म्यानमारको सैन्य सरकारले गरिरहेको हिंसात्मक दमनको विरोध गर्दै बृहत् नागरिक आन्दोलनले विरोध प्रदर्शन गरेका छन्। शुक्रबार नक्खुको भैंसेपाटीस्थित म्यानमार दूतावासअगाडि बृहत् नागरिक आन्दोलनको अगुवाइमा नागरिक अभियन्ताले विरोध प्रदर्शन गरेका हुन्।
बृहत् नागरिक आन्दोलनका अभियन्ताहरूले राजधानीको कमलपोखरीको बीच भागमा निर्माण भइरहेको कंक्रिट संरचना भत्काइदिएका छन्। शुक्रबार सडक विस्तारका नाममा स्थानीयको उठिबास लगाएको भन्दै बृहत् नागरिक समाज, बृहत् नागरिक आन्दोलन, उपत्यकाव्यापी सडक संघर्ष समिति र नेवाः देः दबु लगायत संस्थाहरूले माइतीघर मण्डलमा आयोजना गरेको विरोध प्रदर्शनपछि कमलपोखरीसम्म मार्चपास गरेका थिए।
२००७ सालमा प्राप्त प्रजातन्त्रको सम्झनामा हरेक वर्ष फागुन ७ गते प्रजातन्त्र दिवस मनाइन्छ। शुक्रबार नेपाली सेनाले प्रजातन्त्र दिवसका अवसरमा राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी र प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको उपस्थितिमा राजधानीको सैनिक मञ्चमा विशेष भइरहँदा बृहत् नागरिक आन्दोलनले भने प्रतिनिधिसभा विघटनको विरोधमा ‘टुँडिखेल मार्च’ को आयोजना गरेर घोषणापत्र जारी गरिएको छ। मार्चपासपछिको कोणसभामा लेखक तथा अधिकारकर्मी जेबी विश्वकर्माले घोषणापत्र पढेर सुनाएका थिए।
शिक्षाविद् केदारभक्त माथेमाले विकृति मौलाइरहेको अवस्थामा नेपालले महंगो चुनाव खर्च धान्न नसक्ने तर्क गरेका छन्। आइतबार राजधानीको सिफलमा संसद् विघटनको विरोधमा ‘बृहत्त नागरिक आन्दोलन’ले आयोजना गरेको खबरदारी कार्यक्रममा बोल्दै उनले महँगो चुनाव पद्धतिले भ्रष्टाचारलाई प्राथमिकता दिएको बताए।
कोरोना भाइरस महामारीले नेपाली मनोरञ्जन क्षेत्रको व्यापार डामाडोल भइरहेको अवस्थामा सामाजिक सञ्जाल युट्युबले मनिटाइजेसनको अवधारणा ल्याएसँगै म्युजिक भिडियोको निर्माणको संख्या ह्वात्तै बढेको छ । पछिल्लो वर्षमा रहरले गीत संगीतमा लागेका संगीतकर्मीहरू सोख पूरा गर्न प्रतिफलको आश नगरी लगानी गर्थे ।
नेपाली फिल्म निर्माणको ५६ वर्ष नाघिसक्दा मौलिक पहिचानको लागि संघर्षरत छन्। हरेक वर्ष गुणात्मक फिल्मको संख्या बढ्ला भनेर आशा गरिन्छ। तर, वर्षको अन्तिमसम्म आइपुग्दा रचनात्मक र प्रयोगात्मकको तुलनामा कामचलाउ फिल्मको वर्चश्व हाबी हुँदा निरास हुने शैली नौलो विषय हुन छाडिसकेको छ।
विगत ४१ वर्षदेखि विभिन्न नेपाली फिल्मको कला तथा भेषभूषामा काम गरिसकेका उद्धवराज भट्टराई (जुडे) बैतडीको पाटनस्थित पुर्खौली थलो फर्किएर युवा पुस्तालाई सीप सिकाउन लागि परेका छन्।
उत्कृष्ट प्रस्तुतिको आधारमा सेमिफाइनल राउन्डमा सिधैं प्रवेश पाएका उनले सो राउन्डमा भने नेपालको हिमाली भेगमा प्रचलित शाकाहारी खाना भुटेको काँक्रोको बियाँ, वन तरुल, कटहरको भुटेको बियां, प्याजको अचार र स्याउको अचार लगायत परिकार तयार गरेका थिए। विभिन्न चरणमा उनले पोलेको भेडाको मासु, मासुको झोल, सिस्नु र आलुको तरकारी, बेथेको साग, भाङको अचार, मकैको रोटी र तामाको अचारलगायत नेपाली खाना पस्किएका थिए।
‘हामीले गुन्द्रुक र ढिँडोलाई गरिबले खाने खानाको संज्ञा दियौं र तिनको स्वाद विदेशीलाई मन पर्न सक्छ भन्नेतर्फ कहिल्यै सोचेनौं। हाम्रो खाना बनाउने विधि सामान्य भए पनि स्वादिलो छ भन्नेबारे विश्वसामु प्रचार गर्नतिर लाग्दै लागेनौं।’
कृत्रिम अक्सिजनबिना १० पटक विश्वको सर्वोच्च शिखर सगरमाथाको सफल आरोहण गरेर ‘हिमचितुवा’ उपनाम पाएका आरोही आङ्रिता शेर्पाको निधन भएको छ ।
निषेधाज्ञाबीच आइतबार ठेलागाडामा तरकारी बिक्री गर्ने सुभद्रा (सरस्वती) मैनालीले रुँदै प्रहरीप्रति आक्रोशित अभिव्यक्ति दिइरहेको टिकटक भिडियो सामाजिक सञ्जालमा भाइरल भयो। ३० सेकेन्डको भिडियोमा सुभद्राले महिला इन्स्पेक्टरले तरकारी तौलिने गरेको तराजु र ढक लिएर गएको गुनासो गरिरहेकी छन्। ‘दुःख नपाएको भए गाडा डो¥याएर को हिँड्थ्यो ?’ भक्कानिँदै उनले प्रश्न गरेकी छन्, ‘बिरामी होऔंला भन्ने हामीलाई डर हुन्छ। बसेर खान कसलाई मन हुँदैन ? दिनदिनै ब्रुफिन र निम्स खाएर हिँडिरहेकी छु।’
नेपालमा पाइने भएको बहुमूल्य जडीबुटी यार्सागुम्बालाई अन्तर्राष्ट्रिय प्रकृति संरक्षण संघ (आइयुसिएन)ले पहिलो पटक रेड लिष्टमा राखेको छ। पछिल्ला वर्षहरूको यो जडीवुटीको व्यापारिक प्रयोजन ह्वात्तै बढेकोछ। यसले गर्दा आइयुसिनले संरक्षणका हिसाबले संकटमा परेको भनेर आफ्नो रेड लिष्टमा राखेको हो।
२०७६ सालमा ५५ वटा नेपाली फिल्म रिलिज भएकोमा ‘जात्रैजात्रा’, ‘छ माया छपक्कै’ र ‘कबड्डी कबड्डी कबड्डी’ फिल्म हिट भए। त्यसअघि २०७५ सालमा ९६ फिल्म रिलिज भएकोमा आधा दर्जनले मात्र नाफा कमाए। गत वर्ष फिल्मको संख्या मात्र नभएर व्यापार पनि ओरालो लागेको थियो।
सरकारले मौलिक फिल्म निर्माणलाई प्राथमिकता दिने भएको छ। अर्थमन्त्री युवराज खतिवडाले बिहीबार संसद्को संयुक्त बैठकमा आगामी आर्थिक वर्ष २०७७–७८ को आयव्यय विवरण (बजेट)मा राष्ट्रियता, भाषा र संस्कृतिको संरक्षण र संवद्र्धन गर्ने चलचित्र निर्माणलाई प्रोत्साहन गर्ने घोषणा गरेका थिए।
संसारभर फैलिएको कोरोना भाइरस संक्रमण रोकथामका लागि नेपाल सरकारले उच्च सतर्कता अपनाएर फिल्म हल, सांस्कृतिक केन्द्र, म्युजियम र मनोरञ्जन स्थललगायत बन्द गर्ने निर्णय गरेलगत्तै सम्बन्धित सञ्चालक र कलाकर्मीहरू समर्थन जनाएका छन्।
