सबैले मलाई गुन्टे सार्कीकी जहान भन्छन्। ऊ मरेको त ४ वर्ष भैसक्यो। तर, अझै उसैको नाम जोडेर बोलाउँछन्। किन होला? मेरो नि नाम छ त। माइतीमा हुँदा त मलाई सबैले सुकमाया भन्थे। तर, त्यो त धेरैअघि केटाकेटी बेलाको कुरा भो। अहिले त आफै ६० वर्ष टेकिसकेँ। अब जल्ले जे भनेर बोलाए नि केही छैन।
लेखाइमा भाषागत शुद्धाशुद्धि आवश्यक छ र यसमा ध्यान दिने हो भने प्रत्येक कार्यालयका कर्मचारीलाई नेपाली भाषा शुद्धाशुद्धि लेखनसम्बन्धी सामान्य तालिम दिनुपर्छ। प्रत्येक मन्त्रालय र विभागमा नेपाली भाषाविज्ञको व्यवस्था गर्नुपर्छ। सार्वजनिक महत्वका र सार्वजनिकरूपमा प्रयोग हुने सरकारी दस्तावेजहरू भाषाविद्द्वारा सम्पादन गरेको हुनैपर्ने व्यवस्था हुनुपर्छ।
अन्य छायाँसरिका परममित्रहरू कहाँ के गर्दै थिए? त्यो निर्मम हत्याको(समातेर मारेको) मूलबीजको स्रोत प्रशासनले कसरी प्राप्त गर्यो? त्यो पाटोमा खुल्नै नसक्ने गरी भोटे ताल्चा विरही दाइले किन लगाए? उनले सिन्धुलीमा बम बोकेर गएको, तर उपयुक्त ठाउँ नभेटेर नपड्काएको चर्चा पृष्ठ १२२ मा गरेका छन्। कुन उपयुक्त स्थलमा पड्काउन लगिएको थियो र किन पड्काइएन? धेरै कुरा मनभित्र खेल्छन्।
'कुनै समय झापा कांग्रेसमा म गिरिजाबाबुको निकै नजिक थिएँ। तर, संसदीय दलको बैठकमा मैले भ्रष्टाचारको कुरा निकालेपछि भने गिरिजाबाबु मबाट टाढिए। छत्तीसे र चौहत्तरेको विवाद मिलाउनुहोस् भन्न थालेपछि त झन् भेटघाट हुनै छाड्यो।' किसुनजीलाई अन्तर्घात गरेर हराएको भन्ने सुनेपछि आफूले गिरिजाप्रसादलाई भनेका कुरा यसरी सम्भि्कएका छन्– 'यदि अन्तर्घात गरेर हराएको हो भने यो पाप हो। धर्मले भन्छ, पाप बाह्र वर्षपछि धुरीबाट कराउँछ।'
प्रधानमन्त्री एवम् नेकपा माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालले तत्काल निर्वाचन घोषणा नहुने संकेत गरेका छन्। माघ १५ सम्म स्थानीय तहको निर्वाचनको मिति घोषणा गर्ने बताएका दाहालले पर्वत अाएर तत्काल मिति घोषणा नहुने संकेत गरेका हुन्।
‘कसैले १० हजार दिन्छ, कसैले धेरै पनि दिन्छ, कहाँ–कहाँ ग¥यो सम्झना छैन,’ यो भनाइ प्रहरी हिरासतमा रहेका नेपाल विद्युत् प्राधिकरण बालाजुका सुपरभाइजर सुमन श्रेष्ठको हो।
संघीय समाजवादी फोरम नेपालले संसद्मा प्रस्तुत संशोधन विधेयकलाई परिमार्जन नगरिए त्यसलाई यथास्थितिमा स्वीकार नगर्ने निर्णय गरेको छ । मधेशी मोर्चा–संघीय गठबन्धनले राखेको २६ बुँदे माग र मुद्दालाई विधेयकले बेवास्ता गरेको निष्कर्ष निकाल्दै फोरम नेपालले आफ्नो सहमतिका आधारमा परिमार्जन भएको खण्डमा मात्रै त्यसलाई स्वीकार गर्ने औपचारिक निर्णय गरेको हो ।
कविहरू युवतीका विभिन्न अंगको कामुक वर्णन गर्दै प्रेम र रतिरागका कविता लेख्थे। शिष्ट र अशिष्ट दुवैखालका शृंगारिक कविताले सामाजिक मनोविज्ञानमा हस्तक्षेप गरेका थिए। विलासिताले भरिएको राणा दरबार र सर्वसाधारण युवायुवतीमा पनि त्यस्तै कविताको माग थियो। यो पुस्तक प्रकाशनसँगै प्रतिबन्धित भयो। कसैले 'भाँड साहित्य' वा 'दूषित र क्षयोन्मुख कविताको नमूना' भनेर चरम निन्दा गरेका छन् भने कसैले 'क्रान्तिकारी प्रकाशन' भनेर व्यापक प्रशंसा गरेका छन्।
अरुले अनुभव गरेको शरीरबोधले पनि हामीलाई आत्मबल दिने गर्छ। एक व्यक्तिले साधनाबाट प्राप्त गरेको विचार अनि यसबाट बनेका वचन र कर्मले आमनरनारीका शरीरमा प्रभाव पारिरहेको हुन्छ। हामी महात्मा गान्धीलाई उदाहरणको रूपमा लिन सक्छौँ। उनले आफ्नो शरीरलाई ध्यान र योगाभ्यासको माध्यम बनाए, तर त्यही शरीर राजनीतिक र वैचारिक तहमा सबभन्दा शक्तिशाली भएर आयो, औपनिवेशिक भारतमा।
सबै नेपालीले एकसाथ मनाउने साझा पर्व हो माघे संक्रान्ति। तराईका आदिबासी थारु हुन् वा मगरले माघीलाई नयाँ वर्षका रूपमा स्वागत गर्छन्। एउटा संयोग नै भनौँ वा वास्तविकता यी दुवै समुदायले आफूलाई भगवान् गौतम बुद्धका वंशजको रूपमा पनि दाबी गर्दै आइरहेका छन। माघीलाई नयाँ वर्षका रूपमा आत्मसात गरिदिँदा यी दुई समुदायको नजिकपन अझै प्रगाढ हुँदै जान थालेको आभास हुन्छ।
उजेली आउँछे। हातमा एकमुठीको कागजको डल्लो थमाउँछे। एकैछिनपछि उठेर जान्छे। फर्केर आउँदिन। गाडी स्टार्ट गर्छ, हुइँकिन्छ। अलि पर पुगेर कागजको डल्लो खोल्छ, पढ्छ। टाउको एकनासले दायाँबायाँ गर्न थाल्छ। मध्यरातको अँध्यारो एकान्तमा निक्कैबेर हराउँछ। अँध्यारोमा उजेली नै उजेली चिच्याएको सुन्छ। छट्पटिएको देख्छ। आफैलाई प्रश्न गर्छ– 'यस्तो पनि हुन्छ, त्यो पनि यो अमेरिकामा?'
जीवनको बस्तीमा बास बस्न लायक आफूसँग केही नभएपछि जिन्दगी, सधैँका लागि निस्कन खोजेको हो फेरि कहिल्यै नफर्कने गरी
तपाईं पूराका पूरा माछाको एक्लो मालिक हुनुहुनेछ। तपाईंले व्यापार विस्तार गर्दै जाँदा माछाको बेग्लै रेस्टुराँ खोल्न सक्नुहुन्छ। बीचका कुनै दलालबिना नै तपाईंले समुद्री झिँगेमाछालाई पेरिस निर्यात गर्न सक्नुहुन्छ। अनि...' यहाँसम्म आइपुग्दा पर्यटकको उत्साहले शब्द नै फेला पार्न सकिरहेको थिएन।
सीमाबाहिर पुग्दा देशका लागि–देशमै रहेर केही गर्न पाए हुन्थ्यो भन्ने हुटहुटी झनै गहिरो गरेर जाग्ने रहेछ। नेपालबाहिर रहेका सबैमा यस्तै हुँदो हो! देशप्रेमको त्यो सोचलाई साहित्य, कलामा जसरी उतार्नु आवश्यक हुन्छ त्यसरी नै लगानीको सुरक्षा र वातावरण पनि बन्नुपर्ने हुन्छ।
आतंकबाद भन्दा बढी वातावरणीय अपराधले मानवीय खतरा रहेको ठहर सहित अन्तर्राष्ट्रिय प्रहरी अपराध संगठनले तीनवर्षे रणनीति सहितको कार्ययोजना बनाएको छ। इन्टरपोलको २३ औं एसिया क्षेत्रिय सम्मेलनले सन २०१७ देखि २०२० सम्म एसिया र अफ्रिका बिचको वातावरणीय अपराध सञ्जाल भत्काउन रणनीति बनाएको हो। तीन वर्षे रणनीतिक योजनाका लागि २५८ अर्व अमेरिकी डलर बराबर बजेट समेत छुट्टाइएको छ।
कहिले ठडिएला धरहरा? राजधानीको मुटु सुन्धारामा रहेको ऐतिहासिक धरहरा अघिल्लो वर्षको भूकम्पले धुलीसात बनाएयता धेरैको मनमा यो कुतूहल छ। 'धरहरा ढले पनि हाम्रो विश्वास ढलेको छैन, यो उठ्नेछ, छिट्टै उठ्नेछ'– यस्तै सोचेर अघिल्लो सरकारले अघि सारेको 'म बनाउँछु धरहरा' अभियानमा समेत हजारौं नेपालीले करोडौं सहयोग गरे।
सरकारद्वारा हटाइएका राष्ट्रिय पुननिर्माण प्राधिकरणका प्रमुख कार्यकारी अधिकृत सुशील ज्ञवालीले पूर्ववत् अवस्थामा काम गर्न दिन माग गर्दै सर्वोच्च अदालतमा रिट दायर गरेका छन्। ज्ञवालीले आफूलाई राष्ट्रिय पुनर्निर्माण प्राधिकरणको प्रमुख कार्यकारी अधिकृत पदबाट गैरकानूनी र बदनियतपूर्ण रुपमा हटाइएको रिटमा उल्लेख गर्दै अन्तरिम आदेश माग गरेका छन्।
तीसको दशकमा पोखरामा आयोजना गरिएको मुक्तक विशेष कार्यक्रमको प्रभाव यहाँ अहिलेसम्म पनि छ । २०३५ माघ २० गते हरिभक्त कटुवाललाई प्रमुख अतिथि बनाइ गरिएको उक्त कार्यक्रममा देशभरिबाट डेढ दर्जनभन्दा बढी स्रष्टाले उपस्थिति जनाएका थिए ।
नेपाली साहित्यमा कलमबन्दीको सिकार बनेका थुप्रै लेखक छन् । लेख्न छाड्नेका नाममात्रै खोज्ने हो भने पनि त्यसको सूची निकै लामो बन्न जान्छ । कतिपय लेखकले उमेरगत तथा स्वास्थ्यका कारण लेख्न छाडेका छन् भने कतिपयले साहित्यलाई अनुत्पादक मान्दै कलमबन्द गरेका छन् । साहित्यले कसैलाई पनि रातारात चर्चामा ल्याउँदैन । यसमा निरन्तरताको खाँचो पर्छ । मेहनत, अध्ययन–अनुसन्धान, अभ्यास साहित्यमा आवश्यक पर्छ ।
पूर्व–पश्चिम राजमार्गको एउटा सानो बजार हो– नया“ रोड । त्यहीँबाट जानुपर्छ बरहथवा बजार पनि । नया“ रोड आइपुग्न जगन्नाथलाई त्यस्तै सात–आठ मिनेट लाग्छ । हि“डेर होइन, साइकलमा । बाटो अलि उवडखावड नै छ । पोहोर साल अलिअलि माटो हालेर पुरे पनि उस्तै भइसकेको छ अहिले । नया“ रोड, उनीहरूबीच गफको पोयो बाट्ने एकमात्र उपयुक्त थलो हो ।
अभिनयको जुन व्याकरणलाई ओम पुरीले आफ्नै तरिकाले प्रयोग गरे, अहिले पनि त्यो यति प्रामाणिक छ कि नयाँ पिँढीलाई त्यो तरिका काम आइरहनेछ ।
विराटनगरस्थित उच्च अदालतको इलाम इजलासले चालू आर्थिक वर्ष ४ सय ३१ मुद्दा फछ्र्योट गरेको छ । अघिल्लो वर्षबाट जिम्मेवारी सरिआएका ७ सय ९५ सहित चालू वर्ष दर्ता भएका २ सय ७२ मध्ये ६ सय ३६ मुद्दा बाँकी रहेको अदालतले जनाएको छ।
व्यवस्थापिका संसदमा कोरम नपुगेपछि संसदको बैठक आधा घण्टा स्थगित भयो। बैठकमा स्थानीय तह निर्वाचन सम्बन्धि विधेयक अघि बढाउने कार्यसूची थियो। विधेयकमा संशोधनका लागि पठाउने प्रस्ताव पारित हुनु अघि कोरम नपुगेपछि सभामुख ओनसरी घर्तीले बैठक आधा घण्टाकालागि स्थगित गरेकी थिइन्।
कमलमणिको निधनको समाचार सुनेर स्तब्ध नहुने कमै होलान् । आफ्ना असल कार्यहरूद्वारा अविस्मरणीय व्यक्तित्व बनाएका उनको महाप्रस्थानले शून्यता पैदा गरिदिएको छ । तर, सबै भौतिक देहको एउटा कालसीमा त हुन्छ नै । कमलमणिले देह त्यागेर गए पनि उनका दीर्घजीवी कार्यले नेपाली साहित्यक सधैँ उनीप्रति ऋणी रहने छ र सदा श्रद्धाका साथ स्मरण गरिरहने छ ।
