फिनल्यान्डमा जान्ने–नजान्ने सबै विद्यार्थी सँगै बसेर सिक्ने वातावरणको सिर्जना गर्न प्रतिस्पर्धालाई जोड दिइन्न । प्रतिस्पर्धी भावनाले विद्यार्थीमा असन्तोष, ईर्ष्या र द्वेष सिर्जना गर्ने भएकाले सहयोगात्मक भावना अभिवृद्धि गर्ने किसिमका क्रियाकलापमा जोड दिइन्छ ।
जिम्मेवार मिडियाले यति हजार, उति हजार मानिस मरे भन्ने भन्दा ठूलो संख्यामा संक्रमणबाट निको भएका खबरलाई महत्व दिने हो भने आम नागरिकको आत्मबल उच्च बन्छ।
बच्चा ५ वर्ष पुग्नुअगाडि प्रिप्राइमरी स्कुलमा भर्ना गर्दा सुरूमा राम्रो प्रभाव देखिए पनि दीर्घकालमा सिकाइमा नकारात्मक असर पर्ने गरेको अध्ययनले देखाएका छन्।
पाठ्यपुस्तक पढाउनु अनि पाठ्यपुस्तकमै रहेका अभ्यासमध्ये केही छानेर गृहकार्यका रूपमा दिनुमै आफ्नो पेसागत कर्तव्य पूरा भएको ठान्ने शिक्षकको संख्या निकै बढी देखिन्छ।
शिक्षककेन्द्रित शिक्षण–पद्धतिमा कक्षाकोठाको सूक्ष्म व्यवस्थापनलाई महत्व दिइएको हुँदैन, यसैले अहिले संसारभर सिकारुकेन्द्रित शिक्षण प्रविधि आत्मसात् गर्न थालिएको छ।
यसरी घरपरिवारबाट स्वीकार्यता, आत्मीयता र सम्बन्धन प्राप्त गरेमा मात्र बालबालिकाको सर्वाङ्गीण विकास सम्भव हुन्छ । आत्मविश्वास र उच्च मनोकांक्षासमेत हुने भएकाले यस्ता बालबालिका साहसी, आँटिलो र यथार्थवादी हुन्छन् । उनीहरूमा सहयोग, सहकार्य, दया र प्रेमको भावना विकास हुन्छ ।
सामान्यतया परिपक्व हुनुभन्दा अगाडिको अवस्थालाई बाल्यावस्था भनिन्छ। नेपालको मौजुदा कानुनअनुसार १८ वर्ष नपुगेका नाबालिगलाई बालबालिका भनिन्छ। पूर्ण रूपमा शारीरिक र मानसिक विकास भइनसक्ने यो उमेरमा दुरगामी प्रभाव पार्ने निर्णय गर्न असमर्थ हुने भएकाले उनीहरूसँग सम्बन्धित कामका लागि संरक्षकको निर्णयलाई मात्र मान्यता दिने गरिन्छ भने उनीहरूबाट भएका गल्ती वा अपराधमा पनि वयस्क नागरिकलाई जस्तो दण्डसजाय गरिँदैन। यसो गर्नाको कारण उनीहरूको अपरिपक्व मानसिक अवस्था नै हो।
समाजबाट एक्ल्याएर सधैंभरि सुखसुविधामै उसलाई राख्न असम्भव छ, भविष्यमा यही समाजमै केही गर्नुपर्नेछ भने उसलाई बाल्यकालदेखि नै समाजका तीतामीठा पक्ष अनुभव गराउनु पो सच्चा अभिभावकीय कर्तव्य हो।
