संस्कार व्यक्तित्वको प्रतिबिम्ब
मानव जीवनमा संस्कारको सर्वाधिक महŒव रहन्छ भन्ने कुराबाट कोही अनभिज्ञ छैन। संस्कृति र संस्कार झट्ट सुन्दा समान अर्थ लाग्नेजस्ता भए पनि यिनको अर्थगत गहिराइ फरक छ।
२९ आश्विन २०८१ मंगलबार
- अहिले चर्चामा
- #राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी
- #प्रवासीको पत्र
- #एमाले
जीवनाथ धमला
जीवनाथ धमलाका लेखहरु :
सधैं सान्दर्भिक प्रजातान्त्रिक समाजवाद
समाजवाद आर्थिक विचारधारा हो। सामान्यतः विश्व राजनीति नै आर्थिक दृष्टिकोण र चिन्तनका पृष्ठभूमिमा सञ्चालित रहँदै आएको हुँदा समकालीन विश्वको राजनीतिलाई अर्थराजनीति भन्न थालिएको बुझिन्छ।
तमसोमा ज्योतिर्गमय
उज्यालोले दिने चेतना भौतिक र अभौतिक हुन्छ, दृश्यवान् र अदृश्यवान् हुन्छ। भौतिक उज्यालोले दिने चेतना भौतिक रूपमै अनुभव हुन्छ।
एक कर्मसाधकको जीवनगाथा
समाजसेवी बलराम पराजुलीले छोरासरह छोरीलाई पनि शिक्षा दिनु आवश्यक रहेको कुरा हृदयङ्गम गरी गाउँका छोरीहरूलाई स्कुल पठाउन प्रेरित गरिरहनुभएकाे थियाे।
बिपीले देखेको नेपाल
समावेशिता एक सामाजिक अवधारणा हो। राजनीतिक हिसाबले नेपालमा यस अवधारणाको बीजारोपणको श्रेय २००७ सालको जनक्रान्तिलाई दिन सकिन्छ।
यान्त्रिक यात्रामा एक यायावर
अमेरिकालाई अवसर भूमि मान्ने र सम्झनेहरू धेरै छन्। मानव जीवनयापनका क्रममा विज्ञान र प्रविधिका देनहरूलाई सर्वाधिक उपयोगमा ल्याउने मुलुकहरूमध्ये संयुक्त राज्य अमेरिका अग्रपङ्क्तिमा आउँछ नै।
ममतामयी माता र राष्ट्रमाता
सम्पूर्ण प्रकृति माता अर्थात् आमा स्वरूपा हुन्। त्यसैले सम्पूर्ण सृष्टि आमा स्वरूपा प्रकृतिद्वारा भएको हो।
‘मेलमिलाप’देखि ‘राष्ट्रिय मेलमिलाप’सम्म
‘आज देशमा स्वार्थपरायणता, साम्प्रदायिकता, व्यक्तिवादी मनोवृत्ति र विदेशपट्टि आमुख हुने प्रवृत्तिको बोलवाला छ। यस्तो परिस्थितिमा सबैभन्दा पहिलो हत्या राष्ट्रियताको हुनेछ’ देशवासीका नाममा बिपीले दिएको सन्देशको सान्दर्भिकता मुलुुकमा अझै बढेर गएको छ।
सत्यमोहनको साधना-अन्तर्य
टोलवासीहरू जसले दशकौंदेखि सत्यमोहनलाई दिनहुँ देखिरहे, उनीहरूमध्ये नै कसैले जोशीका संस्मरणहरू समेट्न चलाए कति राम्रो हुन्थ्यो। ‘पूजा’मा आलिखित कतिपय संस्मरण जोशीलाई वैयक्तिक तवरमा चिन्ने सुन्दर ऐना पनि हुन्।
स्वरसम्राट् नारायण गोपालसँगको संस्मरण
बैठक कोठाको वातावरण साधारण थियो। भित्तातिर एउटा टेबुलमा तबला थिए। सँगै भुइँमा हार्मोनियम थियो। भित्तामा एकदुई पारिवारिक र केही उनका फोटा सजिएका थिए। फ्रेममा राखिएका केही प्रमाणपत्र थिए। साधारण सोफा र एकदुई कुर्सी थिए। भर्खरै पुरस्कार दिइँदा उनलाई पहि¥याइएको दुबाको माला पनि भित्तामा झुन्डिएको थियो, जुन ओइलाएकै थिएन।
सांस्कृतिक पहिचान ‘नेपाली टोपी’
‘टोपी’ नेपाली पहिचानको एकवस्त्रीय प्रतीकका रूपमा रहँदै आएको छ। झट्ट हेर्दा ‘टोपी’ टाउकामा मिल्ने रंगीन वा सादा सानो कपडाको तयारी पोसाक देखिन्छ। कपडाको टुक्रा सानो वा ठुलो आकारको हुनुमा त्यति अर्थ रहन्न। त्यसले शारीरिक अंग रक्षाका लागि पुर्याउने उपादेयता वा उपयोगको आवश्यकतानुसार महत्त्व पाउँछ।
दसैं आयो, दसैं गयो
मानिसबाट उसको संस्कृति लोप भयो भने ऊ प्राणी मात्र बाँकी रहन्छ। मानिसले सांस्कृतिक भएर नै अन्य प्राणीभन्दा पृथक हुने हैसियत राख्दै आएको हो। अन्य कैयौं पर्वजस्तै बडा दसैं सांस्कृतिक भाइचारा, पारिवारिक मिलन र आध्यात्मिक पुनर्ताजगीकरणको पर्व पनि हो।
प्रजातन्त्र सेनानी: सुशीला चालिसे
नेपालको राष्ट्रिय राजनीतिक इतिहासमा जनअधिकारमूलक राज्यव्यवस्था अर्थात् प्रजातन्त्रका लागि सङ्घर्षको मैदानमा ओर्लने साहसिला नारीहरूको सङ्ख्या त्यति ठुलो नभए पनि उल्लेख्य नै रहेको मान्न सकिन्छ।
बिपीको ‘राष्ट्र’ कांग्रेसमा बाँचेको छ कि छैन?
२००७ सालको जनक्रान्तिमा होमिनुपर्नाका कारणबारे बिपीले अदालतमा बयान दिँदा भनेका छन्, ‘राष्ट्रियता र प्रजातन्त्रको भावनाबाट प्रेरित भएर नै म २००७ सालको क्रान्तिमा लागेको हुँ। देशप्रति ममता भएर म होमिएको हुँ। देशलाई ‘राष्ट्र’ बनाउने यज्ञमा मैले आफूलाई अर्पित गरेको छु ।’
भारतीय स्वतन्त्रता संग्राममा बिपी
समाजवादी पार्टीको सदस्य भएपछि बिपी राजनीतिमा प्रतिबद्ध भएर लागे। उनलाई अब राजनीतिबाट विमुख वा अलगिने सम्भावना थिएन। त्यस पार्टीसँगको संलग्नताले भारतीय राजनीतिका लोकप्रिय नेताहरूसँग उनको दीर्घकालीन वा स्थायी सम्बन्ध स्थापित भयो।