नेपाल रिपब्लिक मिडियाले १ नम्बर प्रदेशको राजधानी विराटनगरमा आयोजना गरेको ‘नागरिक संवाद कार्यक्रम–२०७९’ मा मोरङ र सुनसरीका स्थानीय तहका जनप्रतिनिधिले संघ र प्रदेश सरकारसँग गुनासै–गुनासाका चाङ बर्साए। संघ र प्रदेश सरकारले नीतिगत अवरोधहरूलाई सहजीकरण नगरिदिएको, विकासका काममा स्थानीय सरकारसँग सहकार्य नगरेको, बजेट हस्तान्तरणको मात्रा सीमितता सिर्जना गरेको लगायत गुनासा उनीहरूका छन्।
धनपालथान गाउँपालिकामा कृषिलाई प्राथमिकतामा राखेर काम गरिएको गाउँपालिका अध्यक्ष जिवछ प्रसाद गच्छदारले बताएका छन्। गाउँपालिका भित्र सिँचाइका लागि सहजता प्रदान गर्न विद्युतीकरण अभियान समेत थालेको नेपाल रिपब्लिक मिडियाले विराटनगरमा आयोजना गरेको नागरिक संवाद कार्यक्रममा उनले जानकारी दिए।
सुनसरीको इनरुवा नगरपालिकाकी उप–प्रमुख विनिता कुमारी मेहताले इनरुवा सदरमुकाम भएर पनि पछि परेको स्थान भएको बताएकी छन्। इनरुवामा मालपोत तिर्न, जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा नागरितासँगै अन्य प्रशासनिक काम र जिल्ला अस्पतालमा कुकुरले टोकेको सुईं लगाउनभन्दा कोही आउने नगरेको उनले बताइन्। नेपाल रिपब्लिक मिडियाले विराटनगरमा आयोजना गरेको नागरिक संवादमा उप–प्रमुख मेहताले स्थानीय तहमा उपप्रमुखको भूमिका मौन रहनु रहेको बताइन्।
वर्षौंदेखि बराहक्षेत्र नगरपालिकाका स्थानीयले सप्तकोसीका कारण घरबारविहीन हुनुको समस्या भोक्दै आएको नगरउप–प्रमुख नन्द कुमारी सुनुवारले दुखेसो पोखेकी छन्। नेपाल रिपब्लिक मिडियाले विराटनगरमा आयोजना गरेको नागरिक संवाद कार्यक्रममा उप–प्रमुख सुनुवारले सप्तकोसीपीडितका समस्या समाधान गर्न स्थानीय सरकारको बजेटले मात्रै धान्ने अवस्था नहुँदा यसमा संघीय सरकारले बढी ध्यान दिनुपर्ने बताइन्।
नेपाल रिपब्लिक मिडियाले विराटनगरमा आयोजना गरेको नागरिक संवाद कार्यक्रममा बेलबारी नगरपालिकाका प्रमुख दिल प्रसाद राईले नगरपालिका आफैंमा ग्रामीण क्षेत्र भएका कारण यहाँ पूर्वाधारको खासै विकास नभएको बताएका छन्। राजनीतिक हिसाबले संघीयताको घोषणा भएपनि आर्थिक र कर्मचारीतन्त्रमा भने संघीयताको अभ्यास हुन नसकेको प्रमुख राईको भनाइ छ।
मोरङको सुन्दरहरैंचा नगरपालिका भित्रका सडकहरू व्यवस्थित हुँदै गएको र अब जोड्ने काम मात्रै बाँकी रहेको नगरप्रमुख केदार प्रसाद गुरागाईले बताएका छन्। विकासको पुरानो परिभाषा भौतिक पूर्वाधार मात्रै नभइ कृषि, स्वास्थ्य, शिक्षा, मानवीय सचेतना, उद्यमशीलतालाई प्राथमिकता राखेर योजना अघि बढाउनुपर्ने र यसको दृष्टिकोणमा संघ र प्रदेश सरकारले पनि सुधार्नुपर्ने प्रमुख गुरागाईले बताए। नेपाल रिपब्लिक मिडियाले विराटनगरमा आयोजना गरेको नागरिक संवादमा नगरप्रमुख केदार प्रसाद गुरागाईले सुन्दरहरैंचा क्षेत्रमा चारकोसे झाडीलाई पर्यटकीय स्थलको रूपमा अघि बढाएर रोजगारीको अवसर सिर्जना गर्न सकिने धारणाा राखेका थिए।
वर्षौंदेखि विराटनगरमा रिङरोडको योजना अलपत्र परेको र आफू निवार्चित भएसँगै समस्या समाधानमा अगाडि बढेको महानगरपालिकाका प्रमुख नागेश कोइरालाले बताएका छन्। महानगरमा सडक पूर्वाधार, खानेपानी, डुबान र रोजगारीको समस्या मुख्य रहेको र ति समस्या किनारा लगाउन प्रदेश र संघिय सरकारले पनि सहयोग गर्नुपर्ने नेपाल रिपब्लिक मिडियाले विराटनगरमा आयोजना गरेको नागरिक संवादमा बताए।
नेपाल रिपब्लिक मिडियाले १ नम्बर प्रदेशको राजधानी विराटनगरमा ‘नागरिक संवाद कार्यक्रम–२०७९’ आयोजना गर्यो। मोरङ र सुनसरीका स्थानीय तहका जनप्रतिनिधिलाई लक्षित गरेर यो कार्यक्रम आयोजना गरिएको हो। संघीयताको ‘आधार सरकार’ का रूपमा रहेको स्थानीय सरकारका अनुभव, सरकार सञ्चालन प्रक्रियामा देखिएका राम्रा÷नराम्रा पक्षलगायत पक्षहरूबारे छलफल गर्ने उद्देश्यले यो कार्यक्रमको आयोजना गरिएको थियो।
ग्रामथान गाउँपालिका कृषिका लागि अत्यन्तै सम्भावना भएको ठाउँ भएपनि किसानले मल र बिउको समस्या भोग्नु परेको अध्यक्ष जयप्रकाश गच्छेदारले बताएका छन्। विराटनगरमा नेपाल रिपब्लिक मिडियाले आयोजना गरेको नागरिक संवाद कार्यक्रममा अध्यक्ष गच्छेदाले आन्तरिक स्रोत सीमित भएको र स्वास्थ्य, शिक्षा र सडक पूर्वाधारको हिसाबमा पनि संघ र प्रदेशबाट पर्याप्त बजेट नदिँदा सोचेअनुसारको विकास हुन नसकेको बताए।
जहदा गाउँपालिकाका अध्यक्ष जितेन्द्रप्रसाद साहले वर्षेनि लोहोन्द्रा र सिंगिया खोलामा आउने गरेको बाढीले गाउँपालिकाका ६ वडा प्रभावित हुने गरेको बताएका छन्। कृषिको उर्वरभूमि रहेको जहदा गाउँपालिकामा बाढीले बढी मात्रामा धान खेतमा असर गर्ने गरेको गुनासो उनको छ। गाउँपालिकामा सडकसँगै अन्य विकास निर्माणका लागि संघ र प्रदेशसँग बजेटका लागि हारगुहार गर्दा पनि सुनुवाइ नगरेको अध्यक्ष साहको भनाइ छ।
उर्लाबारीमा पूर्वजनप्रतिनिधिले गरेका नराम्रा कामलाई सुधार गरेर लैजाने ढंगले काम भइरहेको उप-प्रमुख मीनाकुमारी खतिवडाले बताएकी छन्। सडक पूर्वाधारमा पक्की बाटाहरू धेरै भएपनि उर्लाबारीको तीव्र गतिमा विकास हुन नसकेको उप-प्रमुख खतिवडाले नेपाल रिपब्लिक मिडियाले विराटनगरमा आयोजना गरेको नागरिक संवादमा बताएकी हुन्। कार्यक्रममा उप-प्रमुख खतिवडाले उर्लाबारीमा बाढीको समस्या मुख्य समस्याको रूपमा रहेको र खोलामा तटबन्धका लागि स्थानीय सरकारको क्षमताले नपुग्ने बताइन्।
सुनसरीको दुहवी नगरपालिकाका प्रमुख बेद नारायण गच्छछेदारले आफ्नो स्थानीय तहमा शिक्षा, स्वास्थ्य, कृषिलगायत दूरगामी योजना अघि बढाइरहेको बताएका छन्। नेपाल रिपब्लिक मिडियाले विराटनगरमा आयोजना गरेको नागरिक संवाद कार्यक्रममा प्रमुख गच्छेदारले दुहबी क्षेत्रका १ सय १६ भूमिहीन सुकुम्बासीलाई आवास निर्माण गरी चाँडै हस्तान्तरण गर्ने योजना रहेको जानकारी दिए।
पूर्व–पश्चिम हुलाकी सडकअन्तर्गत सिराहा खण्डको औरही र दरहैया गाउँको बीचमा पर्ने गागन पुल नबन्दा स्थानीय सर्वसाधारण सास्ती भोग्न बाध्य भएका छन्। सम्झौता भएको अढाई वर्ष बित्दासमेत पिल्लर मात्र ठड्याइएको र खोलाको दुवैतिर ड्याम बाँधिएकाले खोला गहिरो भएर बग्दा करिब तीन फिटसम्म पानीमा हेलिएर ओहोर–दोहोर गर्न बाध्य भएको सर्वसाधारणको गुनासो छ।
जिल्ला समन्वय समिति चितवनको स्वामित्वमा रहेको जग्गामा जिल्ला अदालत चितवनले बिहिबार नै काम रोक्न आदेश दिएपनि त्यसलाई अटेर गर्दै भवन निर्माणको काम जारी राखेका छन्। स्वीकृत बिना नै संरचना बनाउन थालेपछि जिल्ला समन्वय समिति चितवनले बिहिबार जिल्ला अदालत चितवनमा मुद्दा दर्ता गरेको थियो।
सन् १९११ मा जानकी मन्दिर निर्माण गरिए पनि मध्यभारत लोहागढका सन्त शुरकिशोर दासले १५औं शताब्दीमा जनकपुरधामको खोज गरी मन्दिरको जग बसाएको भनाइ छ। शुरकिशोर दास माता जानकीको अनन्य भक्त थिए। १४१७ सालमा भारतको राजस्थानस्थित लोहागढबाट जनकपुर आएका आदि महन्थ सुरकिशोरदास वैष्णवले राम जानकीको प्रतिमा फेलापारेको बताइन्छ।
स्थानीय व्यवसायी चार वर्षदेखि यो समस्या समाधानका लागि महानगरपालिका कार्यालय, मेयर/उपमेयर, वडाध्यक्ष, संघीय विभाग तथा मन्त्रालयका पदाधिकारी कहाँ धाउँदा धाउँदा थाकिसकेका छन्। पछिल्लो अवस्थामा आशाको त्यान्द्रो भने पलाएको छ।
रोपाइँका लागि नभई नहुने रासायनिक मल आउने अझै टुंगो छैन। धान रोपाइँका बेला चाहिने युरिया, डिएपी र पोटास मलको पत्तो नहुँदा मधेसका अधिकांश किसान रोपाइँ गर्न सकेका छैनन्।
६ वर्षअघि गंगासागर पोखरीको पानी अहिलेको जस्तो कञ्चन थिएन। पोखरीको आवरण पनि अहिलेको जस्तो मनमोहक थिएन। यस पोखरीको पानी कालो र आवरण फोहर थियो। जनकपुरधामको मुटुमै अवस्थित यस पोखरीलाई कायाकल्प गरी रमणीय बनाइएपछि अहिलेको गंगासागर बनेको हो।
संसदका दुवै सदन प्रतिनिधि सभा र राष्ट्रिय सभामा लामो छलफलपछि सोमबार बजेट र यसमा आश्रित सबै विधेयक बहुमतले पारित भएका छन्। तर बजेट प्रस्तुत गर्नु अघिल्लो रात जेठ १४ अनधिकृत व्यक्तिलाई अर्थ मन्त्रालयमा प्रवेश गराई करका दर हेरफेर गरेर बजेट निर्माण गरेको विषयमा अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माको निरन्तर आलोचना भइरहेको छ।
बाघबाट जोगिने उपायबारे नागरिककर्मी वसन्त ढुंगानाले चितवन राष्ट्रिय निकुञ्जका प्रमुख संरक्षण अधिकृत हरिभद्र आचार्यसँग गरेको संक्षिप्त कुराकानीः
पूर्वपश्चिम राजमार्गको बुटवल–नारायणगढ सडक खण्डको दुराअवस्थाका कारण यात्रु तथा सवारी चालकले हैरानी खेप्दै आएका छन्। २०२२ अगस्टमा निर्माण सम्पन्न गर्ने गरि कार्यप्रक्रिया अगाडि बढाइए पनि अहिलेसम्मको निर्माणको अवस्था निकै सुस्त रहेको छ। चितवनस्थित नागरिक संवाददाता वसन्त ढुंगानाको स्थलगत रिपोर्टिङका आधारमा तयार गरिएको एक रिपोर्ट:
हवाई क्षेत्रको नियामक निकाय नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरण (क्यान)ले आगामि जनवरी एकदेखि विमानस्थलबाट हवाई सेवा संचालन गर्ने लक्ष्य राखेपनि नेपाल सरकार र स्थानीय तहको उदासिनताका कारण तोकिएको समयमा उडान सुरु हुने निश्चित छैन्।
पानीपुरी र चटपटे बनाउन प्रयोग गरिएको पानीमा फोहोर भेटिएको भन्दै महानगरपालिकाले यी खानेकुरा बेच्न प्रतिबन्ध लगाएको नगर प्रहरी प्रमुख सिताराम हाछेथुले बताए।
प्रारम्भिक अनुसन्धान अनुसार राजधानीमा हैजा मानव दिसाबाट प्रदूषित पानी र सडक छेउमा बिक्री वितरण गरिने खाद्य पदार्थको माध्यमले फैलिरहेको छ।
