वातावरण पनि गर्मी र हामीले खाएको खाना पनि गर्मी बढाउने भएमा दुवै गर्मी जुधी शरीरमा पित्तसम्बन्धी समस्या आउँछ। त्यसैले एकतर्फी मात्र नहेरेर आफ्नो शरीरको अवस्थालाई ख्याल गरौं। आहार भनेको शरीरको अवस्था र वातावरण हेरेर गर्नुपर्ने विषय हो।
परम्परागत शैलीमा आधुनिकताको लेप लगाएर बनाइएका सुन्दर सृजनाले सबैलाई लोभ्याउँछ। भक्तपुरका कलाकार सोमराज तामाङले मुकुण्डो कलामा कमाल गरेका छन्। त्यसैले मुकुण्डो उपहार संस्कृति फस्टाउँदैछ।
राज्यले बन्द र निषेधाज्ञा मात्र नगरी कसरी सरसफाइमा ध्यान पु-याउने, कसरी दूरी अपनाउने जस्ता चेतनामूलक कार्यक्रम चलाउनु पर्छ। र, क्वारेन्टाइन तथा आइसोलेसन क्षमता तिब्र गतिमा बढाउनु पर्छ। अनि स्वास्थ्यकर्मीलाई उत्साहित बनाउने खालका कार्यक्रम ल्याउन जरुरी देखिन्छ।
महिलाको महान् पर्व हरितालिका तिज आँगनमै आइसकेको छ । त्यसैले यतिबेला महिला पोते, चुरा र नयाँ कपडा आदि किन्न व्यस्त देखिन्छन् । लामो समयदेखि कोरोनाको डरका कारण घरभित्रै पिल्सिएका महिलामा कोरोनाको त्रास कायमै भए पनि केही उत्साह भने देखिएको छ ।
बेल ब्वायका रूपमा पर्यटन क्षेत्रमा पसेका धादिङका सरोज न्यौपाने कहिले भरिया बने त कहिले ट्रेकिङ गाइड अनि कहिले क्लाइम्बिङ गाइड। उनले धेरै अनुभव सँगालेका छन्। समयसँगै उनी कम्पनीका मालिक बने। त्यति मात्र होइन, मुलुकको पर्यटनलाई गति दिने खाका समेत प्रस्तुत गर्न सक्ने भैसके।
माओवादी जनयुद्धका कारण संकटकाल लागु भएका बेला सय रुपैयाँ बोकेर नुवाकोटबाट काठमाडौं झरेका ऊर्जा तामाङको जीवनसंघर्ष रोचक एवं प्रेरणादायी छ। समयक्रममा उनी स्थापित पर्यटन व्यावसायी बनेका छन्।
सानैदेखि बुबाकी सबैभन्दा प्यारी अनि भरपर्दी छोरी म । मैले जे भने पनि सकेसम्म नकार्न सक्नुभएन बुबाले । मैले चाहिँ के कसो गरेँ बुबाले मनन् गर्नुभयो होला । यस्तै यस्तै धेरै कुराले मलाई बुबाबाट व्यवहारिक ज्ञान सिक्ने अवसर मिल्यो । बुबाकै आदर्श र व्यवहारले मैले मान्छे भएर बाँच्न सिकेँ । मेरा लागि बुबा खुल्ला विश्वविध्यालय झैँ लाग्नुहुन्थ्यो ।
चेतना, भोगाई र विवेकले महिला सक्षम लेखक भएकी छिन्। तर समाज कानेखुसी गर्छ, ‘कि त त्यसका श्रीमानले लेखिदिएको या त्यसको पुरुष साथीले। नत्र कसरी लेख्न सक्छे? लेख्नका निम्ति हरेक सामाग्री जुटाउन दौडधुप हुन्छ ऊ कसरी सक्छे यस्तो लेख्न?’ यस्तैयस्तै प्रश्नबाट लेखक महिलाको अवमूल्यन गरिन्छ।
शिवपुरी नागार्जुन राष्ट्रिय निकुञ्जमा अवस्थित तारकेश्वर (१,७०० मिटर) शक्ति पिठका रूपमा पूजिन्छ। सतिदेवीको दाहिने तिघ्रा यहीँ स्थानमा पतन भएको थियो। मन्दिरमा शिवरात्रि, साउने सोमबार तथा माघमा भक्तजनको भीड लाग्छ।
हप्तौं मेहनत गरेर बनाएको लोकल रक्सी प्रहरी लगाएर नष्ट गरिन्छ। आम मानिसको हप्तौंको मेहनत र श्रममा पनि लात हानिन्छ। एक छाक खानाको जोहो गर्न बनाइने तीन पानेलाई नष्ट गरेर बर्सेनि अर्बौको विदेशी रक्सी आयात गरिन्छ। यो विडम्बना हो।
उनीहरूसँग घर वरपरका प्रकृति, बोटविरुवा, जनावर, हावा, पानी र माटोसंगको सम्बन्धका विषयमा अन्तरक्रिया गर्ने। उनीहरूसंग खेल खेल्दा, पुतली खेल्दा, कथा पढदा, अभिनय गर्दा, नृत्य गर्दा र गाउँदा उनीहरूमा भएको डर, चिन्ता र एक्लोपन हराएर जान्छ।
बेलायती सेनाका रिटायर्ड लाहुरे चामबहादुर पुनले करबाकेली क्षेत्रको सामाजिक विकासमा गरेको योगदान अनुकरणीय छ। ढल्कँदो उमेरमा पनि तन्नेरी जोस बोकेर उनी म्याग्दीको काफलडाँडामा क्रियाशील छन्।
स्तनपान सप्ताह मनाउने क्रममा यसै शीर्षकमा प्रकाशित लेखमा स्तनपानका सामाजिक, सांस्कृतिक, संस्थागत बस्तुस्थितिको बारेमा केही चर्चा गरेको थियौं । उक्त लेखले उठान गरेको स्तनपान प्रबद्र्धनमा कलापक्षका बारेमा थप जानकारी यस लेख मार्फत उजागर गर्ने जमर्को गरेका छौ । स्तनपान पोषण मात्र होईन आमाको नांङ्गो छातीमा टाँसिएर बच्चाले न्यानो मायासंगै मानसिक, भावनात्मक र सुरक्षाको दह्रो प्रत्याभूति पाईरहेको हुन्छ ।
किसान राज भीमदत्तको सपना थियो । जय किसान नारा । भूमिको सही वितरण, कृषिको उचित व्यवस्थापन र किसानको हितमा योजना निर्माण उनको लक्ष्य थियो । त्यही लक्ष्य प्राप्तिका लागि गरेका थिए किसान आन्दोलन । ग्रामीण किसानलाई सङ्गठित गर्नु, अन्यायका विरुद्ध सङ्घर्ष गर्नु, शोषकहरूलाई दण्ड दिनु र गरिबका पक्षमा जागरण ल्याउनु उनको अभियान थियो ।
महिला हिंसा दिनहुँ बढिरहेको छ । अझ त्यसमा पनिघरभित्रै हुने हिंसा घट्ने कुनै गुञ्जायस नै छैन । यस्ता घटनाले हाम्रो समाजलाई नै दूषित तुल्याएको छ । आफ्नै भनिएका श्रीमान्, सासू/ससुरा, नन्द/आमाजु, देवर/जेठाजु आदिबाट क्रमशः महिला मारिइरहेका छन् ।
केन्द्र सरकारका प्रत्येक कर्मचारीले सय प्रतिशत भत्ता पाए। प्रदेश सरकारका प्रशासनसम्मका कर्मचारीले ७५ प्रतिशत भत्ता पाए। स्थानीय सरकारका फ्रन्टलाइनमा काम गर्ने कर्मचारीले २५ प्रतिशत मात्र भत्ता पाउनु सम्मानजनक हुँदै होइन। अहिले हामी स्थानीय स्वास्थ्यकर्मीलाई मुखमा लक र रकममा डाउन गरी लकडाउन गरिएको छ।
नेपालमा विगत पाँच दशकदेखि वन तथा वन्यजन्तु संरक्षणका प्रयासहरु अनवरत रुपमा जारी छन्। जसका कारण हाल आएर थुप्रै सफलताहरु हासिल भई राष्ट्रिय र अन्तराष्ट्रियस्तरमा ख्याति कमाइसकेका छन्। यस्ता संरक्षणका कुरा आम मानिसमा सुनाउन र सुनिन थालेको केहि बर्ष बितेका छन्।
भारत र चीनबीच तीन हजार चार सय ८८ किलोमिटर सीमा जोडिएको छ। भारत र चीनको सीमालाई वास्तविक नियन्त्रण रेखा (एलएसी) ले छुटाउँछ।तर यो केही ठाउँहरुमा लागू भएको छैन। एलएसीको केही भाग नौ हजार देखि १८ हजार सात सय ५० फिटको उचाईमा अवस्थित छ।
बालबालिकाले आत्महत्या गर्नुका धेरै कारण हुन्छन्। उनीहरूलाई बचाउन अभिभावकले मायालु वातावरण दिनु पर्छ। र, उनीहरूलाई हरपल मलाई परिवारको आडभरोसा छ भन्ने अनुभव गराउनु पर्छ। यस्तो भएमा कुनै जोखिम पर्ने वित्तिकै उनीहरूले अभिभावकसँग आफ्ना कुरा राख्न सक्छन्।
एउटा विद्यार्थीको पढ्ने सुन्दर सपनालाई गरीबीले कसरी सताउँछ त्यसको उदाहरण पस्किए उनले। गरीबीमा पनि बुबाले संघर्ष गरेकाले नै आफूले संसार हेर्न पाएको कुरा उनले सुनाउँदा हाम्रा आँखा भरिए।
छाउपडीप्रथा तोड्ने परिवारलाई राज्यले पुरस्कृत गर्ने प्रणाली विकास गरेमा यो प्रथालाई हटाउन सकिन्छ। यही कुरा मनन गरेर पूर्वीचौकी गाउँपालिकाले यसपालिको बजेटमा छाउपडी प्रथा तोड्ने एक सय परिवारलाई नगद पाँच हजार रुपैयाँसहित सम्मानपत्र प्रदान गर्ने योजना समावेश गरेको छ।
बुबाको माया, प्रेम, ममता र स्नेहचाहिँ अलि फरक किसिमको हुन्छ जस्तो लाग्छ, अलि सूक्ष्म, बाहिरबाट सहजै नदेखिने तर भित्री रूपमा अन्यन्त गहन ।
प्रताप मल्लले उठाएर लगेको जागेश्वर महादेवकोे पुरानो शिवलिङ्गको स्थानमा जितामित्र मल्लले यो नयाँ शिवलिङ्ग बनाउन लगाई पुनः प्रतिष्ठा गरेको देखिन्छ।
ओली सच्चिन तयार नहुने हो भने मुलुकको हितका लागि उनले प्रधानमन्त्रीको पद त्याग्नु उपयुक्त हुन्छ। हैन, पदमै बस्ने र यस्तै अराजक अभिव्यक्ति दिँदै जाने हो भने ओलीको कार्यकाल नेपालको कूटनीतिक इतिहासमा ‘कालो समय’का रूपमा अंकित हुनेछ।
-480x320.jpg)
-480x320.jpg)
-480x320.jpg)
