राष्ट्रिय सहकारी महासंघले बारा र पर्साको हावाहुरी पीडितको सहयोगार्थ प्रधानमन्त्री दैवीप्रकोप उद्धार कोषमा ११ लाख ११ हजार एक सय ११ रुपैयाँ प्रदान गरेको छ । महासंघ अध्यक्ष केशव बडालको नेतृत्वको टोलीले प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीलाई उक्त रकम बराबरको चेक बिहिबार हस्तान्तरण गरेको हो ।
दुई साताअघि आएको हावाहुरीबाट बारा र पर्साको कृषि तथा पशुपालनमा करिब आधा अर्ब रुपैयाँ क्षति पुगेको छ । हावाहुरीले कृषि र पशुमा ५० करोड ७९ लाख ३२ हजार रुपैयाँ बराबर क्षति पुगेको कृषि तथा पशुपक्षी मन्त्रालयले जनाएको छ ।
प्राकृतिक विपद्को उच्च जोखिममा रहे पनि प्रदेश ५ मा भरपर्दो पूर्वतयारी गरिएको पाइँदैन। बारा र पर्सामा हावाहुरीले ठूलो धनजनको क्षति गरेपछि यहाँका नागरिकले पूर्वतयारी गर्नुपर्ने खाँचो औंल्याए पनि प्राकृतिक प्रकोपको सामना कसरी गर्ने भन्नेबारे प्रदेश र स्थानीय सरकारहरूले तयारी गरेको देखिँदैन।
हावाहुरीसँगै आएको असिना र पानीका कारण रौतहटमा ठूलो क्षति पुर्याएको छ। मंगलबार विहान एक्कासी हावाहुरीसँगै आएको असिना र मुसल्धारे पानीका कारण यहाँका सयौं घरमा क्षति पुर्याउनुका साथै गहुँ, उखु, मसुरो, मकैका साथै फलफूल एवं तरकारी खेतीसमेत नष्ट हुँदा करोडौँको क्षति भएको छ। एक किलोग्राम तौलसम्मको असिनाले सर्वसाधारणको खपडा, टायल, एल्बेस्टर र टिनाले छाएको घरमा बढी क्षति पुर्याएको छ।
पशुपक्षीका गतिविधि र आकाश हेरेर दिनभरको काम तय गर्ने नेपाली बिस्तारै ‘रेडियो नेपाल’तिर तानिए। तर रेडियो नेपालले सुनाउने मौसमसम्बन्धी खबरमा भर पर्दा दिनचर्या बिग्रिएपछि थुप्रै किस्सा नै बनाइए। यसले मौसम पूर्वानुमानको महŒव बुझाउँछ। अहिले पूर्वानुमान गर्ने रूप बदलिए पनि चासो घटेको छैन र घट्ने पनि छैन। किनभने मानवले मात्र नभई प्राणी जगत्ले नै मौसमको पूर्वानुमान गर्दै सृष्टि जोगाउँदै आएका हुन्।
यही चैत १७ गते साँझ आएको बिनासकारी हावाहुरीबाट भत्किएका घरको भग्नावशेष हटाउन र क्षति भएका घर मर्मत गर्न हावाहुरीपीडित आफैं जुटेका छन्। सरकारको भर पर्दा भग्नावशेष हटाउन समय लाग्ने र घर मर्मत गर्दा बस्नलाई सजिलो हुने भन्दै उनीहरू सो कार्यमा आफैं जुटेका हुन्।
हावाहुरीसँगै आएको असिनापानीको कारण रौतहटमा ठूलो क्षति भएको छ। मंगलबार बिहान एक्कासी हवाहुरीसँगै आएको असिनापानीका कारण यहाँका धेरै घरमा क्षति पु¥याउनुका साथै गहुँ, उखु, मसुरो, मकैका साथै फलफूल एवं तरकारी खेतीमा समेत करोडौँको क्षति भएको छ।
शनिबार साँझ आएको हावाहुरीले कैलालीमा करोडौंको केराखेती नष्ट भएको छ। हावाहुरीका कारण किसानका लाखौं केराका बोट ढलेका छन्।
बारा र पर्सामा आएको चक्रवातको पूर्वानुमान जनशक्ति र प्रविधिको अभावले होइन सहकार्यको अभावले नभएको हो।
गत हप्ता बारा र पर्सामा आएको हावा हुन्डरीका कारण २७ जनाको ज्यान गयो भने झण्डै ७ सय नागरिक घाइते भए। विगतमा तीव्र बतासका कारण घर बस्ती उजाडिएको अनि एक दुई मानिस मरेको देखिए पनि अहिलेको जस्तो बस्ती नै सोत्तर भएको थिएन। यसरी टोल नै सखाप भएपछि सरकारले त्यसको क्षति र विपत्तिका कारण एकिन गर्न टोली गठन ग-यो। मौसम विज्ञान विशेषज्ञ सम्मिलित टोलीले २ नम्बर प्रदेशमा भएको विनाशको कारक ‘टोर्नेडो (भूमरी)’ रहेको ठहर ग-यो। र, नेपालमा पहिलोपटक टोर्नेडो देखिएको बतायो। दर्जनौँ मानिस मार्ने टोर्नेडो भनेको के हो र त्यसबाट कसरी जोगिन सकिन्छ भन्ने विषयमा नागरिक जिज्ञासा मत्थर पार्नु यो आलेखको लक्ष्य रह्यो।
पर्सामा आइतबार राति आएको प्रचण्ड हावाहुरीले महाविपत्ति नै ल्यायो। जसको अवस्था सम्झँदामात्र पनि आङ नै सिरिंग हुन्छ। हामीले अहिलेसम्म बाढी, पहिरो, भूकम्प, आगलगीलगायतका विपत्तिमात्र सामना गरेका थियौँ। त्यसैले हावाहुरीले पनि यस्तोखाले विपत्ति ल्याउँछ भनेर शायदै कुनै नेपालीले कल्पना गरेको थियो। यसर्थ यस घटनाबाट हावाहुरीको संदर्भमा पनि वैज्ञानिक अनुमान एवं जाँच गर्नुपर्ने नै हुन्छ।
प्रधानसेनापति पूर्णचन्द्र थापाले चैत १७ गते आएको विनाशकारी हावाहुरीबाट क्षति भएको भौतिक संरचनाको निरीक्षण गरेका छन्। बारा पर्साका हावाहुरी प्रभावितको घर निर्माणको जिम्मा सरकारले सेनालाई दिएका बेला प्रधानसेनापति थापा सोमवार। प्रभावित गाउँमा पुगेका हुन।
बाराको रामपुर टोकनीमा रहेको डाबर नेपालले हावाहुरीपीडितका लागि लाख रुपैयाँ सहयोग दिएको छ। बारा र पर्सामा आएको हावाहुरीपीडितका लागि डाबरले मुख्यमन्त्री राहत कोषमा १० लाख सहयोग गरेको हो।
चैत १७ गते साँझ आएको विनाशकारी हावाहुन्डरीले घरबारविहीन भएकाहरूले राहतको त्रिपालमा ओत लाग्न खोजिरहेका बेला मेघगर्जनसहित पानी पर्न थालेको छ। चैतमा दिउँसो घामको राप सहन नसकिने हुन्छ, रातको अन्तिम पहरमा पानी परेको बखत जाडोले खुब सताउँछ। हावाहुरीले बेघर भएकाहरू यतिखेर एकैचोटि घाम र पानीको मारमा परेका छन्।
पुर्व निर्धारित मितिमा राष्ट्रिय जनता पार्टी नेपालको महाधिवेशन नहुने करिब करिब निश्चित भएको छ। महाधिवेशन सार्नका लागि राजपाका नेताहरूले विभिन्न बाहना खोजेका छन्।
