गुठीको विधेयक सच्याउनुपर्ने संरक्षणकर्मीको माग
गुठीले गर्दा नै नेपालका मठमन्दिरलगायतका धार्मिक सम्पदा हालसम्म संरक्षण भइरहेका हुन्। सरकारले ल्याएको यो गुठीसम्बन्धी विधेयक पारित भए नेपालका सबै धार्मिक सम्पदा माँस्न भूमाफियलाई सहज हुने बताए।
गुठीले गर्दा नै नेपालका मठमन्दिरलगायतका धार्मिक सम्पदा हालसम्म संरक्षण भइरहेका हुन्। सरकारले ल्याएको यो गुठीसम्बन्धी विधेयक पारित भए नेपालका सबै धार्मिक सम्पदा माँस्न भूमाफियलाई सहज हुने बताए।
मोरङको सुनवर्षी नगरपालिकाका मेयरले विकास निर्माणको लागि आएको बजेट पचाउनको लागि चुपचुपमै उपभोक्ता समिति गठन गरेको खुलासा भएको छ। राष्ट्रपति चुरेभावर संरक्षण कार्यक्रमबाट बक्राह नदी नियन्त्रणको लागि वर्षेनी हुँदै आएकोे बाँध कटानलाई पुनःनिमार्ण गर्न विनियोजन भएको २० लाखको बजेट स्थानीय जनतालाई थाहै नदिइ मेयरले उपोभोता समिति गठन गरेको खुलासा भएको हो।
जिल्लाका हिमाली क्षेत्रमा यस वर्ष यही जेठ दोस्रो साताबाट यार्सागुम्बा सङ्कलन शुरु गरिने भएको छ। राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा वन्यजन्तु संरक्षण विभागले जारी गरेको ‘यार्सागुम्बा सङ्कलन तथा ओसारपसार निर्देशिका–२०७३’ अनुसार जेठ दोस्रो साताबाट सङ्कलन शुरु गरिने भएको हो।
आफ्ना सन्तान सबैलाई प्यारा लाग्छन्। सन्तानको खुसीमा कुनै अभिभावकको न रिस हुन्छ न त डाह नै। अभिभावकका लागि सृष्टिमा सबैभन्दा प्रिय भनेकै आफ्ना सन्तान हुन् भन्दा फरक पर्दैन। तर, अरुका अबोध सन्तानको खुसीमा रमाउने संसारमा विरलै भेटिन्छन्। यिनैमध्येका एक हुन्, गणेश थापा (२४)। उनी अभिभावकको नजरमा बालक नै हुन्। तर, उनको कामले जीवनलाई निकै फराकिलो बनाइदिएको छ। अनाथका अभिभावक बन्ने अवसर थापासँग छ। आफ्ना सन्तानसँग सबैले रमाउँछन्। तर, अरुका सन्तानसँग रमाउने, हाँस्ने, संरक्षण गर्ने र सुरक्षा गर्न पाउने अवसर थोरैले पाउँछन्। त्यो पनि दिलदार मनले मात्रै। त्यही महान दिल हुने मध्येको पात्र थापा पनि हुन्। थापाले अनाथ बालबालिकाको अभिभावक भएर नै जीवन बिताउने संकल्प गरेका छन्।
वातावरण संरक्षण र दिगो विकासको क्षेत्रमा कार्यरत तीन संस्थाहरुले विद्युतीय साधनको वृद्धि, विकास र प्रवद्र्धनका लागि अगामी बजेटमा नीतिगत र संरचनागत विकासका कार्यक्रमहरु ठोस रुपमा ल्याउन माग गरेका छन्। नेपाल वातावरण पत्रकार समूह, स्वच्छ उर्जा नेपाल र नेपाल विद्युतीय परिवहन संघले ललितपुरमा बिहीबार पत्रकार सम्मेलन आयोजना गदै तीनै संस्थाले सरकारले बिजुली बस प्रवद्र्धन गर्न थप सहयोग गर्न आवश्यक रहेको बताए।
एकातिर गरिब जनताको ढाडै सेक्नेगरी विभिन्न किसिमका कर थोपरिँदैछ भने अर्कोतर्फ बिनापूर्वाधार जथाभावी डोजर मार्ग निर्माण गरेर प्रकृतिमाथि अतिक्रमण गर्ने कार्य भइरहेको छ।
गण्डकी प्रदेश सरकार वर–पिपल संरक्षणको अभियानमा छ। प्रदेश सरकार वर–पिपल जोगाउने अभियानमा लागिरहेका बेला म्याग्दीको एक स्थानीय तहले भने बेनीबजारमा रहेको करिब सय वर्ष पुरानो पिपल काटेर व्यावसायिक प्रयोजनका लागि प्रयोग गर्ने प्रयास गरेको छ।
स्थानीय सम्पदा संरक्षण अभियानको गर्भ हाम्रो सांस्कृतिक चेतनाका अन्तर्यसित नै आबद्ध रहिआएको वास्तविक रहेको यथार्थ हो। लिच्छवि र मल्लकालीन सांस्कृतिक सम्पदा अद्यावधिक रहनु यसको ज्वलन्त प्रमाण रहेको वास्तविकता नकार्न सकिन्न। आवधिक काल समयमा भएका दैवी÷प्राकृतिक प्रकोपले तहस नहस पारेका सम्पदा–संस्कृति तत्कालीन सीप र प्रविधि अनुरूप संरक्षण भई आएको वास्तविक अभिलेख यतैकतै वा विश्वका कुनै भागका संग्रहालयमा सुरक्षित रहन सक्ने सम्भावना पनि उत्तिकै सम्भाव्य खोजिनीतिका पृष्ठ पक्कै हो। यस सम्भावनालाई हामीले आफ्नै सरोकार ठान्नु, मान्नु उपयुक्त नै रहनेछ।
प्रतिनिधिसभा सदस्य हेमकुमार राई ‘सुरवीर’ले सोलुखुम्बुको वन तथा वातावरण संरक्षणमा ठोस कदम चाल्न सरकारको ध्यानाकर्षण गराएका छन्। शनिबार सांसद राईले संघीय सरकारका वन तथा वातावरणमन्त्री शक्तिबहादुर बस्नेतलाई भेटी हिमाली जिल्ला सोलुखुम्बुको वन तथा वातावरण संरक्षणमा ठोस कार्यक्रम डिजाइन गर्न आग्रह गरेका हुन्।
सर्वाेच्च अदालतले गत माघ २ गते फेवाताल संरक्षणको पूर्णपाठ सार्वजनिक गर्दैे ६ महिनाभित्र फेवातालको चारकिल्ला कायम गर्नु/गराउनू भनेर संघीय सरकारलाई आदेश दिएको थियो।
मृतक स्वस्तिकाका श्रीमान मुकेशलाई नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (नेकपा)का सांसद नन्दलाल रोकायले संरक्षण गरेको संघर्ष समितिका संयोजक सारुले आरोप लगाए। सांसद रोकाय मुकेशका मावली हजुरबुवा हुन्।
विश्वमै सबैभन्दा अग्लो स्थानमा फल्ने मार्सी धान जोगाउनका लागि डिपिआर तयार गर्न थालिएको छ। जुम्लाको पातारासी गाउँपालिकास्थित छुमचौर क्षेत्रमा फल्ने मार्सी धान जोगाउन गाउँपालिकाले डिपिआर तयार गर्न थालेको हो।
संरक्षणको अभावले कुवा, पधेरो, पोखरी र तालतलैयाको मुहान बिस्तारै सुक्दै जान थालेका छन्। नदीनालाको सतह क्रमशः घट्दै गएको छ। ग्रामिण बस्तीमा जनघनत्व नहुँदा भएका मुहानले संरक्षण पाएका छैनन्। मुहान आसपासका क्षेत्रमा अत्यधिक दोहन र फडाँनी हुनु मुहान सुक्दै जानुको प्रमुख कारण हो।
सम्पदा संरक्षण विज्ञानसम्मत हुनुपर्नेमा एक कार्यक्रमका सहभागीले जोड दिएका छन्। भक्तपुर नगरपालिकाले विश्व सम्पदा दिवसको अवसरमा बिहीबार गरेको प्रवचन कार्यक्रमका वक्ताले प्राचीन स्मारण ऐनअनुसार एक सय वर्ष पुरानो भौतिक वस्तु देशकै सम्पदाको रूपमा स्थापित हुने भएकाले यसको संरक्षण आवश्यक रहेको बताए।
समाज रूपान्तरणको प्रक्रियासँगै गाउँवस्तीमा आधुनिकताले प्रवेश पाए पनि जुम्लाको तातोपानी गाउँपालिकाले परम्परागत पञ्चेबाजा संरक्षणका लागि कार्यविधि नै बनाएको छ।