महाशिवरात्रि मेलामा बालबालिकालाई चम्किलो चाँदीजस्तो टल्किने रसायनयुक्त रङ दलिएको भेटिएको छ।
पशुपति प्रवेशद्वारमै थुप्रै बालबालिका अनुहारदेखि खुट्टासम्म यस्तो रङले पोतिएका अवस्थामा देखिए।
एक बालक भगवान् शिवको आसनमा उभिएर दान मागिरहेका थिए। जब सोधियो— ‘तिमीलाई यो रङ कसले लगाइदियो?’ उनले मौनता साँध्ने प्रयास गरे।
त्यस्तै, अन्य बालबालिकासमेत शान्त मुद्रामा बसेर अघि थाल राखी दान संकलन गरिरहेका थिए। नाम राहुल बताउने एक बालकले भने, ‘बुवा–आमाले नै रङ लगाइदिएका हुन्।’ मेलामा यस्ता बालबालिकाको उमेर ६ देखि १० वर्षसम्मको देखिन्थ्यो।
रसायनयुक्त रङको प्रयोग, गम्भीर स्वास्थ्य जोखिम
वातावरणविद् राम चरित शाहका अनुसार यस्ता टल्किने रङहरूमा लेड (सिसा) मिसिएको हुनसक्छ, जसले छालामा एलर्जी, घाउ तथा स्थायी दाग उत्पन्न गर्न सक्छ। रक्तनलीमार्फत शरीरमा प्रवेश गरेपछि यसले मुटु, मिर्गौला, फोक्सो तथा मस्तिष्कलाई गम्भीर असर पार्ने सम्भावना रहन्छ।
नेपाल स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषद्का अनुसार, सन् २०१६ मा नेपालका ६५ प्रतिशत बालबालिकाको रगतमा लेडको मात्रा पाइएको थियो। विशेषगरी बालबालिकामा यस्तो विषाक्त पदार्थले स्मरणशक्ति कमजोर बनाउने, सिकाइ क्षमतामा असर पार्ने र मिर्गौलासम्बन्धी गम्भीर समस्या उत्पन्न गर्ने जोखिम रहन्छ।
महाशिवरात्रि मेलामा बालबालिकामाथि यस्ता रसायनयुक्त रङको प्रयोगलाई नियन्त्रण गर्न कुनै पनि निकायको ध्यान पुगेको देखिँदैन। स्वास्थ्य तथा वातावरण संरक्षणसम्बन्धी विज्ञहरूले यस्तो अभ्यास रोक्न तत्काल पहल गर्नुपर्ने आवश्यकतामा जोड दिएका छन्।
बालबालिकाको स्वास्थ्य जोखिममा पार्ने यस्ता गतिविधि रोक्न अभिभावकदेखि सम्बन्धित निकायसम्मले गम्भीर ध्यान दिनुपर्ने बेला आएको छ। यस्तो हानिकारक परम्पराले धार्मिक मेलाको पवित्रतासँगै भविष्यको पिँढीलाई समेत जोखिममा पार्न सक्ने उनीहरुको भनाइ छ।
प्रकाशित: १४ फाल्गुन २०८१ २०:२७ बुधबार
