देशले संघीयताको अभ्यास गरिरहेका बेला नेपाली खेलकुदका संघहरुले पनि त्यसलाई अनुसरण गरिरहेका छन । संघीय संरचना अनुसार संघका निकायलाई पुर्णता दिनेमा अखिल नेपाल फुटबल संघ(एन्फा)ले पनि प्रयास गरिरहेको छ । गत महिना नेपालगन्जमा लुम्बिनी प्रदेशस्तरीय फुटबल संघ गठन भएको छ । त्यसको उपाध्यक्षको जिम्मेवारी पाउने युवा हुन नेपालगन्जका सुर्यमणी अधिकारी । तिनै अधिकारीसँग प्रदेश फुटबलका बारेमा गरिएको नागरिक संवाद ।
यतिखेर अधिकांश नेपालीको चाहना तीव्र रूपमा भौतिक पूर्वाधारको विकास हुनुपर्छ भन्ने छ। भौतिक पूर्वाधारको विकासपछि देश सम्मुनततर्फ लम्केर रोजगारीका अवसर सिर्जना हुन्छन् भन्ने भए पनि नतिजा भने जनचाहना अनुसार प्राप्त हुन सकेको छैन। समयमा बजेट खर्च हुन नसक्ने समस्यालाई समाधान गर्न वैशाख १५ मै बजेट ल्याउने संवैधानिक व्यवस्था गरियो।
मनोज पण्डितलाई नेपाली सिनेमाका स्पष्ट वक्ता र गम्भीर चिन्तक भन्दा फरक नपर्ला। दुई दशकदेखि नेपाली सिनेमामा सक्रिय पण्डितका अहिलेसम्म ‘लक्ष्य’, 'बधशाला’, ‘दासढुंगा’, ‘खाग’, लघु चलचित्र ‘छायाँ’ र वृत्तचित्र ‘ग्रेटर नेपाल’ निर्देशन गरिसकेका छन्। पछिल्लो समय उनको चलचित्र ‘एक’ रिलिजको तयारीमा छ। कुनै समय चलचित्र समीक्षकसमेत रहेका पण्डितले ‘सिनेमा मन्थन’ पुस्तक बजार ल्याइसकेका छन्।
नेपाली सांगीतिक क्षेत्रमा चिरपरिचित नाम हो– इन्दिरा जोशी। फरक पहिचान बनाउन सफल उनले देश–विदेशका कैयौं स्थानमा आफ्ना सिर्जना र कला प्रस्तुत गरिसकेकी छिन्। झण्डै डेढ दशकदेखि गीत–संगीतमा क्रियाशील गायिका जोशीको ‘चौबन्दी चोली अनि रातो घाँगरा’, ‘उध्रेको चोली’, ‘मोटरसाइकलमा’ ठूली’ लगायत दर्जनौं हिट गीत गाइसकेकी छिन।
नेपालका प्रतिष्ठित व्यापारिक घरानामध्ये एक हो– पञ्चकन्या ग्रुप। यो ग्रुप मुलुककै स्टिल उद्योगको अग्रणी संस्थाको रूपमा चिनिन्छ। पञ्चकन्या ग्रुपले स्टिलसँगै प्लास्टिकका पाइप र फिटिङका सामान पनि उत्पादन गर्छ। रेडिमेड कंक्रिट उत्पादन, पानी ट्यांकी, बिटुमिन तथा ब्यारेललगायत धेरै क्षेत्रमा यो ग्रुपले लगानी गरेको छ।
कोरोना महामारीका कारण यतिखेर बैंकिङ क्षेत्र पनि प्रभावित छ। कोरोना असरले बैंकहरूको गत आर्थिक वर्षमा वितरण गरेको लाभांश अघिल्लो वर्षको तुलनामा घटेको छ।
हरेक देशका आफ्ना स्वार्थ र चासो हुन्छन्। हाम्रो भूमिमा विदेशी चलखेका कुरा हामी आफूमा भरपर्ने कुरा हो। त्यसलाई हामीले रोक्न सक्नुपर्छ। यहाँ सबैका आ–आफ्ना स्वार्थ छन्। चीनको आफ्नै स्वार्थ छ, भारतको आफ्नै स्वार्थ छ यसका साथै पश्चिमाहरूका आफ्नै स्वार्थ छन्। त्यसैले हामीले आफ्नो स्वार्थको जगेर्ना गर्ने र आफ्नो स्वार्थमा खलल नपुग्ने गरेर सम्बन्ध राख्नुपर्छ।
सुदूर तथा मध्यपश्चिमका विभिन्न भेगमा गाइने गीत ‘देउडा’ चर्चित छ। पछिल्लो समय देउडामा ‘फ्युजन’ शैली मिसाइएपछि यसको दायरा अझ फराकिलो बनेको छ। पहिले सुदूरपश्चिम र कर्णाली प्रदेशमा सीमित देउडा अहिले नयाँ पुस्ताले अन्य क्षेत्रमा पनि लोकिप्रय बनाएका छन्। यस्तै पुराना शैलीका देउडा भाकाहरूलाई नयाँपनसहित ‘फ्युजन’ दिने एक जना गायक हुन्– चक्र बम।
सरकारले २०७२ सालको भूकम्पबाट क्षतिग्रस्त निजी आवास, ऐतिहासिक पुरातात्विक सम्पदा, विद्यालय, स्वास्थ्य संस्था, सरकारी भवनलगायत संरचना पाँच वर्षभित्रै निर्माण सम्पन्न गर्ने लक्ष्य राखेको थियो। तर, राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरणले तोकिएको समयभित्र पुनर्निर्माण सम्पन्न गर्न सकेन। गत मंसिर १५ माबसेको मन्त्रिपरिषद् बैंठकले प्राधिकरणको म्याद एक वर्ष अर्थात २०७८ पुस १० सम्म थप गरिसकेको छ।
अहिलेसम्मका सूचना, प्रधानमन्त्रीका क्रियाकलाप जे देखिएको छ, त्यसले निर्वाचन हुन्छ भन्ने अवस्था छैन। प्रधानमन्त्रीका रूपमा रहेका केपी ओलीका क्रियाकलापले गर्दा विश्वास गर्न सकिने अवस्था छैन। उहाँले एकपछि अर्को गर्दै संविधानमाथि हमला गरिरहनुभएको छ। संवैधानिक परिषद्सम्बन्धी अध्यादेश ल्याएर त्यसलाई अपांग बनाउँदै आफ्ना मान्छे भर्ती गर्नुभयो। प्रतिनिधि सभा विघटन गरेर फेरि संविधानमाथि नै हमला गर्नुभयो।
संख्यात्मक हिसाबले घटना बढेको यथार्थ हो। तर, यो पूरा सत्य होइन। पहिले भएका घटना समाजमै दबाइन्थ्यो। यस्ता घटना दबाब, प्रभाव र अन्य कारणले रेकर्डमै आउँदैनथ्यो। पछिल्लो समय यस्ता घटना रेकर्डमा आउने मात्र होइन, त्यसउपर इमानदारपूर्वक कारबाही सुरुवात भएको छ। कारबाही बढाइएपछि निसाफ पाउने आशाले घटना रेकर्डमा आउन थालेका छन्।
सरकारको नीतिले पनि सहयोग पुग्यो। २०७२ सालको भूकम्पपछि पूनर्निर्माण हुने भएकाले धेरै सिमेन्ट खपत हुने देखिएपछि नयाँ उद्योग आए। नयाँ संविधान आएपछि मुलुकमा स्थिरता हुन्छ भनेर धेरैले लगानी बढाए। सबै राजनीतिक दलले विकास, निर्माण समृद्धिको अजेन्डा अघि सारे। समृद्धिका लागि पूर्वाधार आवश्यक हुन्छ। विकास निर्माणमा अघि बढ्ने भएपछि सिमेन्ट र रडमा स्वदेशीदेखि विदेशी लगानी आकर्षित भयो। सिमेन्टमा आत्मनिर्भर भएको आठ–नौ वर्ष भयो। सिमेन्टमा मात्र नभएर क्लिंकरमा पनि उत्पादन बढेको छ। सिमेन्ट र डण्डीमा अवसर देखेर लगानी बढेको हो।
पोखरामा रेबानले विगत २२ वर्षदेखि यो महोत्सव आयोजना गर्दै आएको छ । अघिल्ला वर्षसम्म पाँचदिन आयोजना गरिने महोत्सव यो पटक कोरोना त्रासका कारण तीनदिनमा खुम्च्याइएको छ ।
आज पनि हामी आशावादी छौँ। सास रहेसम्म आस हुन्छ भन्ने नेपाली लोकोक्ति छ। त्यस्तै औपचारिक ढंगले पार्टी विभाजन हुनुभन्दा अघि हामीले एकता जोगाउनका निम्ति अधिकतम कोसिस गर्नुपर्छ। म आफँै पनि र पार्टीका अरू साथीहरू, बहुसंख्यक नेताहरू, बहुसंख्यक कार्यकर्ताहरू पार्टीको एकता सुदृढ रहोस् भन्ने चाहिरहेका छन्। त्यो चाहनालाई प्रतिनिधित्व गर्दै नेपालको लोकतान्त्रिक आन्दोलनका निम्ति, अग्रगामी परिवर्तनका निम्ति, संवैधानिक यात्रालाई सुनिश्चित गर्नका लागि नेकपाको एकता सुरक्षित र सुनिश्चित रहनुपर्छ भन्ने ठम्याइ हो।
नियमित शारीरिक व्यायाम पनि आवश्यक छ। नियमित व्यायामले तपाईंको शरीरबाट पसिनासँगै धेरै विकार बाहिर निकाल्छ, शरीरलाई ऊर्जाशील र अनुहार सफा बनाउँछ।
संसारकै महंगो र उत्कृष्ट मध्येको एक अन्तर्राष्ट्रिय कलेजमा नेपालकी अस्मिता अधिकारले पढ्ने अवसर पाएकी छन्।
अहिले अनलाइन माध्यमबाट कार्यक्रम गर्नु सबैका लागि बिलकुलै नयाँ अनुभव हो। अहिले सबैका लागि अनलाइन सजिलो ‘प्लेटफर्म’ बनेर आयो। अझै स्थिति सामान्य कहिले बन्छ, भन्न सकिन्न।
लोकतान्त्रिक आन्दोलनको सफलतासंगै नयाँ संविधान जारी गरिएपछि मुलुकमा स्थिरता र समृद्धिका लागि जनादेशप्राप्त सत्तारुढ नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा)को नेतृत्व तहमा उत्पन्न पछिल्ला विवादले राजनीतिक क्षेत्र परिदृश्य तातिएको छ।
कोरोना नियन्त्रण अब कुनै निकाय, व्यक्ति वा संयन्त्रको बलमा मात्र सम्भव छैन । यसको बिस्तार र फैलाबट ब्यापक हुदैं गएको छ । अहिले विशेषगरी भिडभाड र जमघट कम गर्न, संक्रमितहरुको कन्ट्रयाक्ट ट्रेसिङ गर्न सम्बद्ध पक्षहरुसंग आवश्यक समन्वय भई रहेको छ।
वास्तवमा सार्वजनिक यातायातप्रतिको हाम्रो बुझाइ नै गलत छ। यसलाई सेवा क्षेत्र भनेर बुझुनुपर्ने हो, तर व्यवसाय क्षेत्र भनेर बुझेका छौं। सार्वजनिक क्षेत्रमा निजी क्षेत्रलाई लगानी गरी नाफा कमाउन उक्साएका छौं।
नामकरणको विषय त्यति जटिल रहेन किनकि अन्तरराष्ट्रिय रुपमा स्थापित नाम नै प्रदेशसँग रहेकाले त्यसलाई सजिलैसँग स्थापित गर्न सकिन्थ्यो । जहाँसम्म स्थायी राजधानीको विषय थियो, त्यसका लागि हामीले सबैको मनोविज्ञानलाई जोड्न सक्ने उपयुक्त ठाउँ कहाँ हुनसक्छ भन्ने हिसाबले खोजी ग-यौँ ।
तत्कालीन एमालेको भ्रातृसंस्था अनेरास्ववियुको अध्यक्ष हुँदै पार्टी केन्द्रमा लामो समय काम गरेका नेता हुन् हिक्मतकुमार कार्की । प्रदेश १ सरकारको आन्तरिक मामिला तथा कानुनमन्त्री कार्की प्रदेश सरकार सही दिशामा अग्रसर रहेको बताउँछन् ।
अहिले राज्य नै अन्योलमा छ। कोरोना भाइरस- डराउनुपर्ने खालको होइन, सामान्य रुघाखोकी लगाउने भाइरस हो भन्ने रूपमा लिइयो। लकडाउन/निषेधाज्ञा लगाइएको झन्डै ६ महिना हुन लागिसक्यो। जसका कारण काम/व्यवसाय गर्न नपाएर नागरिकले पेटभरि खान पनि पाएका छैनन्। अर्थतन्त्र ठप्प छ। सबैभन्दा बढी असर श्रमिक वर्गलाई परिरहेको छ। सरकारले एकातिर कोरोना भाइरसलाई सामान्य ठानिरहेको बुझिन्छ भने अर्कातिर यसलाई ठूलो महामारीका रूपमा लिएको पनि देखिन्छ।
नेपाल आउन पर्यटकहरू तयार छन्। युरोपतिर नेपालको भिसा लगाएर बसेका पर्यटक पनि छन्। त्यसैले यो वर्षको अन्त्यबाट पर्यटक आवागमन हुन्छ कि भन्ने अनुमान गरेको छु।
-480x320-wm.jpg)
