२२ जेष्ठ २०८० सोमबार
Dr. Bishnuraj Upreti
डा.विष्णुराज उप्रेती


डा.विष्णुराज उप्रेतीका लेखहरु :

सार्वजनिक विश्वविद्यालय स्थापनाका बेथिति

अघिल्लो सरकारका युवा तथा खेलकुद मन्त्री महेश्वरजङ्ग गहतराजले खेलकुद विश्वविद्यालय खोल्ने नीति तथा कार्यक्रममै प्रस्ताव गरे। वर्तमान पर्यटन मन्त्री सुदन किराँतीले त अझ हौसिएर ३ वटा विश्वविद्यालय खोल्ने तयारीका लागि विभिन्न समिति नै बनाए।

सार्वजनिक नीतिप्रति सांसदहरूको ध्यानाकर्षण

जनताले निर्वाचित गरेर पठाएका सांसदहरूको विभिन्न महत्वपूर्ण भूमिका हुने भए पनि मूलतः राष्ट्रका लागि आवश्यक पर्ने नीति र कानुन बनाउने र सरकारको कामको संसदीय समितिहरूमार्फत अनुगमन गर्नु नै हो।

सार्वजनिक नीति निर्माण र अनुसन्धान

कुनै पनि नीति प्रभावकारी कार्यान्वयनका लागि निम्न पक्षको उपस्थिति वा भूमिका अति महत्वपूर्ण हुन्छ– (क) कानुन, (ख) संस्थागत संरचना, (ग) आर्थिक स्रोत तथा जनशक्ति, र (घ) कार्यान्वयनको जिम्मेवारी लिने व्यक्ति वा संस्था किटानी।

गम्भीर संकटमा बोलिभिया

नेपालबाट सीधा दूरीमा लगभग १६ हजार ४ सय ५७ किलोमिटर टाढा रहेको दक्षिण अमेरिकी देश बोलिभियामा त्यहाँका राष्ट्रपति जुआन इभो मोरोलेस आयमालाई सैनिक शक्तिका आडमा पदच्यूत र निर्वासित गरेपछि अहिले त्यो देश जटिल राजनीतिक संकटमा गुज्रिरहेको छ।

संघीयता कार्यान्वयनमा गम्भीरता

संघीय शासन प्रणाली विभिन्न राजनैतिक प्रणालीमध्ये निकै जटिल, परिस्कृत र पछिल्लो समयमा आकर्षक बन्दै गएको देखिन्छ । संघीयताको आयाम निकै बृहत भए पनि यसको सार भनेको सहशासन (सेयर्ड रुल) र स्वशासन (सेल्फ रुल) नै हो । २६ भन्दा बढी देशमा आ–आफ्नै विशेषतासहितका संघीय प्रणालीहरू कार्यान्वयनमा छन् । यीमध्ये बोस्निया–हर्जगोबिना, इथियोपिया, नाइजेरिया, नेपाल, दक्षिण अफ्रिकाजस्ता देशहरूमा द्वन्द्वोत्तर शासन प्रणालीको रूपमा संघीय प्रणाली अभ्यासमा ल्याइएको छ भने मलेसिया, भारत, पाकिस्तान जस्ता देशहरूमा उपनिवेशको अन्त्यपछि स्वतन्त्र देश बन्ने क्रममा संघीयता प्रणालीको सुरुवात भएको छ ।

द्वन्द्वोत्तर देशका निर्वाचन र नेपाल

द्वन्द्वोत्तर निर्वाचनको अनुभव र शान्ति सम्झौतापछिको नेपालका निर्वाचनहरूको अभ्यास र अनुभवबाट के प्रस्ट हुन्छ भने अहिले अभ्यास गरिएको निर्वाचन प्रणाली कायमै राख्ने हो भने यसले संघीय गणतन्त्रलाई असफल बनाउनेछ।

शीर्षक, लेखका वा ट्यागमा खोज्नुहोस्