नागरिक शक्ति डग्दाका परिणाम
वामदेव गौतम, युवराज खतिवडा अनि उपेन्द्र कोइरालाको नियुक्ति अनि कुलमानको बिदाइ ओलीका पालामा भएकाले खड्गप्रसाद शर्मा नेपालकासबैभन्दा बिकामे प्रधानमन्त्री हुन् कि भन्ने जनतामा भान हुनु अस्वाभाविक होइन ।
१४ आश्विन २०७७ बुधबार
डा. सुभाष पोखरेलका लेखहरु :
औषधि विकासका आयाम
यो महिनाको पूर्वार्द्धसम्मको तथ्यांक हेर्दा संसारमा ३२१ भ्याक्सिनका संभाव्य उम्मेदवार अनुसन्धानका भिन्न चरणमा पुगेका देखिन्छ।
मच्छरविहीन संसार
ब्राजिलले परिमार्जित मच्छरहरू प्रयोग गरेर छोटो समयमै आफ्ना धेरै सहरलाई मच्छररहित बनायो ।
प्रतिरक्षा प्रणालीको प्रतिरक्षा
आहारबिहार तथा दैनिकीमा परिवर्तन गरी भाइरस जित्न सकिन्छ भन्ने कुरालाई हृदयंगम गरी तद्अनुरूपको व्यवहार अंगाल्न आवश्यक छ।
मधुमेहको बदलिँदो संहिता
एउटा रोग बिसेक पार्ने तर शरीरमा अर्को समस्या थप्ने काम मेडिकल संहिता हुन सक्दैन ।
-480x320.jpg)
कोरोना: नियन्त्रण र प्रभाव
कोरोना अत्यधिक संक्रमणकारी र प्राणघातक रोग हो तर रोग लाग्नेबित्तिकै मरिन्छ भन्ने होइन।
ज्ञानको भ्रम
नेताले कुतर्क गर्ने अनि कार्यकर्ताले अक्षरशः पालन गर्ने संस्कारको सिकार अमेरिका त भयो भने गरिब मुलुकको अवस्था के होला, भन्नै परेन।
कोरोनाको संक्रमण खुराक
कोभिड–१९ को संक्रमणबाट झण्डै ०.५ प्रतिशत मानिस मरेको देख्दा कदाचित यस भाइरसलाई निस्तेज गर्न सकिएन भने संसारको जनसंख्या झण्डै ४ करोडले घट्ने देखिन्छ ।
प्रतिरक्षा प्रणाली, खोप र कोभिड–१९
अहिलेको रफ्तार हेर्दा भ्याक्सिन बन्नुअघि नै कोरोना भाइरसले संसारका सबै मानिसलाई संक्रमण गर्न भ्याउला जस्तो देखियो।
धार्मिक आस्था र मानसिक रोग
आँकडा मानसिक रोगीको संख्या दिनानुदिन बढ्दै गएको भन्छ। दिमागी रोगको पहिचान इकोकार्डियोग्राममार्फत मुटु र ग्लुकोज जाँच गरेर चिनीरोग पत्ता लगाएजस्तो सजिलो छैन। ‘न्यूरो इमेजिङ’ र आणुवांशिक अध्ययनमार्फत वैज्ञानिकहरूले मानसिक समस्या पहिचानमा केही प्रगति हासिल गरे पनि दिमागी समस्याको ठम्याई सहज देख्दैनन् संबन्धित क्षेत्रका अनुसन्धानकर्ताहरू। रक्त सञ्चार प्रणालीमा आएको खराबीले ‘कार्डिएक प्रोब्लम’ र चिनीको सन्तुलन बिग्रँदा ‘डायबेटिज’ ले सताएझैँ शरीरको बायोेलजीमा आएको खराबीका कारण मस्तिष्कमा समस्या आउने हो कि मानसिक पीडा बेग्ले श्रेणीको रोग हो भन्ने कुरामा वैज्ञानिकहरू विभक्त देखिए।
दुर्लभ रोग र राज्यको दायित्व
गत महिना संयुक्त राज्य अमेरिकाको औषधि अनुगमन निकाय ‘फुड एन्ड ड्रग एडमिनिस्ट्रेसन (एफडिए)’ ले ‘सिस्टिक फाइब्रोसिस’ को ओखती बजारमा बेच्न र बिरामीमा प्रयोग गर्न अनुमति दियो। १२ वर्षभन्दा माथि उमेरका बिरामीका लागि सेवन गर्न अनुमति पाएको ‘ट्रिकाफ्टा’ एउटा मात्र नभएर तीन औषधि मिश्रण भएको र बिरामीले उक्त ओखतीका लागि बाँचुन्जेल प्रतिवर्ष ४ करोड रुपैयाँ खर्चनुपर्ने देखियो। अहिलेको अवस्थामा सामान्य आर्थिक अवस्था भएका मानिसको पहुँच नपुग्ने देखिए पनि विज्ञानले एउटा जटिल रोगको निदान दियो।
दुर्लभ रोग उपचारका चुनौती
बिसन्चो भएर अस्पतालजादाँ चिकित्सकले रगत परीक्षण, एक्सरेलगायतविभिन्नजाँचगर्छन्। बिरामीलाई फलानो रोग लागेको भनी यकिनगर्नु अनितदनुरूप ओखती दिनु डाक्टरको कर्तव्य हो। तर, कहिलेकाहीं विभिन्नपरीक्षण गर्दा पनि रोगीलाई के रोग लागेकोहो, पत्ता लगाउन चिकित्सकअसमर्थ हुन्छन्।
अनुसन्धान निकायको सबलीकरण
विज्ञान दिवसको उपलक्ष्यमा आयोजित संवाद कार्यक्रममा नेपाल विज्ञान तथा प्रविधि प्रज्ञा प्रतिष्ठान (नास्ट)का प्रमुख कार्यकारीलाई जवाफ फर्काउने क्रममा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले नास्टराजनीतिक दलको भर्ना केन्द्र भएकाले त्यसलाई सरकारी सहयोग गर्नुको धेरै अर्थ नरहेको मात्र भन्न भ्याएनन् बरु उसले आफूलाई कार्यकर्ता जमघटस्थलको बदला वैज्ञानिक उत्खननस्थलका रूपमा स्थापित गर्न अघि बढ्ने हो भने पैसा नभएका कारण अनुसन्धान गर्न सकिएन भन्ने दिन नआउने प्रतिबद्धतासमेत जनाउन भ्याए।
व्यक्तिगत आकांक्षामा देशको भविष्य
विद्यावारिधि गरेका बाबुरामको गैरराजनीतिक चरित्रबाट वाक्क भएका नेपालीमा साझा र विवेकशीलको फाटोले अध्ययन र राजनीतिबीच समानुपातिक सम्बन्ध नभएको देखाएको छ। पढे÷लेखेका मानिसले राजनीति गरे राम्रो हुन्थ्यो भन्ने भ्रम यसले टुटायो।
क्यान्सर र खानपिनको सम्बन्ध
जर्मन वैज्ञानिक रुडोल्फ भिच्र्युले सन् १८४५ मा क्यान्सर सेल (कोस) पत्ता लगाएदेखि अहिलेसम्म सदैव आयुर्विज्ञानको प्रमुख चुनौतीका रूपमा रह्यो अर्बुद रोग। कोसमा रहने अणुवांशिक पदार्थ ‘डिएनए’ मा आउने खराबीका कारण क्यान्सर रोग लाग्छ भन्ने पत्ता लागेको धरै वर्ष भयो। तर यो महारोगको इलाजमा विज्ञानले धेरै सफलता हासिल गर्न सकेको छैन।