नगरको मूल ढोकाबाट भक्तपुर जति आकर्षक देखिन्छ त्योभन्दा बढी आकर्षक देखिन्छन् सर्वसाधारणको ढोकाबाट चियाइरहेका जीवनशैली र विकासका नवीन अभ्यासहरू । कोरोनाको संकटकालमा अन्य नगर ‘हब्बेकब्बे’ भएको अवस्थामा यो सहरले आफूलाई विभिन्न क्षेत्रमा ‘भव्य’ बनाउन सफल भयो ।
पर्सा राष्ट्रिय निकुञ्ज क्षेत्रको अमलेखगन्ज–पथलैया सडकखण्डमा लस्करै गाडी रोकिएका छन्। सबैभन्दा पछाडितिरको गाडीमा ‘सेभ टाइगर’ लेखिएको छ। त्यसकै छेउमा १० वर्षे पाटेबाघको मुखबाट रगत बगिरहेको छ।
मंसिर शुक्ल पूर्णिमाको दिन बुधबार नेवार समुदायले घर घरमा योमरी पकाएर योमरी पुन्ही (पूर्णिमा) मनाए । संस्कृति महत्व बोकेको मिठो परिकार एक दिन मात्र हैन, वर्षभरीका चाडपर्व र संस्कृतिमा निकै महत्व रहेको संस्कृतविद ओम धौभडेलले बताए ।
ग्रामीण भेगका किसानलाई भोट हाल्ने विषयले होइन, बालीमा मल कसरी हाल्ने भन्ने चिन्ताले छोएको छ। गरिब बस्तीका मुसहरलाई चुनावले होइन, पुसको चिसोले छोएको छ।
पार्टी फुट्को आशंकाले राजधानीको राजनीति गर्माएको छ। वीरगन्ज–३२ परसवा टोलका तुला माझीलाई भने सिरक फाटेको चिन्ताले सताएको छ। बुधबार तराईमा अचानक चिसो बढेंसँगै ७४ वर्ष कटेका माझीलाई कठ्यांग्रिने डरले सताएको हो।
मुलुकको राजधानी सहर काठमाडौंका विद्यार्थीले ‘जुम’ लगायत सफ्टवेयरमार्फत अनलाइन शिक्षा लिइरहँदा ‘अफलाइन’ अवस्थामा रहेका दूरदराजका विद्यार्थी ज्ञानको ज्योतिबाट टाढिँदैछन्। सहरमा विद्यार्थीका हातमा मोबाइल र कानमा एयरफोन सामान्य लाग्छन्।
कोरोना कहर हुँदैनथ्यो त मदन पुरस्कार समर्पण समारोह साहित्यकार र अनुरागीले खचाखच भव्य हलमा सम्पन्न हुन्थ्यो। कोरोना कहरबीच पुरस्कार समर्पणका लागि आइतबार पाटनढोकास्थित सुनसान हलमा भर्चुअल माध्यमबाट आयोजित कार्यक्रमको प्रभाव पनि कम्ता रहेन।
बाल्यकालमा बिफरको महामारीसँग लडेकी गणेशमाया प्रजापतिले एक सय एक वर्षको उमेरमा कोरोनासँग जुध्नुप-यो। उनी संक्रमणमुक्त भएको खबरले सिंगो नगरमा खुसी छाएको छ।
‘गरिबको फाटेको भोटोचाहिँ कसले हेर्ने होला’, मजदुर राजन सुनुवारले भने, ‘दसैंको मुखमा काम नपाउँदा केटाकेटीको भोटो फेर्न पनि नसकिने अवस्था आएको छ ।’
कोरोनाका कारण रोजगारी गुमाउनुका साथै विभिन्न समस्या भोगेर घर फर्किएका युवाले स्वदेशमै आत्भनिर्भर बन्ने सपना देखेका छन्।
‘उहाँ यहाँबास बसेको हैन, हाम्रो मन–मनमा बस्नुभएको छ,’ संरक्षण समितिका अध्यक्ष नानीकाजी गिरीले भने, ‘नेपाल एकीकरणमा उहाँले पु-याउनुभएको अतुलनीय योगदानको कदर गर्दै दक्षिण ढोकामा सालिक निर्माण गरेकाहौँ।’
सञ्चारका एकपछि अर्को उच्चतम प्रविधिको विकासक्रमसँगै सहरका घरबाट रेडियो लोप भइरहेका छन्। तर उनको घर पृथक् छ। जहाँ रेडियो अहिले पनि आकर्षणकै विषय बनिरहन सकेको छ। कुनै बज्दै गरेका, कुनै थन्काइएका, कुनै सजाइएका– उनको घरमा २०–२२ वटा भन्दा बढी रेडियो छन्।
महामारीबाट समाजलाई जोगाउन परम्परादेखि नाचिँदै आएका नवदुर्गा, नीलवाराही, भैरव, महाकालीलगायत नाच यतिबेला आफैं महामारीकै चपेटामा परेका छन्।
‘आफैं चल्ने ह्वील चियर भए मैले राम्ररी पढ्न पाउँथे,’ यसपाला कक्षा ७ मा भर्ना भएका उनले भने, ‘पुरानो ह्वील चियरमा निकै समस्या छ।’
कतै हाम्रो सम्बन्ध भारतले दिँदै आएको अनुदानमा लुट्पुटिएको त हैन? भुटेको मकै दिएर मकैबारी हडप्ने जमिन्दारको कथा सार्थक हुन खोजिरहेको त छैन?
-480x320.jpg)
