पत्रकारको पास
उसले घर फर्किनेबित्तिकै हातमुख धोयो, फ्यान चलायो र चिसो पिउँदै टेलिभिजन हेर्न थाल्यो । त्यहाँ सामान्य पहिरनका बाटो हिँड्ने ठिटाहरू उठबस गर्दै थिए । सुरक्षाकर्मीले हप्काउँदै थिए । ढाडमा लौरो बर्सिदै थिए ।
१२ आश्विन २०७७ सोमबार
श्रीराम राई
श्रीराम राईका लेखहरु :
उपेक्षित घाम
बाबू, कैले आउँछ जिन्दगी फर्केर कल्ले भनेका छन् म फर्किएँ। मैले कति छिचोले हुँला चुनौतीका पहाड कति थेगे हुँला अभावको भारी र कति खेपे घामपानी। किन देख्दिनँ म तिम्रो अनुहारमा हाँसो किन पाउँदिनँ म हिउँदे नदीको वेग किन श्रापित देख्छु तिम्रो जिन्दगी।
घाटभन्दा पर जाने ठाउँ कहाँ होला ?
घाटभन्दा पर जाने ठाउँ कहाँ होला ? शोकरहित सोचजस्तै गाउँ कहाँ होला ? कस्तो मीठो बोली थियो आत्मीयपन गाढा, सधैंजस्तै सम्झी भेट्न जाऊँ कहाँ होला ?
बालबालिकालाई देवीदेवता र भूतप्रेतको अन्धविश्वासबाट मुक्त गर्नुपर्छ
बालसाहित्य, बालबालिकालाई आफ्नै शक्तिमाथि विश्वास हुने गरी ज्ञान प्रदान गर्ने र विज्ञानसम्मत हुनुपर्छ । यसले बालबालिकालाई आधुनिक, सभ्य र सुसंस्कृत हुन मार्ग दर्शन गर्नुपर्छ । बालसाहित्य सिर्जना गर्दा बालबालिकाको मनोविज्ञान र रुचिलाई ध्यान दिनुपर्छ ।
रूप, रंग र सुवास हुन्छ बैंसालु फूलको
रूप, रंग र सुवास हुन्छ बैंसालु फूलको, संसार जित्ने साहस हुन्छ बैंसालु फूलको । बरालिएको मनलाई आफूतिर तान्न सक्ने, सौन्दर्यको आकाश हुन्छ बैंसालु फूलको ।
मेरी आमा चन्द्रा
फूल कोपिलामा बाबुको तरुनी उमेरमा लोग्नेको अनि अहिले बुढेसकालमा छोराको मनभरि डरैडरको छाँदे भारी बोकेर आफ्ना कोरेली रहरहरूलाई जबर्जस्ती दागबत्ती दिँदै उहिल्यै चन्द्र च्याप्ज्यूले संस्कारेको सत्तीको रूपान्तरित अग्निददाहमा जल्दै, पिल्सिदै र बल्झिदै जिन्दगीको सुदूर यात्रामा घामपानी खेप्दै निस्केकी छिन् मेरी आमा चन्द्रा ।
बाल्न जाने मजाले बल्छ जिन्दगी
बाल्न जाने मजाले बल्छ जिन्दगी , स्याउझैं लटरम्म फल्छ जिन्दगी । हाँसो त पाहुना हो छोडी गइजाने, हाँस्दाहाँस्दै आँसुले जल्छ जिन्दगी । नचाहँदा–नचाहँदै जबर्जस्ती, नसोचेको जालले छल्छ जिन्दगी ।
याद हुन्छ, माया हुन्छ र पो हुन्छ आफ्नो मान्छे !
याद हुन्छ , माया हुन्छ र पो हुन्छ आफ्नो मान्छे, भित्री मनको आवाज सुन्छ र पो हुन्छ आफ्नो मान्छे । हाँसोखुसीमा विनानिम्तो झुम्मिने कतिकति , दुख पर्दा सँगै रुन्छ र पो हुन्छ आफ्नो मान्छे।
बालमनोविज्ञान बुझेर, बालरुचि बुझेर लेख्न सक्नुपर्छ
व्यावहारिक रूपमै सिक्ने र सिकाउने शैलीमा लेखिएका हुनुले यसबाट बालपाठकलाई पुरानो पुस्ता, संस्कृति र प्रविधिसँग जोड्ने काम पनि भैरहेको हुन्छ । बालसिर्जनामा नैतिक शिक्षा मात्रै दिएर पुग्दैन । पुस्तान्तरमा ठूलो खाडल सिर्जना हुँदै गैरहेको छ । उनीहरू संस्कार र संस्कृतिबाट टाढिदै गइरहेका छन् । हामीले यतातिर ध्यान दिएर कलम चलाउनुपर्छ ।
चिसो हुन्छ मान्छे
आफ्नै बाटो हिँड्दा पनि लडिन्छ कि कतै, के टुंगो र कतिबेला टुंगिन्छ कि कतै । चिन्न कहाँ सकिन्छ र पासो हुन्छ मान्छे मान्छे, स्वार्थ पूरा नहुन्जेल लिसो हुन्छन् मान्छे ।
बालसाहित्यलाई हेर्ने दृष्टिकोणमा परिवर्तन भएको छ
बालापन भनेको यस्तो स्वर्णीम समय हो, जुन समयलाई सम्झँदा पनि मन पुलकित हुन्छ । फर्केर त्यही समयमा पुगूँजस्तो लाग्छ । अनि आफ्ना समयका रमाइला पल सम्झँदा बालबालिकाको संसारमा पुगूँजस्तै लाग्छ । तर यो सम्भव नभए पनि आफ्नो समयका चञ्चलपन, जिज्ञासा, चकचक यी सबैलाई सम्झेर बालसाहित्य सिर्जना गर्नु रमाइलो पक्ष हो । आफ्नो रमाइलोका लागि लेख्नुभन्दा पनि बालबालिकालाई हामी कस्तो खुराक दिँदैछौँ भन्ने कुरामा सचेत भएर लेख्नुपर्छ जस्तो लाग्छ ।
नभेटिने भेट
मैले घर जाने बेला भने , ‘प्रनिशा, मलाई माफ गरिदेऊ । मैले तिमीलाई सधै आफ्नो बनाउन सकिनँ । सायद मेरै कुनै दोष थियो होला। अब अर्को जुनीमा म तिमी भएर जन्मिन पाऊँ । म भगवानसँग यही प्रार्थना गर्छु ।’
काँडाबीच फुलिरहने फूल रैछ जीवन
त्यसैत्यसै दुखिरहने शूल रैछ जीवन, काँडाबीच फुलिरहने फूल रैछ जीवन । मनको फाँटमा शीत पर्छ खेप्नै पर्ने रैछ, आफ्नैले घात गर्छ खेप्नै पर्ने रैछ ।