जुम्ला कनकासुन्दरी गाउँपालिकाका सर्जन बुढाको एक चुलोमा मार्सी चामलको भात पाकिरहेको छ। अर्को चुलोमा सिमीको दाल। अनि अर्कोमा तरकारी र कचौंरामा भांगोको चटनी। यो सबै तयारी हेर्दा कुनै चाडपर्वमा खानपिनका लागि तयारी गरेको जस्तो भान हुन्थ्यो। तर, त्यो मेलापर्वको खान्की थिएन। त्यो मुगुमा रहेको अप्सरा हेर्न आउने पर्यटकका लागि बनाएको अर्गानिक खान्की थियो।
धेरैजसो दैनिक उपभोग्य वस्तु आयातमा निर्भर हुनु परे पनि चियामा मुलुक आत्मनिर्भर छ। भन्सार विभागको तथ्यांक अनुसार आर्थिक वर्ष ०७५/७६ मा तीन अर्ब २० करोड ४० लाख रुपैयाँ बराबरको १५ हजार ४३ मेट्रिक टन विभिन्न प्रकारका चिया निर्यात गरिएको छ।
कनकासुन्दरी गाउँपालिका सर्जन बुढाको एक चुलोमा मार्सी चामलको भात पाकिरहेको छ। अर्को चुलोमा सिमिको दाल।
कर्णाली प्रदेशको भूमि व्यवस्था, कृषि तथा सहकारी मन्त्रालयले अर्गानिक प्रदेश बनाउन प्रदेशका सबै जिल्लामा अर्गानिक नमुना गाउँ निर्माण गर्न थालेको छ।
मेरा एक साथीलाई खाना नपच्ने समस्या थियो। विभिन्न स्वास्थ्य संस्थामा स्वास्थ्य परीक्षण तथा अनेक औषधि सेवन गर्दा पनि उनको स्वास्थ्यमा सुधार हुन सकेको थिएन। एक दिन उनी घर आएका बेला छिमेकीसँगको भेटघाट र भलाकुसारीका क्रममा गाउँका एकजना वृद्ध आमाले भाङको तेलमा कोदोको पिठो भुटेर खाली पेटमा हप्ता दिनसम्म खान सल्लाह दिइन्। बिरामीले आमाको सल्लाहअनुसार गरे। उनको स्वास्थ्यमा क्रमिक सुधार आयो। कोदो र भाङको तेलमा के शक्ति थियो, त्यसको वैज्ञानिक कारण त थाहा भएन। तर कोदो र भाङो तेलले उनमा देखिएको वर्षांैको समस्या समाधान भयो।
ककनी–सुइरेचौर–चिसापानी–कुटुमसाङलाई अर्गानिक पदमार्ग निर्माण गरिने भएको छ। प्रदेश ३ सरकारले कृषि ज्ञान केन्द्र नुवाकोटमार्फत कार्यान्वयन गर्ने गरी सो क्षेत्रमा अर्गानिक पदमार्ग निर्माण गर्न लागेको हो। दुप्चेश्वर गाउँपालिका–२ र ४, शिवपुरी गाउँपालिका–७ र ककनी गाउँपालिका–२ र ५ वडा समावेश गरी सो पदमार्ग निर्माण गर्न लागिएको हो। यी क्षेत्रको बस्तुस्थितिको अवलोकन गर्न प्राविधिक अध्ययन समिति बनाएर प्रतिवेदन तयार गरिने बताइएको छ।
प्रायः होटल सञ्चालकलाई चिन्ता हुन्छ– ताजा तरकारी र मासुको। कहाँबाट ल्याउने, ताजा हो/होइन, विषादीयुक्त हो कि ! भनेर पटकपटक सोच्न बाध्य बनाउँछ र दैनिक डो-याउँछ तरकारी पसलले।
गैर आवासीय नेपाली संघ (एनआरएनए)का पूर्वअध्यक्ष देवमान हिराचनले ‘अर्गानिक कृषि अभियान’ सञ्चालन गरेका छन्। जापानमा साढे चार दशक बिताएका हिराचनले स्वदेशमा कृषि उत्पादन वृद्धिसहित विषादीरहित तरकारी उत्पादन अभियानमा लागेका हुन्।
खोटाङको जन्तेढुंगा गाउँपालिकामा माटो परीक्षण सुरु गरिएको छ। गाउँपालिकाभित्रका हरेक ठाउँका माटोको अवस्था र उर्वराशक्ती बारे जानकारी लिएर सोही अनुशारको बालीनालीको खेतीका लागि माटोको परीक्षण सुरु गरिएको हो।
मुलुकको अग्रणी व्यावसायिक घराना गोल्यान समूह अर्गानिक खेतीमा प्रवेश गरेको छ। समूहले प्रदेश १ को झापाबाट अर्गानिक खेती सुरु गरेको हो।
बजारमा अर्गानिक वस्तुको माग बढ्दै गएपछि सरकारले प्रांगारिक कृषिजन्य वस्तुको उत्पादनलाई प्रोत्साहन गर्ने भएको छ। रासायनिक मल र विषादीको प्रयोगले मानव स्वास्थ्यमा गम्भिर असर पुग्ने भएकाले रासायनिक मल र विषादीको न्यूनीकरण गर्दै प्रांगारिक वस्तु उत्पादनमा वृद्धि गर्न कृषि तथा पशुपक्षी मन्त्रालयले ७० करोड रुपैयाँ खर्चेर प्रांगारिक कृषि प्रवर्द्धन अभियान सुरु गरेको छ।
डडेल्धुरा गन्यापधुराको उच्च पहाडी भेगमा स्थानयीले अर्गानिक आलु उत्पादन गर्दै आएका छन्। घना जंगलकोबीच भागमा भएको आवादी जमिनमा स्थानीयले आलु उत्पादन गर्दै आएका हुन्।
कृषि क्षेत्रलाई प्रबर्घन गर्नका लागि किसानले अर्गानिक विधिद्वारा खेती गर्नुको विकल्प नरहेको प्रदेश नं २ का कृषिमन्त्री शैलेन्द्र साहले बताएका छन्।
जिल्लामा चिया टिपाइ चलिरहेका बेला अर्गानिक चिया उत्पादन गर्ने किसान र उद्यमीलाई बजारको माग धान्न गाहाे भइरहेको छ । गुणस्तरीय अर्गानिक चिया उत्पादन गर्ने उद्योगी र किसानलाई हरेक वर्ष उत्पादन थोरै तर माग बढी हुँदा मागअनुसार पुर्याउन समस्या हुने गरेको छ।
उत्तर फर्किएको सुख्खा डाँडा, साना बुट्यान जंगलभित्र लटरम्म पाकेका कफीका बोट। किसानलाई टिप्न भ्याई नभ्याई छ।
