कहिलेकाहीँ लाग्छ, नेपाली समाज र त्यसभित्रका व्यक्ति व्यक्तिमा एकसेएक 'श्री ३' र 'श्री ५'हरू जिउँदै छन् र तिनका लागि महिलाको शरीर भोगिने, डामिने र जलाइने वस्तुबाहेक केही होइन। लाग्छ, तिनले लोकतान्त्रिक गणतन्त्रमा पनि नेपाली मानसमा शासन गरिरहेका छन्। र, उन
'दि रेचिड अफ दि अर्थ' (पृथ्वीका अभागी) पुस्तकमा मनोसामाजिक विश्लेषक फ्रान्ज फेननले अफ्रिकाका मूलबासीहरूमा रहेको समस्तरीय हिंसाको भयावह चित्र कोरेका छन्। फेननका अनुसार कुनै मूलनिवासीले अर्को मूलनिवासीका आँखामा अलिकति मात्रै शत्रुता वा आक्रामकता देख्नासाथ च
भारतका प्रख्यात राजनीतिशास्त्री रजनी कोठारीले भनेका थिए – 'एउटा नयाँ भारत आफ्नो जन्मको प्रसव पीडा भोग्दैछ।' यस्तो मार्मिक भनाइ कोठारीका अनेक प्राज्ञिक रचनामा पनि पोखिएको पाइन्छ, चाहे त्यो राष्ट्र निर्माणको भारतीय उद्यमको नाममा होस् या सीमान्त अवस्थामा रहे
नेपाली राज्यले स्वास्थ्यलाई पनि जनताको मौलिक अधिकारका रूपमा अन्तरिम संविधानमा लिपिबद्ध गरिसकेको छ। त्यसको शाब्दिक अर्थ हो, प्रत्येक नागरिकको स्वस्थ रहने अधिकारलाई राज्यले सुरक्षित गर्नेछ। तर, त्यही राज्यले व्यवहारमा भने स्वास्थ्यसेवालाई राजकीय मामिला र रा
सोभियत समाजवादी क्रान्तिका नायक भ्लादिमिर इलिच लेनिन रुसी कम्युनिस्ट पार्टी (बोल्सेभिक)का अध्यक्ष पदमा थिए? उनी रसियन सोसल डेमोक्रेटिक लेबोर पार्टीका महासचिव थिए कि? सन् १९१७ को अक्टोबर क्रान्तिपछि बनेको सोभियत सरकारमा उनको पद के थियो? यस्ता प्रश्न सोधियो
नेपाली मूलतः मूर्तिपूजक सांस्कृतिक प्राणी हौँ। मूर्ति पूजाका लागि कसै नै कसैलाई सके भगवान्, नसके राजा, त्यति पनि नसके कुनै न कुनै विषयका सम्राट त हामीलाई जरुरी भई नै रहन्छ, मूर्ति पूजाका लागि। हामीलाई पूजा गर्न कोही न कोही चाहिएकै कारण कसैलाई नाट्य–सम्राट
भनिन्छ, स्थितिले मनस्थिति बनाउँछ तर मनस्थितिले स्थिति बनाउँदैन। मनस्थितिले स्थितिलाई प्रतिविम्बित मात्रै होइन प्रभावित पनि गर्छ। नेपाली समाजका राजनीतिक र नागरिक अगुवाको मनस्थिति भने स्थितिअनुसार परिवर्तित भएको छैन। बरु यथास्थितिवादी छ। सामाजिक स्थिति परिव
'यो देश मेरो हो, तर राज्यचाहिँ मेरो पनि भएको छैन।' यस्तो भाव धेरैजसो उत्पीडित जनतामा पाइन्छ। दलित समुदायका सन्दर्भमा त राज्यभित्रका मन्दिरमात्रै होइन, आफ्नै छाप्रो र शरीरमाथि पनि आफ्नो स्वामित्व स्थापित भएको छैन। नेपाली राज्यका सञ्चालकले राज्यको स्वामित्व
'जुम्लामा मौसमको कुनै ठेगान छैन/एकछिनमै जंगलको हावा सिटी बजाउन थाल्छ', भन्छन् कवि विमल निभा। यस पटक त जुम्लाको तल्लो भूभागमा पनि मौसमको कुनै ठेगान भएन र बेठेगान मनसुनी वर्षाले ठूलो विनाश लिएर आयो, कविलाई मात्रै होइन, मौसमविद्लाई पनि चकित पार्नेगरी। बंगालक
'बिहान उठ्नेबित्तिकै हिमाल हेर्न पाइयोस् यी हातले सधैँ–सधैँ नेपाल लेख्न पाइयोस्।' यस्तै यस्तै सुन्दर रहर हुनसक्छ घान्द्रुक गाउँको यात्रा गर्ने धेरैजसो पर्यटकका मनमा। घाम लागेका बेला घान्द्रुक गाउँबाट माछापुछ्रे र अन्नपूर्ण हिमाल छर्लङ्गै देख्न पाइन्छ, भिन
'आँसुको इनार जमे नि/प्यार मेरो सच्चा छ। जीवन मेरो अच्छा छ/पेटमेँ मालिकको बच्चा छ।’ आन्दोलनबाट प्रभावित भएर सिर्जना गर्ने धेरै होलान् तर आन्दोलनलाई नै आन्दोलित गर्ने स्रष्टा असाध्यै कम छन्।विसं २०६३ सालको जनआन्दोलनताकाको 'बिसे नगर्चीको बयान' कविताबाट आन्दो
कुनचाहिँ घटना खबर बन्छ, कुनचाहिँ खबर विश्लेषणको विषय हुन्छ, मिडियाको अर्थ–राजनीतिका पण्डितलाई समेत ठम्याउन हम्मेहम्मे हुन्छ। सामान्यतः राजनीतिक, आर्थिक र सांस्कृतिक सत्ता शक्तिमा जसको प्रभुत्व हुन्छ, उसको सरोफेरोका घटनाले समाचार बन्ने सौभाग्य पाउँछन् भने
अस्कल क्याम्पसका स्ववियु सभापति कमल बस्नेत पक्राउ पर्नु समाचार हो कि होइन? कुनै दैनिक अखबार र अनलाइन समाचार सेवाका लागि हो, कुनैका लागि चाहिँ होइन। कुनै दैनिक अखबारको वेभसाइटका लागि केही समयका लागि हो, केही समयपछिका लागि होइन। उनीहरूको व्यवहारले भनेको कुर
शहीदहरूको सपना अझै मधुरो छ होसियार नेपाली हो क्रान्ति अधुरो छ२०६९ चैत ३१ को साँझ नेपालका धेरैजसो हुनेखानेहरू पक्कै पनि झुमिरहेका थिए, नयाँ वर्षलाई स्वागत गर्ने नाममा। उनीहरू उत्तर भारतका राजा विक्रमादित्यका नाममा स्थापित संवत् २०७० साललाई स्वागत गर्ने निह
नारा जतिसुकै कडा भए पनि, माग लागु गर्न जतिसुकै कठिन भए पनि नेकपा-माओवादीलगायत् ३३ दलले नेपाल-बन्दजस्तो सबैभन्दा सजिलो संघर्षको बाटो रोजेका छन्, संघर्षका अरु प्रभावशाली मार्ग नभएकै भान हुनेगरी। एउटा वक्तव्य, दुई-चार वटा तोडफोड र केही गिरफ्तारीको मूल्यमा ने
