कोरोना भाइरस नियन्त्रणका लागि लकडाउन भएपछि वन्यजन्तुबाट पीडित भएकालाई राहत वितरण कार्य रोकिएको छ। लाङटाङ राष्ट्रिय निकुञ्ज क्षेत्रभित्र वन्यजन्तुबाट पीडित भएका ५२ जनालाई राहत वितरण गर्न बाँकी छ। चालु आर्थिक वर्ष २०७६/७७ मा निकुञ्जमा ४ सय ४२ वटा निवेदन आएकोमा ३ सय ९० लाई मात्र राहत वितरण गरिएको छ।
लकडाउनको मौका छोपेर लाङटाङ राष्ट्रिय निकुञ्जमा वन्यजन्तुको चोरी शिकार गर्ने क्रम बढेको छ । निकुञ्जका अनुसार गत आर्थिक वर्ष २०७५/७६ को चार महिनाको तुलनामा चालु आर्थिक वर्षको चार महिनामा वन्यजन्तुको शिकार बढेको देखिएको छ ।
विगत १५ वर्षदेखि फरार हुँदै आएका वन्यजन्तु अपराध मुद्दाका फरार अभियुक्तलाई नेपाल प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्यूरोको टोलीले आज पक्राउ गरेको छ ।
संकटापन्न वन्यजन्तुका रूपमा रहेको रेडपान्डाबारे विभिन्न किसिमको अध्ययन गर्न ‘जिपिएर कलर’ जडान गरीएको छ । समुदायमा आधारित रेडपान्डा संरक्षण कार्यक्रम सञ्चालन भइरहेको पिआइटी (पाँचथर–इलाम–ताप्लेजुङ) करिडोरअन्तर्गत इलामको सन्दकपुरमा १० वटा रेडपान्डामा जिपिएर कलर जडान गरिएको जनाइएको छ । नेपालमै पहिलोपटक रेडपान्डामा जिपिएस कलर जडान गरिएको हो ।
लकडाउनमा स्थानीय सरकार र प्रशासनको ध्यान कोरोनातिर गएको मौका छोपी जिल्लामा दुर्लभ जनावर, माछा र पन्छीहरुको चोरीसिकारी गर्ने क्रम तीव्र बनेको छ । जंगल विनास गर्ने, दुर्लभ जनावर तथा चराहरुको चोरीसिकारी गर्ने तथा खोलाहरुमा अवैध रुपले माछा मार्ने क्रियाक्लापहरु बढेपनि सरोकारवालाहरुले ध्यान दिन नसकेको गुनासो स्थानीयको छ ।
वन्यजन्तु संरक्षणमा नेपालले हासिल गरेका उपलब्धिहरूलाई बचाइराख्न कोरोनाका कारण चुनौती थपिएको छ । अग्रपंक्तिमा बसेर संरक्षण क्षेत्रमा खट्ने कर्मचारीलाई संक्रमण फैलिने जोखिम पनि उत्तिकै छ ।
संरक्षित क्षेत्र तथा राष्ट्रिय निकुञ्जहरूमा देखिने कस्तूरी मृगसहित संरक्षित वन्यजन्तु अव व्यावसायिक रूपमै घरमा पालन गर्न सकिने भएको छ।
राष्ट्रिय निकुन्ज अन्तर्गतका वन जङ्गलमा हुने वन्यजन्तु तथा पन्क्षीहरुको अवैध चोरी सिकारी नियन्त्रण कार्यलाई प्रभावकारी बनाउनु पर्नेमा जोड दिइएको छ। शे-फोक्सुण्डो राष्ट्रिय निकुन्ज वन क्षेत्र तथा मध्यवर्ती वन क्षेत्रहरुमा वर्षनी वन्यजन्तु तथा पन्क्षीहरुको चोरी सिकारी बढेपछि यसको नियन्त्रण प्रभावकारी रुपमा गर्नुपर्नेमा कार्यक्रमका सहभागीले जोड दिएका छन्।
मरेको चित्तल लैजाँदै गरेको अवस्थामा बैतडीको डिलासैनी गाउँपालिकाको एम्बुलेन्स प्रहरीले नियन्त्रणमा लिएको छ।
बिरामी बोक्न प्रयोग हुने एम्बुलेन्सभित्र मरेको चित्तल लैजादै गरेको अवस्थामा बैतडीको डिलासैनी गाउँपालिकाको एम्बुलेन्सलाई प्रहरीले नियन्त्रणमा लिएको छ। एम्बुलेन्सभित्र मरेको चित्तलसहित दार्चुला प्रहरीले आइतबार करिब १ बजे शैल्यशिखर नगरपालिका–९, गोकुलेश्वर बजारमा डिलासैनी गाउँपालिकाको एम्बुलेन्स नियन्त्रणमा लिएको हो।
राज्यले मानवलाई कम अधिकार र वन्यजन्तुलाई बढी अधिकार दिएको छ। जनावरले मान्छेलाई आक्रमण गरेर मारे पनि सामान्य राहतको व्यवस्था छ तर मान्छेले जनावरलाई मारेको खण्डमा कडा कानुन लाग्छ।
दुर्लभ वन्यजन्तु अध्ययनका लागि जडान गरिएका क्यामेरामध्ये च्छोरोल्पा हिमतालभन्दा केही माथि पहाडको फेदीमा राखिएको एउटा स्वचालित क्यामेराले वयस्क हिउँ चितुवालाई यसैगरी तीन पटकसम्म कैद गर्छ।
चिडियाखानाको अवधारणाअनुरूप स्थापित वन्यजन्तु उद्धार केन्द्र यतिबेला विवादमा परेको छ। आन्तरिक विवादमा रुमलिएपछि सबै काम पूर्ण रूपमा ठप्प छन्।
वन्यजन्तु चोरी शिकारीमा संलग्न ७ जनालाई प्रहरीले हतियारसहित पक्राउ गरेको छ। जिल्ला प्रहरी कार्यालय बाजुराको सक्रियतामा अवैध घरेलु एक नाले बन्दुकसहित ७ जनालाई पक्राउ गरेको हो। पक्राउ गरेकालाई प्रहरीले वन्यजन्तुका छाला, हतियारसहित सार्वजनिक गरेको छ।
लालझाडीको राष्ट्रिय वनको नौरंगामा वन्यजन्तुलाई सहज हास् भनेर नेपालतर्फ माकुरी ताल निर्माण गरिएको छ। तर भारतले भने वन्यजन्तुको आवतजावत छेक्न जैविक मार्ग जोडिएको क्षेत्रमा ट्रेन्च खनेर काँडेतार हालेको छ।
