दलगतरूपमा नेपालमा कम्युनिस्ट पार्टीको दुःख रहेन तर नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीका दुःख भने सकिने भएनन्। एउटा नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी दुइटा गुटमा सत्तामा छ। अर्को नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी शान्ति वार्ता गर्ने भनेर सरकारसँग सम्झौता गरेर बसेको छ। र, अर्को नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीले आइतबार मात्र अदालतमा न्याय पाएको महसुस गरेको छ। यो दुःखले सरकारी लगानीको राइजिङ नेपाल नामको अंग्रेजी अखवारका सम्पादकलाई पनि छाडेनछ।
करिब ७० वर्षदेखि अहिलेसम्म राजनीतिक स्थिरता भएको कुनै पनि सरकार ५ वर्ष टिक्न सकेन। यही राजनीतिक अस्थिरता चिर्न स्थायी सरकार बनाएर देशमा सुशासन, समृद्धि र समाजवादी नेपाल निर्माण गर्न एमाले माओवादी केन्द्रको नेकपाको वामपन्थी एकताको सरकार स्थापना भएको थियो।
अहिलेको परिस्थिति सहज छैन । महाराजाहरूले राजनीतिलाई जुन विकृत स्थितिमा पुर्याइबक्सेको छ, त्यसप्रति धेरैको चित्त दुखाइ छ । सिर्जनात्मक चेत भएका व्यक्तिहरूले यो स्थितिमाथि कुनै न कुनै रूपमा हस्तक्षेप गरिरहेका छन् । कलात्मक ढंगले ती कहिले सडकमा पोखिएका छन् । कहिले ती रंगमञ्चमा प्रस्तुत भइरहेका छन् ।
विश्वका धनी देशले तत्काल जोखिममा रहेका राष्ट्रलाई कोभिड–१९ विरुद्धको खोप उपलब्ध गराउनुपर्छ । खोपको अन्तर्राष्ट्रिय विस्तार सुनिश्चित गर्न तथा विभेदकारी लाइसेन्सका व्यवस्था हटाउन औषधि उत्पादक कम्पनीसँगको सहकार्य आवश्यक छ र यस्तो ऐक्यभावले विश्वको आर्थिक वृद्धि पूर्ववत् अवस्थामा फर्काउन सक्छ ।
समग्र विश्व नै आज विकासको दिशातर्फ दु्रत गतिले अग्रसर छ । विकास गर्ने क्रममा सञ्चालन गरिने यावत् गतिविधिले प्राकृतिक सम्पदाको अत्यधिक दोहन गरिरहेका हुन्छन् जसको फलस्वरूप दीर्घकालमा सो विकास नै विनाशमा परिणत हुने गर्छ । यो दिगो विकास होइन । आजको आवश्यकता दु्रत आर्थिक विकास भन्दा पनि दिगो आर्थिक विकास हो । दिगो आर्थिक विकासका लागि आर्थिक विकासका सबै सम्वाहक वातावरणमैत्री ढाँचामा ढालिएर निश्चित नीति नियमबाट निर्देशित हुनुपर्छ ।
सन् ६० को दशकमा गृहयुद्धबाट थलिएको दक्षिण कोरियाले पाँच वर्षे गुरुयोजनामार्फत पूर्वाधार विकासमा ठूलो लगानी गर्यो । यसमा पनि क्युन्ग्बू एक्सप्रेसवेको भूमिका पूरै देशलाई प्रगतिको दिशातर्फ ऊर्जा दिएको इतिहास छ । यही पूर्वाधार विकास कोरियाको औद्योगिक क्रान्तिको र आर्थिक प्रगतिको जरो बन्न पुग्यो । २०७२ सालको भूकम्पले नेपाली जनजीवन साथै अर्थतन्त्र अस्तव्यस्त हुन पुग्यो ।
हट्टाकट्टा अनि कुनै बिरामी नभएको व्यक्ति कोभिड–१९ ले संक्रमण गर्नेबित्तिकै मरेको तर शारीरिकरूपले जीर्ण मानिसले भाइरसलाई सजिलै जितेको देख्दा विज्ञान चकित पर्यो । शारीरिक बनोट हेरेर व्यक्तिको आन्तरिक अवस्थाको आकलन गर्न सक्ने अवस्था रहेन । भाइरसलाई शरीरको इम्युन सिस्टम (प्रतिरक्षा प्रणाली)ले जित्न नसक्दा मानिस मर्छ । तर के गर्दा व्यक्तिको इम्युन पद्धति मजबुत हुन्छ त भन्ने सम्बन्धमा धेरैथरीका अवधारणा आए ।ओखतीको प्रयोग, खानपिनको ढाँचा तथा दैनिकीको हेरफेर गरेर प्रतिरक्षा प्रणाली मजबुत गराउन सके हुन्थ्यो भन्ने लाग्नु अन्यथा होइन ।
गाउँ–गाउँसम्म पनि रेडियोको चर्चा भइरहँदा रेडियोकर्मी भने रेडियोको साख र प्रसिद्धि गुम्दै गएकामा चिन्तित देखिन्छन् । विश्वभरि नै रेडियोका स्रोता घट्दै नयाँ सञ्चार माध्यममा स्थानान्तरण भए पनि अझै नेपालका ग्रामीण बस्तीमा रेडियो नै प्रमुख सञ्चार माध्यमका रूपमा छ । सबैभन्दा धेरै मानिसको पहुँचमा पुग्न सफल, सरल र भरपर्दो प्रशारण माध्यम रेडियोको विकास, प्रभाव र प्रगति हुँदै आएको थियो । तर पछिल्लो समयमा एफएम रेडियोहरूको संख्या बढी हुँदा रेडियो सुन्ने स्रोता घटेका छन् भने रेडियोमा पनि गुणस्तरीय कार्यक्रम उत्पादन गर्ने रेडियोकर्मी घटेका छन् ।
सर्वोच्च अदालतले प्रतिनिधिसभा विघटनलाई असंवैधानिक करार गरेयताका दिन राजनीतिक नेतृत्वको सुझबुझको परीक्षा भइरहेको छ । प्रतिनिधिसभा ब्युँतिएको छ । राजनीति अब संसद्भित्र प्रवेश गरेको छ ।
नेपाली जनताको ७० वर्ष लामो संघर्षबाट संविधानसभामार्फत संविधान जारी भएको छ । संविधान जारी गर्दै गर्दा अबउप्रान्त लोकतन्त्रका निमित्त कुनै पनि किसिमको लडाइँ गर्न नपरोस् भन्दै पूर्ण लोकतन्त्रिक समाज निर्माण र नेपाल सम्पूर्णरूपले आर्थिक विकासमा केन्द्रित होस् भन्ने अभिलाषा राखेका थिए । त्ससैअनुरूप २०७४ सालको आमनिर्वाचनमा जनताले विकास एवम् समृद्धिका निमित्त कम्युनिस्ट गठबन्धनलाई बहुमत दिए। यघपि विगतको ३ वर्षमा नेपाली जनताको मतबाट स्थापित सरकार जनताको विश्वासमा खरो उत्रन सकेन साथै निरन्तररूपमा जनताको मौलिक हक र संविधानप्रति कुदृष्टि राखी नै रह्यो।
प्रधानमन्त्री खड्गप्रसाद ओली २०७७ फागुन ११ गते आफ्नो सत्तरीऔँ जन्मदिनको खुसी मनाउँदै थिए । अपराह्न सर्वोच्च अदालतले प्रतिनिधिसभा पुनस्र्थापनाको फैसला सुनायो । यसलाई ओलीका प्रियजनहरूले आफ्नै पाराले टिप्पणी गरेका छन् । कोही ‘अनपेक्षित’ भन्दैछन्, कोही अदालतको सम्मान गरे पनि फैसला स्वीकार नगर्ने आशय व्यक्त गरेर पुनः विवादमा परेका छन् ।
दक्षिण एसियाली मुलुक पाकिस्तानका प्रधानमन्त्री इमरान खानले कोभिड–१९ महामारीको बेलामा पनि अर्को दक्षिण एसियाली मुलुक श्रीलङ्काको यही फागुन ११ र १२ गते श्रीलङ्काका प्रधानमन्त्री महिन्दा राजपक्षको निमन्त्रणामा भ्रमण गरेका छन्। प्रधानमन्त्री खानलाई श्रीलङ्का भ्रमणका लागि भारतले आफ्नो वायु–सीमा प्रयोग गर्ने अनुमति दिएर पाकिस्तानप्रति आफ्नो सदासयता प्रकट गरेको छ।
सर्वत्र अविश्वासका भूमरीबीच सर्वोच्च अदालतले एक ऐतिहासिक तथा साहसिक फैसला गरेको छ । प्रधानन्यायाधीश चोलेन्द्रशमशेर राणाको नेतृत्वमा बसेको ५ सदस्यीय (विश्वम्भर श्रेष्ठ, अनिलकुमार सिन्हा, सपना मल्ल र तेजबहादुर केसीसमेत) संवैधानिक इजलासले फागुन ११ गते संसद् पुनस्र्थापनाको पक्षमा फैसला गरेर अदालतको साख फेरि जोगाएको छ ।
आज भन्दा करिब १० वर्षअगाडि मंगोलिया भ्रमणमा जाँदा मैले यो देशका बारेमा जे सोचेको थिएँ लगभग त्यस्तै पाएँ, हामी जस्तै दुई विशाल छिमेकी रसिया (तत्कालीन सोभियत संघ) र चीनबीच अवस्थित भूगोलको हिसाबले ठूलो तर जनसंख्याको हिसाबले हामी भन्दा पनि सानो देशको विकासका दृष्टिकोणले आर्थिक र सामाजिक अवस्था उस्तै देखिन्थ्यो ।
नेपाल प्राकृतिक सम्पदाको जसरी धनी हो त्यसैगरी सौर्यबाट प्राप्त रेडिएनको पनि नेपाल धनी मानिन्छ र यी दुवैले हामी भाग्यमानी छौँ। भाग्यमा छ भनेर डोकोमा दूध दुहेर अडिदैन भनेझैं समयमै हामीले पनि यस क्षेत्रमा अघि नबढे देशले नोक्सान खेपिरहनुपर्नेछ । प्रकृतिले दिएको पानी तथा डाँडाले जलविद्युत् ऊर्जा उत्पादनको संभावना प्रचुर मात्रामा देखिएको लामो समय भनौँ भने एक शताब्दी भन्दा बढी समय बितिसक्दा पनि भारतबाट ठूलो परिमाणमा विद्युत् आयातगरी देशको माग परिपूर्ति गरिरहनुपरेको वास्तविकता हामीसँग छ ।
