आधा पनि पूरा भएन आर्थिक वृद्धिको लक्ष्य
मुलुकमा पछिल्लो राजनीतिक परिवर्तनपछि उच्च आर्थिक वृद्धिको लक्ष्यसहित सरकारले १५औं पञ्चवर्षीय योजना तयार गरे पनि उपलब्धि भने निकै कमजोर देखिएको छ।
मुलुकमा पछिल्लो राजनीतिक परिवर्तनपछि उच्च आर्थिक वृद्धिको लक्ष्यसहित सरकारले १५औं पञ्चवर्षीय योजना तयार गरे पनि उपलब्धि भने निकै कमजोर देखिएको छ।
अहिले नेपालमा ४३ वटा कोष सञ्चालन गरिरहेका कोष व्यवस्थापकहरूले करिब ४४अर्ब रूपैयाँको सामूहिक लगानी योजनाहरू व्यवस्थापन गरिरहेका छन्। ती योजना कुनै बन्दमुखी छन् भने कुनै खुलामुखी।
सन्राइज म्युचुअल फण्ड अन्तर्गत सञ्चालनमा रहेको सन्राइज फर्स्ट म्युचुअल फण्डको प्रतिफल वितरण गर्ने निर्णय गरिएको छ।
सरकारले सार्वजनिक संस्थानहरूमा गरेको सवा ७ खर्ब रुपैयाँको लगानी प्रतिफलविहीन देखिएको छ।
सिद्धार्थ बैंकले आफ्ना ग्राहकहरूको आवश्यकता र मागहरूलाई ध्यानमा राखेर निक्षेप रकमको १० गुणासम्म प्रतिफल प्राप्त हुने ‘सिद्धार्थ श्रीवृद्धि मुद्दती खाता’ सञ्चालनमा ल्याएको छ।
आर्थिक वर्ष २०७७/७८ मा अस्तित्वमा रहेकामध्ये २२ संस्थान नाफा आर्जन गर्न सफल देखिए पनि खुद नाफा ४०.३० प्रतिशतले घटेको छ।
आर्थिक वर्ष २०७७/७८ को कमाइबाट १० प्रतिशतभन्दा थोरै लाभांश वितरण गर्ने घोषणा गरेका वाणिज्य बैंकहरूमा सिभिल, नेपाल एसबिआई, सेञ्चुरी कमर्सियल, कुमारी, सनराइज र एनसिसी हुन्।
पेट्रोलियम पदार्थ ढुवानी गर्न पाइपलाइन निर्माणपछि ढुवानी र प्राविधिक चुहावटबापतको खर्च जोगिएकोमात्र होइन, यस्ता परियोजनाबाट राज्यले अन्य विभिन्न प्रत्यक्ष एवं परोक्ष फाइदा पनि उठाउन सकेको छ। पेट्रोलियम पाइपलाइन निर्माणले सबै भन्दा ठूलो काम आपूर्ति व्यवस्थापनमा गरेको छ।
विश्वव्यापी खोप अभियानले धनी राष्ट्रलाई झन् धेरै फाइदा हुनेछ किनकि उनीहरूले अतिरिक्त १ खर्ब डलर आयकरमार्फत आम्दानी गर्नेछन्।
वर्तमान समाज धनी र गरिब, मालिक र मजदुर, जमिन्दार र किसान, विभिन्न वर्गमा वर्गीकृत छ। १ प्रतिशत पुँजीपति वर्गसँग राज्यको कूल सम्पत्तिको करिब आधा हिस्सा पुँजी अधीनस्थ छ। हाम्रो समाजमा भूमि भूमाफियाको कब्जामा छ, श्रम विदेश पलायन छ, पुँजी दलाल पुँजीपतिहरूको अधीनमा छ र सरकार माफियाको चँगुलमा फसेको छ। यही पृष्ठभूमि भएर होला, सरकारका मुख्य पदाधिकारीहरूले आफू घेराबन्दीमा परेको भनेर बारम्बार अलापिरहेका छन्।
राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीले शिक्षामा गरेको लगानीले सही प्रतिफल नदिएको बताएकी छिन्। बाग्लुङ–१२ अमलाचौरमा रहेको पृथ्वी हिरण्य माविको नवनिर्मित भवन सोमबार उद्घाटन गर्दै भण्डारीले शिक्षा खर्च गरेअनुसार प्रतिफल नआएको बताएकी हुन्। ‘सरकारले शिक्षामा निकै ठूलो लगानी गर्छ, हरेक वर्षको बजेटमा सबैभन्दा बढी खर्च शिक्षामा नै हुन्छ,’ राष्ट्रपति भण्डारीले भनिन्, ‘राज्यको लगानीले मात्र प्रतिफल देखिएन। अब समुदाय र सरोकारवाला सबैले दायित्व निर्वाह गर्नुपर्ने बेला आएको छ।’
विधेयकमा नयाँ योजना तथा कार्यक्रमको लागि बजेट प्रस्ताव गर्दा बढी प्रतिफल वा उपलब्धि प्राप्त हुने, तुलनात्मक लाभ बढी भएका र सामाजिक लाभ उच्च भएका आयोजना तथा कार्यक्रम प्रस्ताव गर्नुपर्ने उल्लेख गरिएको छ।
सरकारले राष्ट्रिय गौरवको आयोजनामा सूचीकृत गरेर सिक्टा सिँचाइका लागि अहिलेसम्म करिब १५ अर्ब रूपैयाँ लगानी गरिसक्यो ।
चुक्ता पुँजीमा भएको वृद्धि अनुसार व्यवसाय बिस्तार गरेर आम्दानी बढाउन नसक्दा बैंकहरुले सर्वसाधारण लगानीकर्तालाई दिने प्रतिफल पोहोरको तुलनामा यो वर्षको पहिलो ६ महिनामा ४.१५ प्रतिशत बिन्दुभन्दा धेरैले घटेको छ । बैंकहरुको गर्ने नाफाको आकार बढे पनि प्रतिसेयर आम्दानी (इपिएस) घटेका कारण लगानीकर्ताले पाउने लाभांश रकम गत वर्षभन्दा कम हुने बैंकहरुले सार्वजनिक गरेको चालु आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमाससम्मको अपरिस्कृत वित्तीय विवरणले देखाएको हो।
विश्वमा आणविक अस्त्रको होडवाजी अझै रोकिएको छैन । गत साता मात्रै अमेरिका र दक्षिण कोरियाले अहिलेसम्मकै ठूलो संयुक्त सैनिक अभ्यास गरेका छन् । उत्तर कोरिया एकपछि अर्को बम बनाएर संसारलाई थर्काउन पछि परेको छैन । अमेरिकाले दोस्रो विश्व युद्धमा जापानमा खसालेको एटम बमभन्दा हजार गुणा शक्तिशाली हाइड्रोजन बम बनाएको दाबी उत्तर कोरियाले गरेको छ । त्यसबाहेक दक्षिण एसियामा भारत र पाकिस्तानमात्र होइन, बङ्गलादेश र श्रीलंका पनि आणविक अस्त्र बनाउने होडमा रहेको सुनिन्छ ।
