धनगढी बीच बजार भएर निस्कने कैलाली नालाको ७५ प्रतिशत जमिन अतिक्रमण भएर संरचना भइसकेका छन्। कैलाली पुलको आधा बढी भागमा संरचना बनेका छन्, जसले गर्दा वर्षातको पानी थुनिएर तारानगर, उत्तरबेहडी डुबानमा पर्ने गरेको हो।
अविरल वर्षाको कारण देशका विभिन्न स्थानमा आएको बाढीपहिरो र डुबानमा परी गत जेठ ३० गतेदेखि सोमबार दिउँसोसम्म २० जनाको मृत्यु भएको छ।
राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले बाढी‚ पहिरो र डुबानबाट प्रभावितको खोजी तथा उद्धार, विपद्पश्चात् गरिने राहत, पुनःस्थापना र पुनर्निर्माणका कामका साथै जोखिम न्यूनीकरणका लागि गरिनुपर्ने पूर्वतयारीको काममा सरकारले विशेष ध्यान पुर्याउनु पर्ने बताएकी छन्।
भारी वर्षासँगैको बाढीपहिरोले हिमाली जिल्ला मनाङका एकअर्का गाउँसँगको सम्पर्क नै बिच्छेद गराइदिएको छ । पहिरो र कटानले ठाउँठाउँमा आउजाउ रोकिएको छ भने सबैभन्दा बढी जोखिममा परेको तालगाउँसम्म आउजाउ निकै नै कठिनपूर्ण बनेको प्रहरीले बताएको छ ।
पर्वत, स्याङजा र गुल्मीको सिमानामा पर्ने पर्वतको विहादी गाउँपालिका—६ सेतीवेणीमा रहेको विश्वकै ठूलो शालिग्राम शिला र स्याङ्जातर्फको बजार डुबानमा परेको हो।
निरन्तरको वर्षाका कारण चामे गाउँपालिका–३ नयाँ बजारको बस्तीमा बाढी पसेको छ। निरन्तर ५२ घण्टा पानी परेपछि नयाँ बजारको बीचको घट्टेखोलामा बाढी आउँदा ३६ घर जोखिममा परेको छ। खोलामा आएको बाढी नयाँ बजारको बस्तीमा पसेको छ।
नदीसम्बन्धी संयुक्त राष्ट्रसंघीय कानुनको धारा ७ मा अन्तर्राष्ट्रिय नदी आफ्नो सीमावर्ती क्षेत्रमा प्रयोग गर्ने मुलुकले अर्काे मुलुकलाई हानिनोक्सानी नपुग्ने गरी सावधानी अपनाउनुपर्ने भनी उल्लेख गरिएको छ । तर, भारतले भने यसको बेवास्ता गर्दै सीमा क्षेत्रमा बाँध, तटबन्ध तथा सडक निर्माण गर्ने गरेको छ ।
सुदूरपश्चिम प्रदेशकोराजधानीरहेको धनगढीमा पछिल्ला वर्षमा सामान्य वर्षामा हुँदा पनि डुबानमा पर्ने गरेको छ। डुबानले मुख्यबजारलगायत बस्तीहरू जलमग्न हुन थालेका छन्। सामान्य वर्षातमा पनि नगरवासीले डुबानको सास्ती झेल्नु परेको छ। घरर पसलभित्र पानी पसेर सामान नष्ट हुनुका साथै स्थानीय केही दिन विस्थापित हुनुपर्ने अवस्था सिर्जना भएको छ। शनिबारदेखि अविरल वर्षाले धनगढी जलमग्न भएर यहाँका स्थानीयवासीको बेहाल भएको छ। घरभित्र पानी पसेर विस्थापित भएकाहरूले मनकारीका साथै संघसंस्थाले मेस चलाएर खाना खुवाएका छन्।
अघिल्लो साताको बुधबार अविरल वर्षापछि कैलालीको भजनी गाउँपालिकाका बस्तीमा बाढी पसेर २ हजारभन्दा बढी परिवारका घर डुबे। एक साता बित्दा पनि पानीको सतह नघटेर ती घर डुबिरहे। एक्कासि बाढी आउँदा हतारहतार भागेर ज्यान जोगाएका उनीहरूले धान, चामल, गहुँलगायत खाद्यान्न लान भ्याएनन्। भण्डारण गरिएको खाद्यान्न नष्ट भयो। लामो डुबानले खेतको धानमा पनि पूर्ण रूपमा क्षति पुग्यो। पानीको सतह घटिसक्दा पनि भजनीवासी खुसी हुन सकिरहेका छैनन्।
अविरल परेको वर्षा पछि आएको बाढीले कैलाली जिल्लाको पूर्वी भेगका पाँच हजार बढी घर डुबानमा परेका छन् ।
बाढीले घर भत्किएपछि उनको घरमा पनि खानेकुरा तथा लत्ताकपडा केही छैनन् । ‘न बस्ने बास रह्यो न खाने कुरा नै छ हामी त बर्बाद भयौं’ चमारले भने । सोमबारदेखि निरन्तर भइरहेको वर्षाले पुनः यहाँ डुबाल परेको छ ।
नवलपरासीको सुस्ता गाउँपालिका ५ स्थित नारायणी पारीको सुस्ताकी पार्वती भरको घर बाढीले भत्काइ दिएको ७ दिन भयो । साउन ६ गते बस्ती पसेको नारायणीले घरसंगै लत्ताकपडा अन्नपात सबै नास गरीदियो । बाख्रा, कुखुरा बाढीमै बगे ।
चालु आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा चीनसँगको अन्तरदेशीय प्रसारण लाइनको वातावरणीय प्रभाव मूल्यांकन (इआइए) को काम सकिने भएको छ। रातमाटे–रसुवागढी–केरुङ ४ सय केभी प्रसारण लाइन आयोजनाका अनुसार १४ महिनामा काम सक्ने गरी एनइए इन्जिनियरिङ कम्पनीले काम सुरु गरिसकेको छ।
अत्यधिक बर्षाका कारण पश्चिम नवलपरासीको सुस्ता गाउँ डुबानमा परेको छ । अविरल बर्षापछि नारायणी नदीमा पानीको सतह बढेपछि सुस्ता गाउँपालिका वडा न. ५ स्थित सुस्ता गाउँका १ सय ९५ परिवार विस्थापित भएका छन् ।
मुलुकको मुख्य ब्यापारिक नगरी वीरगन्ज महानगरपालिकाको ब्यापारिक महत्वका एरिया सहित धेरै एरिया डुबानमा परेको छ । सहरको मुख्य बजारको रुपमा समेत रहेको वीरगन्जको आदर्शनगर डुबानबाट धेरै प्रभावित छ । ३ दर्जन बढी ट्रान्सपोर्ट मार्फत मुलुकलाई चाहिने आवश्यक बस्तुको ठुलो हिस्सा आपुर्ती गर्ने ठाउँ आदर्शनगर नै हो ।
