सागर उदासका तीन गीत
चर्को घाम भएदेखि छायाँ रोज्नुपर्छ, मसानघाटमा पनि मीठो माया खोज्नुपर्छ। मनभित्र बाढी चल्दा मनकै वाँध लाउनु। इन्द्रेनीको सातै रङमा सधैंसधैैं रमाउनु।
चर्को घाम भएदेखि छायाँ रोज्नुपर्छ, मसानघाटमा पनि मीठो माया खोज्नुपर्छ। मनभित्र बाढी चल्दा मनकै वाँध लाउनु। इन्द्रेनीको सातै रङमा सधैंसधैैं रमाउनु।
एक थुँगा लालीगुराँस पोतिदिए जस्तो सजिलो होइन रहेछ पिरती। जुन दिन पूर्वबाट बिस्तारै मेरो ओछ्यानमा ओर्लियो घामको एउटा पातलो धर्सो त्यही दिन म बिउँझिएँ।
त्यहाँ राष्ट्रिय गीत गाउँदा सबै जना भावुक भए। कार्यक्रममा वक्ताहरूले चारपाँच मिनेट मात्र बोले। उनीहरूलाई सुनिरहँदा मैले हाम्रा नेताहरूको मुहार सम्झें। कसैले सुनोस् या नसुनोस् हाम्रा नेता घण्टौंसम्म सुर न तालका भाषण छाँट्छन्।
साहित्यकार तोया गुरुङलाई ‘योगमाया राष्ट्रिय नारी स्रष्टा सम्मान’, अध्येता उत्तमप्रसाद पन्तलाई ‘योगमाया न्यौपाने अभियन्ता राष्ट्रिय सम्मान’ र संस्कृतिकर्मी इन्द्रा गहतराजलाई ‘दमन्ता खनाल स्मृति नारी स्रष्टा सम्मान’ दिइने।
आफ्नो बाबाको कुरा सुनेर रुपेशका छोराले भन्यो , "बाबा तँपाई र अङ्कल त संसारभर शान्ति फैलाउने अभिव्यक्ति दिनुहुन्छ।सबैलाई शान्तिको पाठ सिकाउनुहुन्छ अनि आफै शान्तिको प्रतीकको हत्या गरेर खान लाज लाग्दैन?"
बा भन्नुहुन्थ्यो, ‘समुन्द्र आफ्नो सफाइ र सुरक्षा आफै गर्छ ।’ यसको अर्थ बाल्यकालमा मैले धेरै कोसिस गर्दा बुझ्न सकेको थिइनँ । अहिले यसको अर्थ बिस्तारै बुझ्दै छु । वास्तवमा हो पनि, त्यत्रो ठूलो समुद्रलाई कसले सफाइ गर्न सक्छ ?
तिमी चोली र फरियामा सजिएर सन्तप्त मुस्कान छर्दै पृथ्वीका फाटहरुमा शासकले बिराएका प्रत्येक खेतका आलिहरूमा
अहिले जब म एक्लो तामाकोसीको फन्को मार्ने यात्रालाई सम्झन्छु, सम्धीको नाकका प्यालमा रुवा कोचिएको श्वासबिनाको अनुहार मेरा समीपमा आउँछ र भन्छ यो जुनी त त्यत्तिकै भयो सम्धीज्यू, अर्को जन्ममा मिल्यो भने तामाकोसीको फन्को सँगै लगाउँला है !
चूक पोखिएजस्तो चिन्ताको आकाश ओढिरहेका मनहरू, जो धागोबाट फुत्केर किनारा लागेको घुयँत्रोझैं हेर्दाहेर्दै अडेस लगाइरहेका छन् जिन्दगीलाई नै किनारमा।
दुई वसन्त आधा उमेर काट्दा पनि उसको कुनै नरनारीसँग सम्बन्ध नगाँसिनुमा छक्कापन्जा गर्न नजान्ने सरल र शिष्ट केटो भएको बुझिन्छ ऊ। त्यही भएर पनि उभित्र कामन्धहरू अस्मेल हुन्डरी बनेर आउँछ। तर, त्यो कुरा मनमायालाई कसरी थाहा होस्?