू व्यंग्य?
पुराना पुस्ताका अग्रज कलाकार हरिवंश आचार्य कलाकारिताको सबैभन्दा ठूलो काम नै हास्यव्यंग्य भएको बताउँछन्। ‘मान्छे खुसी नभई ताली पनि पिट्दैन,उफ्रिंदा नि उफ्रिंदैन र नाच्दा नि नाच्दैन। त्यो भनेको मन हाँस्नु हो। मन हाँसे मात्र शरीर हाँस्छ’, उनी भन्छन्।
आधुनिकताको पछाडि दौडिँदा स्वदेशी सामग्रीकाे प्रयोग कम भयाेः राजेश हमाल
उनले हेर्दा आकर्षक देखिने खाद्य सामग्री एवं लताकपडाहरु भन्दा स्वदेशमा नै उत्पादित खानेकुरा र लगाउने लुगा राम्रो र स्वास्थ्यवर्द्धक हुने बताए। महानायक हमालले गुणस्तरयुक्त खानेकुराको कमीका कारण स्वास्थ्यमा गम्भीर समस्या पैदा भइरहेको र उपभोक्ताले आफ्नो अधिकार र शक्तिलाई बिर्सिएर आधुनिकतामा वहकिन थालेको बताए।
कविता अक्षर मात्र होइन
ढुङ्गाबाट रसाउने जलधरा पीयूष सञ्जीवनी हुन् आरोग्य पहाडका वदनमा फुल्ने प्रभा रोशनी वर्षाको खहरे हुँदैन कविता सङ्लो हिमाली नदी शालिग्राम समान बन्छ कविता स्रष्टा बने गण्डकी
निबन्धकार अधिकारीको ‘आदर्श पानाहरू’ लोकार्पण
आदर्श समाज, तिलिङटार काठमाडौँले निबन्धकार शिवनाथ अधिकारीको तेस्रो पुस्तक आदर्श पानाहरू (निबन्धसंग्रह) तिलिङटार मावि धापासी, काठमाडौंमा एक कार्यक्रमका बिच लोकार्पण गरेको छ।
अभावमा लाचार मन दुखसम्म पुग्छ
जमाना हिंड्छ खुशी लतारेर,परिचित छ ऊ नबोलेर हुलसम्म पुग्छ। आफ्नै लाश बनेका छन् अचेल मान्छे,जिउँदो बनेर लालच चिहानसम्म पुग्छ।
गेट अगाडिको फोहोर
छोरीको जवाफ आयो, ‘परको अंकलले राम्रो नयाँ कुकुर ल्याउनुभएको रहेछ। बिहान डुलाउन ल्याउँदा हाम्रो गेट अगाडि फोहोर गराउनुहुँदो रहेछ।’
हृदयघातका कारण छायांकार विदुर पाण्डेको निधन
हृदयघातका कारण आज बिहान गंगालाल अस्पतालमा उनको निधन भएको चलचित्र प्राविधिक संघका अध्यक्ष पुष्कर लामाले सामाजिक सञ्जालमार्फत जानकारी दिएका छन्।
त्यो सम्झौता
आज पनि दिलसरा आकाशमा जहाज उडेको देख्दा मनमा ऊसँग हुन सक्ने मिलनको आशा गर्छिन्। अड्कल काट्छिन्-ऊ त्यही जहाजमा पो आयो कि!
रम्भाको पसल
सुर्के थैलीमा पैसा घुसारेर रम्भाले जगनेलाई सम्झाई, ‘आउँदै गर्नू है भाइ, नआत्तिनू। यो पसल भोकाएका मान्छेहरूकै लागि हो।’