दिन, महिना, वर्ष गन्दागन्दै बुबा मुक्तिनाथ अधिकारीको हत्या भएको अनि सत्य, न्याय र परिपूरणको अभियानमा लागेको १७ वर्ष पुगेछ। खोलामा धेरै पानी बग्यो, न्यायको नटुङ्गिने यात्रा निरन्तर जारी रह्यो, विस्तृत शान्ति सम्झौता भएको १२ वर्ष भयो, तर आम द्वन्द्वपीडितका पीडाव्यथा, अन्याय, सवाल र अन्यौल जहाँको त्यहीँ छ।
कसैको मृत्यु उसका आफन्तका लागि पीडादायी हुन्छ। किनकी उसको मृत्युमा आफन्त बिलौना गर्छन्। तर स्वयं मृत्युका लागि मृत्यु कस्तो होला ? यो कल्पना भन्दा बाहिरको कुरा हो। मृत्युको यो भोगाई केबल मृत्युलाई मात्र थाहा हुन्छ। राजधानीको नयाँवानेश्वरस्थित थापागाउँमा रहेको कुन्ज थिएटरमा आइतबार अलिक फरक दृश्य देखियो। अनुहारमा कालो र सेतो रंग पोतेर कालो वस्त्रमा देखिएका दुई महिला र दुई पुरुष आफूलाई ‘मृत्युको कामदार’का रुपमा चिनाउँदै नाचिरहेका थिए।
अशिक्षा, गरिबी र पीडालाई चिर्दै ‘म पनि केहि गर्न सक्छु’ भन्ने महत्वाकांक्षी भावनालाई साकार पार्ने कार्य मजदुर पुस्ताका लागि कतिको चुनौतीपूर्ण हो त्यो देविलालभन्दा राम्ररी कसलाई थाहा हुन सक्छ र !
सप्तरीको सुरुङ्गा नपा–१ तेत्तरी गाउँका ७० वर्षीय रामदेव सदाले ६ दशकभन्दा बढी भयो, गिरहत (जमिनदार)को घरमा हरुवा (हलो जोत्ने) र चरुवा(गाई–भैँसी चराउने) काम गरेको। जीवनको ऊर्वर समय अरुका लागि खर्चेका उनी अहिले भने ‘रामभरोसा’ जिन्दगी बाँचिरहेका छन्। त्यो पनि जिन्दगी जस्तै जर्जर झुपडीमा।
डा. भट्टराई यति वेला निकै छटपटिएका छन्, सुधार गृहमा राखिएको अम्मलीजस्तो। नामका अगाडिको डा. शब्दले उनलाई झन् धेरै पीडा दिएको छ। न त उनी विद्यावारिधिका डाक्टर न मेडिकल डाक्टर नै ! विचरा उनले गरेका पनि खासै केही थिएनन्।
नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा) का अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालले द्वन्द्वपीडितको पीडा घटेको बताएका छन्।
भूमिगत सशस्त्र समूहको त्रासले विस्थापित भएका ११ वर्ष बितिसक्यो। त्रासले गाँस, बास र कपास खोसिएसँगै विस्थापित बासिन्दा बराहक्षेत्र वडा नं. ३ को सुनसरी–मोरङ सिँचाइ आयोजनाको जग्ग्गा ओगटेर बसे।
पैसा कमाउँछु र परिवार खुसीको साथ चलाउँछु भन्ने उदेश्य सबैको हुन्छ। त्यहि उदेश्य थियो नुवाकोट बर्सुन्चेतका हरिबहादुर घलेको पनि। मनभरी खुसीका फूलहरु फुलाउँदै दुई लाख रुपैयाँ ऋण लिएर वि.सं. २०५७ सालमा मलेसिया हानिएका थिए।
हिमाली जिल्ला रसुवा राजधानीबाट नजिक भएर पनि विकासका निकै दृष्टिले पछि परेको छ । भूकम्पपछि त यहाँको जनजीवन झनै खस्केको छ । भूकम्पले माववीय, भौतिक मात्र नभई सांस्कृतिक, आर्थिक, क्षेत्रमा पनि ठूलो क्षति भएको छ । प्राकृतिकरूपमा पनि धेरै नोक्सानी भएको छ ।
गल्छी गाउँपालिका–४ भदौरेका राजेन्द्र प्याकुरेललाई विदेश गएर धेरै पैसा कमाउने धोको थियो। टिनको छानामुनिको ओत छाडेर उनी २०७१ सालमा मलेसिया हानिए।
अछाम साँफेबगर नगरपालिका–९ का मीनबहादुर रावलले २०६८ साउन १७ गते ‘म घर फर्किदै छु’ भनेर भारतबाट फोन गरे। तर उनी अहिलेसम्म घर पुगेका छैनन्। ‘यताबाट निस्किए है भनेर फोन गर्नुभएको थियो, आजसम्म घर पुग्नुभएको छैन’, श्रीमती बसुन्धरा रावलले सुनाइन्– ‘घर परिवारले बाटो हेर्दा हेर्दा थाकिसक्यौ।’ रावलले पटक–पटक गरी ४५ बर्षको उमेरसम्म २० बर्ष जति भारतमा काम गरेर बिताए। पछिल्लो पटक करिब चार बर्ष भारतमा नोकरी गरेपछि उनी घर फर्कदै थिए।
दामोदर पुडासैनी ‘किशोर’ दुई दशकअघि नै नेपाली साहित्यका फाँटमा देखा परेका प्रतिभा हुन् । ‘उज्यालो खोजिरहेको घाम’ उनको नयाँ कविता संग्रह हो ।
वैदेशिक रोजगार सोचेजस्तो सहज छैन्। त्यही भयो खोटाङको दिक्तेल रुपाकोट मझुवागढी नगरपालिका–१ दिक्तेलका रामप्रसाद आचार्यलाई।
निजामती कर्मचारीलाई राजनीतिक चाकडीउन्मुख गरेर नैतिक मनोबल गिराउन उद्यत न्यायपरिषद्लाई तुरुन्त खारेज नगर्ने हो भने स्वतन्त्र न्यायपालिका र निजामती कर्मचारीको मनोबल क्रमशः गिर्दैजाने निश्चित छ ।
विश्वविख्यात कमेडियन चार्ली च्याप्लिनले आफ्नो पुस्तक ‘माइ अटोबायोग्राफी’मा जीवनलाई आफूले हेर्दा त्रासदी र अरुले हेर्दा रमाइलो लाग्ने बताएका छन् । उनले भनेका छन् ‘जीवन एउटा त्रासदी हो जब यसलाई नजिकबाट नियालिन्छ।
