सुकुमबासी कि हुकुमबासी?
अहिले सुकुमबासीविरुद्ध खासगरी सामाजिक सञ्जालमा देखिने ‘खुच्युउँ...’ ले महानगर प्रमुखलाई केही क्षणको न्यानो त देला तर यसले कालान्तरमा निम्त्याउने भनेको विद्रोह नै हो। अहिलेलाई यति बुझे पुग्छ।
२१ मंसिर २०७९ बुधबार
रघुनाथ लामिछाने
रघुनाथ लामिछानेका लेखहरु :
कसका लागि हुँदै छ चुनाव ?
ओद्राहा त्यही दुःखी गाउँ हो जहाँ २ वर्षपहिले मात्र घरैपिच्छे घाइते भएका थिए। गाउँभरिका युवा बटुलेर ठेकेदारले नै रिजर्भ गरी पन्जाब लैजान लागेको बस पल्टेपछि एक जनाको मृत्यु भएको थियो भने प्रायः सबै घाइते भएका थिए। तर पनि खानकै लागि श्रम बेच्न बाध्य यहाँका सदा समुदाय ठेकेदारकै शरणमा पर्नुको विकल्प छैन। र, पुनः पन्जाब पुगिसके।
गाथा लोकतन्त्रका जननीको
आज हामी वैयक्तिक स्वतन्त्रताको अधिकार निर्वाध उपयोग गरिरहेका छौँ। कतैबाट मानव अधिकार उल्लङ्घन भएमा त्यसका लागि खबरदारी गर्ने संयन्त्रहरू निर्माण भएका छन्।
समावेशी नजरमा जिसस नेतृत्व
गर्न चाह्यो र वातावरण अनुकूल भयो भने जिससले गर्न सक्ने धेरै काम छन्। यस्तो थलोमा समावेशी÷समानुपातिक नेतृत्व हुनु उपयुक्त हुन्थ्यो तर संविधानप्रदत यस्तो प्रतिबद्धता यहाँ पनि अनुत्तीर्ण भयो।
वडा सरकारमा महिला
स्थानीय तहलाई मजबुत बनाउने उद्देश्यले गरिएको अधिकार प्रत्यायोजनअनुसार पालिकाहरू निकै शक्तिशाली अवस्थामा छन्।
कल्पनामै सीमित इन्द्रेणी सत्ता
जो राज्य र दलहरूको नियोजित विभेदमा परेका छन्, तिनै समुदायले पनि आफ्नैमाथि सकेसम्म भेद गरे। अर्थात आफूले सक्ने ठाउँमा पनि उनीहरूले समानता कायम राख्न रुचि देखाएनन्।
चुनावले नचिनेको यौनिक अल्पसङ्ख्यक
२०७९ को निर्वाचनमा एक पारालिङ्गी पुरुष र एक पारालिङ्गी महिला वडा सदस्यमा निर्वाचित भएका छन्। मितिनीको तथ्याङ्क अनुसार मुलुकको सिङ्गो शासनसत्तामा यौनिक अल्पसङ्ख्यकको सहभागिता यिनै २ सदस्यले धानेका मान्नुपर्ने हुन्छ।
सत्ताबाट पनि लोपोन्मुख
स्थानीय तह सदस्य निर्वाचन २०७९ को परिणाम केलाउँदा लोपोन्मुख समुदायबाट एकदम कमको मात्र सहभागिता हुन सकेको देखिन्छ।
लैङ्गिक तुलोमा स्थानीय निर्वाचन
गठबन्धनका कारण अनुमान गरिए जति महिलाको सङ्ख्या घटेन। तर यो सकारात्मक सङ्केत हुँदै हैन किनकि यसले राजनीतिमा लैङ्गिक समानताको गतिलाई ५ वर्षअघिकै ठाउँमा रोकिन बाध्य पार्यो। बढ्न सक्ने सङ्ख्यामा अङ्कुश लगायो।
१४४ वर्षे इतिहासको पुनर्जन्म
इतिहास कुनै पनि मुलुक बुझ्ने सामग्री हो। जसले आफ्नो पृष्ठभूमि, यात्राको गति, आरोह/अवरोहको वेग मापन गर्न सघाउँछ। साथै गल्ती र कमजोरीको निर्मम समीक्षा गरी आगामी दिनमा कसरी अघि बढ्ने भन्ने शिक्षासमेत प्रदान गर्छ।
एउटा पृथक तपस्वी
तपाईले आफ्नो जन्म दिन मनाइदिएकै भरमा १४७ वटा गाई/बाछा पालिन्छन् भने किन गोठसम्म नपुग्ने त्यो दिन मनाउन ? उत्तमको प्रश्न हुने गर्छ ‘ह्याप्पी बर्थ डे’ वालाहरूसँग।
पूर्वचिहानबाट चियाउँदा
कागेश्वरी क्षेत्र वास्तवमै अर्गानिक पर्यटकीय क्षेत्र बन्ने योग्यता राख्छ। तारेभिरको काखमा अवस्थित यो क्षेत्र शिवपुरी, मणिचुड, जहरसिंह पौवा हुँदै नगरकोटसम्म एउटै पेरिफेरीको प्याकेज निर्माण गर्न सक्षम छ।
किसान पेन्सनः कहीँ नपुगिने बाटो
कर्णाली प्रदेश सरकारले आफ्नो प्रदेशका पशु पालक कृषकका लागि गोठालो भत्ता सुरु गरेको छ। मासिक १५ सय रुपियाँ उपलब्ध गराइने यस्तो भत्ता माग गर्दै जुम्लाबाट मात्र २६५ गोठालाको निवेदन परेको छ। यस्ता निवेदन छानबिनपछि वास्तविक ठहरिएकालाई यस्तो भत्ता दिने कर्णाली सरकारले बताएको छ।
भुलका अध्यक्ष
जसलाई विद्यालय व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष गोरखराम सार्कीको पनि उत्तिकै सहयोग प्राप्त छ। सुरेश पनि भारतमै काम गर्न गएका थिए। उनलाई पनि नेपालबाट फोन गरेर बोलाइएको थियो। जसले बोलायो उसैले पढ्न हौस्यायो र आवश्यक सबै सहयोग पनि जुटायो।
बाख्रा र कुखुरामा रुमलिएको समृद्धि
गरिबी निवारणका धेरै कार्यक्रम छन् सरकारसँग। गरिबी निवारण जोडिएको मन्त्रालय नै खडा छ। केही समयअघिसम्म गरिबी निवारण कोष नै खडा थियो। यसरी गरिबी निवारण गर्ने क्रममा आफूले थुप्रै गरिबका घर बनाइदिएको दाबी पनि गर्दै आएको छ बेलाबेलामा।