प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा चैत १८ गते शुक्रबार भारत भ्रमणमा जादै छन्। संयोगले भनौँ, उक्त दिन विश्व मूर्ख दिवस अर्थात् अप्रिल १ परेको छ। झण्डै ४ वर्षपछि भारत जाँदै गरेका देउवालाई भारतमा कसैले मूर्ख नबनाओस्, आम नेपाली यही चाहन्छन्।
राइज, रोर, रिभोल्ट को छोटकरी रुप हो ‘आरआरआर’। जसलाई नेपालीमा उल्था गर्दा उदय, गर्जन र विद्रोह हुन्छ। प्रत्येक मुलुकमा उदय, गर्जन र विद्रोह हो ‘आरआरआर’। प्रत्येक मुलुकमा तानासाह भेटिन्छन्। आरआरआरका पात्र रामचरण र एनटीआर नै हुन्छन् भन्ने छैन। न त तानासाह सधै बेलायती साम्राज्यनै हुन्छ।
माओवादीले धेरै पिर लिँदा प्रकाशले एउटा ‘पिर’ त हटाउलान् तर हजारौँ सपुतहरुले मनभरी अनगिन्ती पिरहरु ‘अपलोड’ गर्नेछन्।
एउटी ३२ वर्षीया पूर्वलडाकुले वर्षौ बिताएको नारकिय जीवन अनि कस्टकर मृत्युका बारेमा खै-खबर नगर्ने उग्र माओवादी कार्यकर्ता यतिबेला प्रकाश सपुतको ‘पिर’ले पीरोलिएका छन्। उतिबेलाका लडाकुको अवस्थाका बारेमा पूर्ण अनभिज्ञ उनिहरुलाई गितका दृष्यले पोलेको छ।
अब त उनले डाडाँकाडाँका हरियालीलाई पनि प्रश्न उठाउँने होलान्?, ‘सामाजिक संन्जालमा एक पाठकलले व्यंग गरेका छन्, ‘हरिया चस्माका पनि विरोध होला।’
गर्भदेखि सुरु हुने महिला हिंसा पलपलमा भईरहेको छ। सहरका स्तरीय मानिएका अस्पताल र मेरि स्टोपमा दैनिक हुने गर्भपतन मध्य ठूलो हिस्सा भ्रुण पहिचान पछिको हत्या हो। त्यसो त गाउँका सामान्य मेडिकलमा बेचिने बिभिन्न नामका औषधिहरु पनि प्रायः अवैध गर्भपतनका लागि प्रयोग हुन्छन्।
मालाले पुरिएका नेताका गमक्क अनुहारले उदास बनाउँदै गर्दा मालामा मुस्कुराउँदै गरेका यी मासुम मुहारले निकै मन छोयो।
विशेषत रमाइला प्रकृतिका गीतमा आवाज दिने बप्पी लहरीले एउटा फरक राष्ट्रको त्यो पनि राष्ट्रिय भाव बोकेको गीत गाउन सहजै तयार होलान की नहोलान भन्ने आशंका नउब्जेको पनि होईन।
संसद्लाई मन्त्री चाहिएको छ र मन्त्री हुनेलाई राम्रो मन्त्रालय। नेता–कमरेडहरू योग्यता, क्षमता, समावेशिता र देशको आवश्यकता हेर्नेभन्दा कसले बढी भक्ति दर्शन गर्छ, कसले आफ्नो गुणगानसहित कुरा गर्छ, त्यसलाई टीका लगाइदिइहाल्छन्।
लामो अनिश्चय, दलका केही गुटको उच्च हस्तक्षेप, केही साथीको मनोगत र साँघुरो आकांक्षाका लामो प्रसववेदनामा रहेको एनआरएनले हालै सात सुँडेनी पाएको छ। एक्कासीऔं बैठकको पूर्व सन्ध्यामा यस्तो लाग्दथ्यो कि कौरव र पाण्डव सेना युद्धको अन्तिम तर्खरमा कुरुक्षेत्रमा छन्!
उनीहरूले गाँजा सम्बन्धी पाठ्यक्रम नै तयार गरेर कलेजहरूमा पढाउन थाले र त्यहाँका विश्वविद्यालयले डिग्री नै दिन थालेका छन्। जसरी सन् १९६०–७० का दशकमा गाँजा सेवन र ओसारपसारमा प्रतिबन्ध लगाउने अभियान चलेको थियो त्यसरी नै अहिले त्यसका ठिक विपरीत प्रतिबन्ध फुकुवा गर्दै औषधिका रूपमा मान्यता दिने अभियान चलेको छ।
गाउँशहर, घरघरै चारैतिर उल्लासपूर्वक भित्रिने ठूला पर्वले खुसीयाली र रौनक त दिन्छ नै तर कहीँ कतै पीडा समेत थप्ने गर्दछ। हुनेखानेका लागि फरक बनिदिने चाडहरूले हुँदा खानेहरूका परिवारलाई भने आपत् निम्त्याउँछ।
एउटै महिलाले छोराको आशमा ६ पटकसम्म गर्भपतन गराएको सुनिन्छ। महिनावारीका समयमा छाउगोठदेखि घरका अँध्यारा कोठामा लुकाउने गरेका घटनाहरू छरपस्टै छन्। छोराको रहरमा गर्भमै तुहिने छोरीका अलिखित कथाबारे राज्य मौन बसिदिँदा आमाको स्वास्थ्य जोखिम पनि उत्तिकै छ।
दशैं सकिएसँगै नियमित रुपमा कार्यालय खुल्यो। १०/१२ दिनका लागि टाढा भएका साथी र सहपाठीहरुसँग भेट्ने बित्तिक्कै प्रश्न ओइरियो, ‘कस्तो भो दशैं?’
विश्व स्वास्थ्य संगठन अनुसार विश्वमा बर्सेनि ८ लाख व्यक्तिले आत्महत्याको कारणबाट ज्यान गुमाइरहेका छन्। १५ देखि १९ वर्ष उमेर समूहको व्यक्तिहरूको मृत्यु हुने प्रमुख तेस्रो कारण पनि आत्महत्या नै हो।
गैरआवासीय नेपाली संघ (एनआरएनए) को ९औं महाधिवेशनमा नेतृत्वको लागि प्रत्यासी थिए वर्तमान अध्यक्ष कुमार पन्त र तात्कालिन उपाध्यक्ष कुल आचार्य। व्यवसायीक साझेदारसमेत रहेका पन्त र आचार्य मिल्ने साथी पनि थिए। आचार्यले पन्तविरुद्ध उम्मेदवारी दिन्छन् भन्नेमा कतिपयले विश्वासै गरेका थिएनन्। आचार्यले संघको ८ औं महाधिवेशनमा कुमार पन्त र डा. बद्री केसीको कांध चढेर जमुना गुरुङविरुद्ध चुनाव लडेर उपाध्यक्ष पद हात पारेका थिए।
फलानो वा फलानीले आत्महत्या गरेछ। कस्तो पापी रैछ। हेर परिवारको बिचल्ली। मलामी फर्केको १३ दिनसम्म आदि –इत्यादि सुनिन्छ। त्यसपछि छिमेकी आफन्त आफ्नो घरतिर लागेपछि परिवारका सदस्यले समेत मृत्युको दाग बोकेर बस्छन्।
फुपू सुनाउँदै जानुहुन्थ्यो– ‘सात दिन अगाडिदेखि घाँस काटेर खात लगाएर आएकी छु, पञ्चमीको भोलिपल्टसम्म जति खुवाए पनि पुग्छ, वस्तुभाउलाई। पानी बोकेर गोठका गाग्री ताउलो समेत भरिदिएकी छु, कसैले कुँडो पकाएर खान दिए वस्तुभाउ मर्दैनन्।
आज भाद्र महिना कृष्ण पक्षको औँसी तिथि, बाको मुख हेर्ने दिन अर्थात पितृ सम्मान दिवस। कर्म दिने पिता या बाको महिमा स्मरण गर्ने र सम्मान प्रकट गर्ने विशेष दिन।
भदौरे भेलजस्तै पार्टी फुटको लहर नै चलेको महिनामा टुटफुट कुनै नौलो होइन्। तर नौलो काम गर्ने भन्दै नयाँ पुस्तालाई डोराउने अभिभारा बोकेका पार्टी नै पुरानै शैलीमा प्रकट हुदा नयाँ मन कुडिएका छन्।
लोकतन्त्रको लागि पार्टी फुट्नु नराम्रो मानिन्छ। पार्टी होस या मुलुक एक भएकै राम्रो। दुई सय वर्ष अगाडि पृथ्वीनारायण शाहले चन्द्रागिरीमा देखेको नेपाल एकीकरणको सपना आजको दिन पनि निकै रोचक लाग्छ। यसै डाँडामा बसेर नेकपा एमाले टुक्रिएको कथा पढ्दा भने इतिहासका विद्यार्थीलाई कस्तो अनुभव होला?
राजनीतिमा जब निष्ठा र सिद्धान्तको मृत्यु हुन्छ, तब गाईजात्रा चलिहरन्छ। यसका लागि भाद्र कृष्ण प्रतिपदा कुर्नु पर्दैन।
अति भए पछि एकदिन उनले पसलबाट नयाँ ब्लेड किनेर ल्याईन् अनि बाहिर झरेको पाठेघर काटेर फाल्न थालिन्। ‘दिन दिनै हुने दुखाईभन्दा एकदिनको दुखाई सहन्छु भनेर काट्न थाले तर आधी भाग काटेपछि रगत धेरै बग्यो।’ उनी आफ्नै घाउसँग डराएर चिच्याईन्, कराईन्।
आशा गरौ, तालिबानमा कावुलीवाला कथाका थुप्रै ‘रहमत’ भेटिने छन् । तिनीहरुको झोलामा बारुद हैन किसमिस र कापी कलम हुने छ । जसका कारण अब मिनीहरुको अधिकार खोसिने छैन । मिनीहरुले स्वतन्त्ररुपमा पढ्न पाउने छन् । स्वतन्त्ररुपमा बाच्न पाउने छन् ।
