गन्धर्वहरूको अवस्था तथा अन्य विविध पक्षबारे पिएन क्याम्पसका प्राध्यापक कुश्माकर न्यौपानेले निकै ठूलो अध्ययन गर्नुभएको छ। ज्ञानु क्षेत्रीले गन्धर्वकै विषयमा विद्यावारिधि गर्नुभएको छ। प्रत्येक वर्ष कसै न कसैले स्नातकोत्तरको शोधपत्र बाटुलेचौरमा आएर लेख्छन्, तर उनीहरूले के पत्ता लगाए र के लेखे भन्ने कुरा बाटुलेचौरका कुनै पनि गन्धर्वलाई थाहा छैन।
आज भन्दा करिब १० वर्षअगाडि मंगोलिया भ्रमणमा जाँदा मैले यो देशका बारेमा जे सोचेको थिएँ लगभग त्यस्तै पाएँ, हामी जस्तै दुई विशाल छिमेकी रसिया (तत्कालीन सोभियत संघ) र चीनबीच अवस्थित भूगोलको हिसाबले ठूलो तर जनसंख्याको हिसाबले हामी भन्दा पनि सानो देशको विकासका दृष्टिकोणले आर्थिक र सामाजिक अवस्था उस्तै देखिन्थ्यो ।
सशस्त्र संघर्षको आधार नदेखेका तर भएको संसदीय व्यवस्थालाई नै उपयोग गरेर कम्युनिस्टको नेतृत्वमा राज्यव्यवस्था स्थापना गर्न सकिन्छ भन्ने सिद्धान्त नै मदन भण्डारीको जनताको बहुदलीय जनवाद हो ।
भूपि शेरचनको कविताको एउटा पंक्ति छ– उत्तरतिर हाम्रो एउटा छिमेकी छ जहाँ खान पाइन्छ बोल्न पाइन्न, दक्षिणतिर हाम्रो अर्को छिमेकी छ जहाँ बोल्न पाइन्छ खान पाइन्न, हामी यस्तो देशमा छौँ जहाँ खान पनि पाइन्न, बोल्न पनि पाइन्न ।
संसारका कुनै पनि देश कम्युनिस्ट शासनमा समृद्ध भएका छैनन् । अहिले चीन संसारको दोस्रो अर्थतन्त्र भएको छ जापानको एउटा संस्थाले गरेको अध्ययनका आधारमा सन् २०२८ सम्म संसारकै पहिलो अर्थतन्त्र बन्ने आकलन गरेको छ जुन अस्वाभाविक छैन ।
कम्युनिस्टले गरिब तथा निम्नमध्यम वर्गको हितमा काम गर्छन् र देशलाई समृद्धितर्फ डोर्याउँछन् भन्ने विश्वास गरेर जनताले करिब दुईतिहाइ बहुमत दिए र सत्तामा पुर्याए। तर त्यो जनमतको घोर अपमान भएको छ।
अहिलेको अध्यादेशलाई लोकतान्त्रिक मूल्य/मान्यताअनुरूप नभएको भनी धेरैले टिप्पणी र विरोध गर्ने गरेका छन् तर लोकतान्त्रिक आचरण गर्ने जिम्मेवारी केवल प्रधानमन्त्रीको मात्र हुन्छ ?
अहिले प्रधानमन्त्रीले जुन अध्यादेश जारी गराएका छन्, जसविरुद्ध सर्वाेच्च अदालतमा रिटसमेत दर्ता भइसकेको छ भने सत्तारूढ दलभित्रैका असन्तुष्ट पक्ष र प्रमुख प्रतिपक्ष दलले समेत विरोध जनाइसकेका छन्।
काठमाडौं उपत्यका त अहिले कोरोनाबाट देशकै सबैभन्दा आक्रान्त स्थानमा पर्छ। अब त कसलाई कुन बेला कहाँबाट यो भाइरस सर्छ, कुनै ठेगान छैन।
भन्न त उनले ‘म एउटा दियो लिएर अँध्यारोमा रहेका जनताका घरमा उज्यालो छर्न हिडेको हुँ’ भन्ने गरेका थिए, तर उनले कति उज्यालो छरे, भारतीय दलित आन्दोलन र त्यसको इतिहासले खोतल्ला नै।
केही समयका लागि बत्ती त कुलमानका पालामा पनि गइरहन्थ्यो, तर उनी त्यहाँ हुँदासम्म लोडसेडिङ हुँदैन भन्ने हामी सबैको बुझाइ थियो। तर उनको बहिर्गमनपछि चितुवा कराउनु र बाख्रा हराउनु एकैचोटि भएको हो वा नियोजित हो, छुट्याउन गाह्रो छ।
अबको कम्तीमा दुई कार्यकाल कुलमानले चलाउन पाए भने नेपालको समृद्धिमा विद्युत् प्राधिकरणको मात्रै एकतिहाइभन्दा बढीको योगदान हुन सक्छ।
ठूलो संख्यामा नभए पनि देशभर उनका पक्षमा स्वतःस्फूर्त रूपमा जुलुस भइरहेका छन्। यता कुलमान आफैं भने यो कोरोना महामारीका बेला आफ्ना समर्थनमा जुलुस नगरिदिन आग्रह गरिरहेका छन्।
अन्तरजातीय विवाह गर्न खोज्दा जाजरकोटका नवराज विक र उनका ५ साथीको समेत बीभत्स हत्या भएको छ। तर जनयुद्धका कमान्डरमध्येका एक पूर्वगृहमन्त्री जनार्दन शर्मा उल्टै हत्यारा जोगाउने अभिव्यक्ति दिन्छन्। अनि म सोच्छु– मलाई विद्यार्थी जीवनमा देखाइएको साम्यवादको सपना यस्तै थियो !
थुप्रै विधि छन्, जसका आधारमा कुन वस्ती कहाँ छन् र त्यहाँ के–कस्ता सेवा÷सुविधा पुगेका छन् र गरिब कति छन् भन्ने कुरा सहभागितामूलक तरिकाले पत्ता लगाउन सकिन्छ।
