शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधिमन्त्री देवेन्द्र पौडेलले नेपालको शैक्षिक विकास र कोभिड–१९ को महामारीबीच शैक्षिक निरन्तरताका लागि सहयोग अभिवृद्धि गर्न युनेस्कोलगायत अन्तर्राष्ट्रिय संस्थालाई आग्रह गरेका छन्।
विद्यालयका प्रधानाध्यापक हेमन्त सिटौलाले विद्यालय सुधारका योजनाहरुसहित विद्यालयको इतिहासबारे जानकारी दिए।
विद्यालय तहमै कक्षा ९–१२ मा प्राविधिक विषय पठनपाठन गराउँदा सिधै पुल्चोक इन्जिनियरिङ्ग अध्ययन संस्थानको स्नातकमा प्रवेश गर्न बाटो खुल्ने व्यवस्था समेत पाठ्यक्रमले गरिदिएको उनको भनाइ छ।
गण्डकी विश्वविद्यालयले आफ्नो स्रोत साधनको भरपुर उपयोग गर्दै देशका अन्य विश्वविद्यालयभन्दा फरक पहिचान स्थापित गर्नुपर्ने बताएका छन्।
सरकारले विद्यालयमा दिवा खाजा लागू गरेपछि धेरै विद्यालयलाई खाजा पकाउनको लागि भाँडा वर्तन जुटाउन समस्या भएको सुनिएकोले नगरपालिकाले विद्यालय र बालबालिकाको सहयोगको लागि ग्याँस चुल्होको सम्पूर्ण सेटका साथै खाजा पकाउन आवश्यक पर्ने सम्पूर्ण भाँडाकुँडा किनेर हस्तान्तरण गरेको नगर प्रमुख कुशवाहाको भनाइ छ।
अँग्रेजी माध्यममा पढ्ने विद्यार्थीसित विद्यालयले चर्को शुल्क असुल्दै आएको छ। दुई किसिमको पढाइ भएको भन्दै विरोध हुँदै आएको र चर्को शुल्क असुल गर्न नपाइने भन्ने आवाज उठ्दै आएको छ।
शिक्षा, विज्ञान तथा प्रविधिमन्त्री देवेन्द्र पौडेलले स्वदेशमै रोजगारीका सम्भावना बढेकाले विदेशमा रहेका नेपाली क्रमशः स्वदेशमा फिर्ता हुने वातवरण बन्दै गएको बताएका छन्।
कक्षा दशभन्दा माथि पढाइ हुने शिक्षालय नहुँदा यसअघि यस क्षेत्रका विद्यार्थी इनरुवा, इटहरी र विराटनगर गएर पढ्ने गरेका थिए।
अपायकमा सरुवा गरिएको तथा नीति उलंघन गरेको कारण देखाएर झण्डै १८ शिक्षकले उपमहानगरविरुद्ध मुद्दा हालेका थिए। शिक्षक सरुवाका कारण अदालती मुद्दा झेलेको उपमहानगरले यस सम्बन्धी परेका ५ शिक्षकको मुद्दा गराईसकेको छ।
उनले अब शिक्षक सेवा आयोग सोही तालिका अनुसार अघि बढ्ने बताउँदै विगतमा जस्तो कार्यतालिकामा गडबढी नहुने समेत जनाए।
महामारीले आफूहरूलाई शिक्षामा डिजिटल डिभाइसको महत्वका बारेमा सोच्न बाध्य बनाएको उनको भनाइ छ।
गुरुङले निम्नवर्गका जेहेन्दार विद्यार्थीको शिक्षादीक्षामा सहयोग पुर्याउने हेतुले गाउँकै तोमनडाडाँ आधारभुत विद्यालय गण्डकी गाउँपालिका ६ भुम्लिचोकमा ५० हजार राशीको अक्षयकोषको स्थापना गरेका हुन्।
निरक्षर भएकाले आफू यी सबै कुराबाट बञ्चित भएको महशुस उनले गरिन्। आफू जान्ने, बुझ्ने, बिभिन्न ठाउँका घटना थाहा पाउने हुन प्रौढ शिक्षा पढ्ने मनस्थितीमा पुगेकी उनले साथी, समुह पाईनन्। अन्ततः उनी गोरखा नगरपालिका ६ छहरेमा रहेको बालमन्दिर माध्यामिक विद्यालयमा कक्षा १ मा भर्ना भएर पढ्न थालेकी छिन्।
विद्यार्थी अभावमा एक समय सुनसानप्रायः बन्दै गएको विद्यालय, खिया लाग्दै गएको झ्यालढोका, प्रयोग हुन छाडेका डेस्क बेञ्च। यतिमात्र नभएर एक जना शिक्षक बराबर चार जना विद्यार्थीमा सीमित बन्दै गएको विद्यालयको अहिलेको अवस्थामा क्रमशः सुधार हुँदै गइरहेकोमा धेरै स्थानीय अहिले दंग छन्।
विशेष गरेर निवृत्त भएका शिक्षकहरुको आआफनो अनुभव पुस्तकमा रहेको छ। पुस्तकको मूल्य व्यक्तिगत एक सय ५० र संस्थागत दुई सय रुपैयाँं तोकिएको छ।
युनेस्कोको सहयोगमा त्रिभुवन विश्वविद्यालय पत्रकारिता तथा आमसञ्चार केन्द्रीय विभागले आयोजना गरेको विपद्को सन्दर्भमा गरिने सञ्चार र पत्रकारिता शिक्षाबारे दुई दिने कार्यशालामा विज्ञहरूले यस्तो धारणा राखेका हुन्।
‘बोर्डिङमा पढाइरहेको थिएँ, बोर्डिङमा भन्दा सरकारीमा राम्रो होला भन्ने लाग्यो, त्यही भएर दरखास्त दिएँ’, उनले विगत सम्झे, ‘लिखित, मौखिक जाँच दिएर पास पनि भएँ, नियुक्त पनि भएँ।’
गोरखाको लुइँटेलमा रहेको अमरज्योति जनता माध्यमिक विद्यालयलाई कम्प्युटर सहयोग गरिएको छ। पालुङटार नगरपालिका वडा नं ४ लुइँटेलमा रहेको उक्त विद्यालयलाई इन्गेज नेपालले १० थान कम्युटर सहयोग गरेको हो।
विभिन्न जिल्लाबाट अध्ययनका लागि सुर्खेतमा आएका बादी बालबालिकाहरु महिनादिनदेखि विद्यालय जान बञ्चित भएका छन्। कर्णाली प्रदेश सरकारले बादी बालबालिकाको अध्ययनका लागि सहयोग गर्ने बचन गरेर बेवास्ता गर्दा बादी बालबालिकाहरु बढ्नबाट बञ्चित भएका हुन्।
शिक्षा ऐनमा महिला शिक्षकसम्बन्धी गरिएको आरक्षणको व्यवस्थाले महिला शिक्षक बढाएको रअब उनीहरूलाई विषयगत शिक्षकका रूपमा तयारपर्नुपर्ने अवस्था देखिएको शिक्षाविद् कोइरालाको भनाइ छ।
यो संख्या आगामी वर्षहरूमा थप घट्दै जाने देखिएको र जसको मुख्य कारण जनसंख्या वृद्धि दर कम हुँदै जानु रहेको शिक्षा तथा मावन स्रोत विकास केन्द्रका महानिर्देशक चूडामणि पौडेलले बताए।
‘सरकारी विद्यालयका शिक्षक प्रवेशको उमेर हदबन्दी ४० वर्ष हो,’ विश्वनिकेतनका प्रअ हेरम्बराज कँडेलले भने ‘तर हाम्रो विद्यालयमा दुई शिक्षकहरु ४० वर्ष भन्दा माथिका हुुनुहुन्छ। महानगरलेनै नियुक्ति गरि उपलब्ध गराएको हो।’
शहीदको नाममा खुलेको विद्यालयको ‘गिर्दो शाख’लाई उँचो बनाउने उनको आत्मविश्वास र सुनौलो भविष्यप्रतिको आशाले उनमा बल मिल्यो, ‘लकडाउनलाई अवसरमा बदल्ने।’
जुम्लाको तातोपानी गाउँपालिका ४ स्थित नेत्रज्योति माबि हाँकु बाढीले बगर बनाएपछि विद्यार्थीको बिचल्ली भएको छ। अहिले उनीहरु खुला आकाशमा पठनपाठन गर्न बाध्य छन्।
