रेशम फिरिरि...
किल्ला र गढी बनाएर नेपाल आमालाई शत्रुबाट सुरक्षित राख्ने नेपाली सभ्य, चेतनशील र वीर थिए कि शत्रुलाई माला लगाएर घरभित्र हुल्ने आजका हर्ताकर्ता? त्यो युग प्राञ्जवल थियो कि यो युग?
१५ श्रावण २०७८ शुक्रबार
देउवालाई गल्ती गर्ने छूट छ ?
सुरासुन्दरी, प्राडो र पजेरोसहितका विकृति भित्र्याएकोमात्र होइन, सत्ता र शक्तिका लागि प्रजातन्त्र दरबारमा बुझाएर पार्टी विभाजन गरेको आरोप झेल्दै आएका देउवालाई नसुध्रने र नसच्चिने अधिकार पनि छ।
बर्दियामा बाघ-मानिस द्वन्द्व र सहअस्तित्व
संसारभर बाघको संख्यामा तीव्र गिरावट आएपछि नेपाललगायत बाघ पाइने १३ देशका राष्ट्र प्रमुख/प्रतिनिधिहरुको सन् २०१० मा रसियाको सेन्टपिटरर्सवर्गमा भएको भेलाले सन् २०२२ सम्म बाघको संख्या दोब्बर पुर्याउने प्रतिवद्धता जनाएका थिए। बाघ संरक्षण सम्बन्धी विषयमा सरकारलाई नितीगत मार्गदर्शन र राय सल्लाह दिन तथा विभिन्न निकायहरु बीच समन्वय समेत गर्नका लागि नेपाल सरकार मन्त्रिपरिषदको मिति २०६७।०२।०२ को निर्णयबाट प्रधानमन्त्रीको अध्यक्षतामा “राष्ट्रिय बाघ संरक्षण समिति नेपाल”गठन भएको छ।
दुर्भिक्षबाट जोगिन पारिस्थितिकीय प्रणाली
प्रकृति र मानवबीचको सम्बन्ध अन्योन्याश्रित छ। मानवजगत्ले स्वार्थवश प्रकृतिको दोहन गर्न थालेपछि प्राकृतिकरूपमा नै जैविक विविधतामा समस्या देखापर्ने गर्छ। जैविक विविधतामा देखापर्ने समस्याले अन्ततः दीर्घकालीनरूपमा पारिस्थितिकीय प्रणालीमा असर गर्ने गर्छ।
कांग्रेसमा वैचारिक दुर्दशा
कांग्रेसको शक्ति सुदृढ भएर सत्ता पाएको होइन, अर्काको दुर्गतिमा भाग्यमानी हुनुलाई सबल भएको मानिँदैन।
प्रजातान्त्रिक सेनानी रामेश्वरप्रसाद सिंह
नेपालको प्रजातान्त्रिक आन्दोलनमा धेरै योद्धाको योगदान छ तर तिनलाई कसैले सम्झँदैन। नयाँ पुस्तालाई सात सालको जनक्रान्तिदेखि छयालीस सालको जनआन्दोलनमा लडेका, ज्यान गुमाएका तथा सहादत प्राप्त गरेका योद्धाबारे थाहा नहुनु स्वाभाविकै हो। त्यहीमध्ये एक अथक योद्धा रामेश्वरप्रसाद सिंह हुनुहुन्थ्यो।
विश्वव्यापीकरणको प्रत्याक्रमण
अहिले कुनै पनि चिज स्थानीय भएर बस्न सक्दैन। चीनको वुहानमा देखिएको संक्रामक भाइरस त्यहाँमात्र सीमित रहेन। विश्वका कुनै पनि स्थानमा उत्सर्जन हुने हरितगृह ग्यासले समग्र वायुमण्डल र समुद्रलाई तताएको छ।
संवैधानिक नैतिकता र धर्मनिरपेक्ष
चर्चले सांसद नियुक्त गर्ने देशमा धर्मनिरपेक्ष चाहिएला। हामीकहाँ मन्दिरले यतिजना पुजारीलाई सांसद नियुक्त गरिएको छ भनेर कहिल्यै भनेन।
छिटो विकासका नाममा विनाश
हाम्रा विकास प्राकृतिक धरातलीयअनुसार एकीकृतरूपमा छिटो भन्दा दिगो हुने प्राविधिक पक्षलाई ध्यान दिइ गराउनुपर्छ। अनिमात्र बाढी/पहिरोको क्षति न्यूनीकरणमा सघाउ पुग्छ।
बाटो बिराएको कृषि क्षेत्र
खाना उत्पादन गर्ने काम नै खर्चिलो भएका कारण कृषिबाट विस्थापित समुदाय प्रवासिन बाध्य भएका छन् र हामी रेमिट्यान्समा आधारित अर्थव्यवस्थामा सञ्चालित हुन बाध्य छौँ।
कसैको विवशता, कसैको निर्लज्जता
पीडित बेगम खातुन अथवा मोहम्मद समिर नदाफले चाहिँ किन पाउन सकेनन् त्यस्तो सहायता ? निशा घिमिरेले किन पाउन सकिनन् ?
सहरका बाढीपीडित
अचेल प्रायः पानी परिरहन्छ। बिहानै राजधानीका धेरैजसो बासिन्दाको काम आफ्नो घरमा पसेको ढल र बाढी सफा गर्ने हुन्छ।
शून्य उत्सर्जनमा कसरी पुग्ने?
जलवायुसम्बन्धी दीर्घकालीन लक्ष्यलाई विश्वले आत्मसात गरे पनि यसका लागि उचित लगानी र नीतिको व्यवस्था हुन सकेको छैन।
गुरूपूर्णिमा: ज्ञानको महत्व झल्काउने चाड गुरूपूर्णिमा
गुरु शब्दको बनावटले पनि माथिकै कुरालाई पुष्टि गर्छ। ‘गु’को अर्थ अन्धकार र ‘रु’को अर्थ प्रकाश भन्ने लाग्छ। यसको अर्थ हुन जान्छ, अँध्यारोलाई हटाएर जसले उज्यालो दिन्छ, त्यो नै गुरु हो। वेदमा भनिएको ‘तमसो मा ज्योतिर्गमय’ अर्थात् अन्धकारबाट मलाई प्रकाशतर्फ लैजाऊ भन्ने वाक्यले पनि गुरुले गर्ने कार्यलाई स्पष्ट संकेत गरेको छ।
दिगो वन व्यवस्थापनको मापदण्ड के ?
कुनै बेला हरियो वनलाई नेपालको धन भन्ने गरिन्थ्यो। वनलाई सित्तैमा पाएको धन मानेर विनाश गरेका कारण २०४५ सालसम्म आइपुग्दा नेपालका तराई, पहाडका अधिकांश वन नांगो भइसकेको अवस्था थियो। त्यस अवस्थामा समुदाय आफैँ जागरुक भएर वन जोगाउने काम सुरु गरेपछि वनको विनाश कम हुँदै जान थाल्यो। समुदाय जागरुक भए वनको विनाश रोक्न सकिने रहेछ भन्ने प्रमाणित भएपछि सामुदायिक वन उपभोक्ता समितिहरू धमाधम गठन हुँदै जान थाले।
पृथ्वीनारायणको पदमार्ग
पृथ्वीनारायण हिँडेका बाटो नै ‘सेनाको बाटो’ हो भन्ने कुरामा नेपाली सेना आगामी वर्षहरूमा पनि प्रबल, अविचल र निर्भय बनेर उभिएमा राष्ट्रका शत्रु–भञ्जन गर्न जनताले पनि मद्दत गर्नेछन्।
यो संविधान चल्न सक्दैन?
धारा ७६ को ५ बुँदामा सांसदहरूले स्वविवेकअनुसार मतदान गर्न पाउनेलेखिएको छैन तर सर्वोच्च न्यायालयले यो व्याख्या गरिदियो।
विवादमा संविधान, सरकार र मुलुक
‘ओली प्रवृत्ति’ वा ‘विद्या चरित्र’ लोकतान्त्रिक गणतन्त्रका अनैतिक सन्तान हुन्।
शैक्षिक भविश्यको सोच
विद्यालयलाई ज्ञान र व्यवहारको शान्ति क्षेत्र बनाउनुपर्छ, कुरु क्षेत्र होइन।
विश्वविद्यालयमा बहस नगरे कहाँ गर्ने?
कसैको न्यूनांक, अपमान वा त्रसित बनाउने, कसैको भावनामा चोट पुग्ने वा हतास बनाउनु नै कुनै पनि प्रश्नमाथिको अभिव्यक्तिलाई सीमित बनाउने आधार बनेको हुँदैन।
सम्बन्धमा आउने द्वन्द्वको व्यवस्थापन
आपसमा झगडै नहुने जोडी भन्दा व्यवस्थापन गर्न सके सानोसानो विवाद परिरहने जोइपोइको सम्बन्ध गाढा हुने गरेको छ।
डेल्टा भेरियन्टबारे आश्वस्त पार्ने तथ्यांक
खोप नलगाएकाहरूको अस्पताल भर्ना हुने सम्भावना खोप लगाएका भन्दा २५ गुणाले बढी देखिएको छ।
बार्दली,चोक र लहड
देउवाबाट पनि हुने यही हो। जब हामी सुरुवात देख्छौँ। डेढ वर्षसम्म फरार रहेका विजय गच्छदार देउवाले सत्ता समालेकै दिन प्रकट भए। अख्तियारद्वारा करिब १० करोड भ्रष्टाचार ठहर गरिएका उनलाई १० लाखको साधारण धरौटीमा विशेष अदालतले छाडिदियो।