प्रदेश १ का पहाडी जिल्लामा बाली नै सखाप गर्नेगरी अमेरिकी मिचाहा फौजी किराको प्रकोप बढ्दै गएको छ। ओखलढुंगामा देखिएको यो किराको प्रकोप प्रदेश १ का अघिकांश पहाडी जिल्लामा पुगेको छ। नेपालमा नौलो किरा भएकाले यसको नियन्त्रणका लागि ठोस कार्ययोजना बनेको भने देखिँदैन।
लेकाली क्षेत्रमा बर्खे आलु खन्ने बेला अन्तिम चरणमा पुगेको छ। घट्दो खेती, रोग किराको आक्रमण तथा उत्पादन राम्रो नहुँदा आलुखेती खस्किँदै गएको छ। पर्याप्त सम्भावना भए पनि आलु खेतीको आधुनिकीकरण तथा व्यवसायीकरण हुन सकिरहेको छैन।
कर्णाली प्रदेशका भूमि ब्यवस्था तथा कृषि सहकारी मन्त्री बिमला केसीले जिल्लामा खेर गइरहेको जमिनमा स्याउ खेती गर्नुपर्ने बताएकी छिन्। उनले यहाँ प्रत्येक बर्ष स्याउको उत्पादन बढिरहेको र गुणस्तरमा पनि ध्यान पुगेकोले समृद्धिको प्रमुख आधार नै स्याउ खेती बन्ने बताइन्। जिल्लामा स्याउ नै स्याउ फलेको देख्ने धोको पनि उनले सुनाइन्।
लेकाली क्षेत्रमा बर्खे आलु खन्ने बेला अन्तिम चरणमा पुगेको छ। घट्दो खेती, रोग किराको आक्रमण तथा उत्पादन राम्रो नहुँदा आलु खेती खस्कीदै गएको छ। पर्याप्त सम्भावना भएपनि आलु खेतीको आधुनीकरण तथा व्यवसायिकरण हुन सकिरहेको छैन।
सरकारले खेतीयोग्य जग्गा मासेर घर बनाउने कार्यमा कडाइ गर्ने भएको छ। संघीय संसद्को दुवै सदनबाट भूउपयोगसम्बन्धी विधेयक पारित भएसँगै खेतीयोग्य जमिनमा जथाभावी घडेरी र प्लटिङ गर्न नपाइने भएको हो।
सरकारी उपेक्षाका कारण आफूहरू चियाखेती निराश हुनुपरेको चिया उद्योगी, किसान र श्रमिकले गुनासो गरेका छन्। वर्षाैंदेखि सरकारले चिया क्षेत्रलाई बेवास्ता गरेको भन्दै उनीहरूले मंगलबार कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्री चक्रपाणि खनालसामु आ–आफ्नो गुनासो पोखे।
कृषिप्रधान देश भए पनि स्वदेशी उत्पादनले बजारको माग धान्न नसकेर विदेशबाट कृषिजन्य वस्तु आयात भइरहेको अवस्थामा यहाँ सहकारीमार्फत जग्गा चक्लाबन्दी गरेर सामूहिक रुपमा कागती खेती सुरु गरिएको छ।
गत असार २८ तथा साउन ८ गते आएको लगातारको बाढीका कारण सप्तरीको तीन हजार हेक्टरभन्दा बढी खेतीयोग्य जग्गा डुबानमा परेपछि किसान चिन्तित भएका छन्। बाढीले खेतीयोग्य जग्गामा पु-याएको क्षतिसम्बन्धी यकिन तथ्यांक अझै आउन सकेको छैन।
धादिङ जिल्लामा पहिलो पटक व्यावसायिक चियाखेती सुरु गरिएको छ। जिल्लाको नीलकण्ठ नगरपालिका–९ निगालपानीका किसानले चियाखेती गरेका हुन्।
सहकारीलाई उत्पादनमा लगाउने योजना बनाइरहेको सरकारले सहकारीमार्फत चक्लाबन्दी खेतीलाई प्रोत्साहन गर्न सुरु गरेको छ।
जुम्लाका एथलेटिक्स खेलाडी सिमी खेती गरेर खर्च जुटाउन थालेका छन्। ‘डाइट’ र प्रतियोगितामा भाग लिनकै लागि खर्च अभाव हुन थालेपछि विकल्पका रूपमा सिमी खेतीतिर लागेका हुन्।
आइतबार र सोमबार आएको हावाहुरीले सोलुदूधकुण्ड नगरपालिका क्षेत्रकाकरिब एक हजार हेक्टरमालगाइएको मकै खेतीमाक्षति पु¥याएको छ। भर्खर चमरहाल्दै गरेको मकै हावाहुरीले ढालेपछि किसानले क्षतिको मूल्यांकन गरी राहतकालागि स्थानीयसरकार र प्रशासनगुहारेका छन्।
धानखेती हुने क्षेत्रमध्ये ६० प्रतिशत हेक्टरमा आकाशे पानीको भर पर्नुपर्ने किसानको बाध्यता छ भने ४० प्रतिशतमा मात्र सिँचाइ सुविधा पुगेको कृषि प्राविधिक युगमणि भट्टराईले जानकारी दिए।
केन्द्रीय तथ्यांक विभागले हालै सार्वजनिक गरेको व्यावसायिक कफीखेती सर्वेक्षणले काभ्रेपलाञ्चोक जिल्लालाई कफी उत्पादनको परिमाण, संलग्न किसान र खेती क्षेत्रफलको आधारमा मुलुकभरमै धेरै कफी उत्पादक जिल्लाका रुपमा चित्रण गरेको छ।
शिक्षकको दैनिकी कस्तो हुन्छ ? बिहान १० बजे देखि ४ बजेसम्म विद्यालयमै बस्ने, अध्यापन गराउने अन्य समयमा कुनै राजनीतिक दलको चिया पसलमा गुनगान गाउने, राजनीतिक दलका भातृसंगठनका कार्यक्रममा धाउने, नभए ट्युसन कक्षा दिएर साँझ बिहान गरी दिन बिताउने वा घरमा भोलि पढाउने विषयको पूर्व तयारी गर्ने। तर, प्रकाशको भने दैनिकी फरक छ।
