सीमापारिबाट वारि, व्यवस्थापन गर्न नसक्दा जोखिम
बैतडी र दार्चुलाका सीमानाकाबाट बिहीबार भित्रिएका सबै क्वारेन्टाइनमा बसेका छैनन्
२८ असार २०७७ आइतबार
प्रेम चुनाराका लेखहरु :
अनुमान गरे भन्दा बढी भित्रिएपछि व्यवस्थापनको चुनौती
गत बिहीबार झुलाघाट नाकाबाट एक हजार दुई सय ९९ जना भित्रिए । भारतस्थिति पिथौरागढ प्रशासनले ८ सय ३७ जना क्वारेन्टाइनमा रहेको जानकारी दियो । तर क्वारेन्टाइनमा बसेभन्दा झण्डै दोब्बर आए । ‘हामीले करिब ९ सय जना आउने अनुमान गरेका थियौ,’ बैतडीका सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी लोकेन्द्रसिंह नेगीले भने, तर धेरै जना आएपछि समस्या भयो ।’
सीमानाबाट घर फर्किन पाउँदाको खुसी
सरकारले लकडाउनको घोषणा गर्दै सीमानाका समेत बन्द गरेपछि दार्चुलाको भारतीय सीमा क्षेत्रमा फसेका नेपाली मजदुरहरु ३५ दिन पछि नेपाल फर्केका छन। भारतको पिथौरागढ जिल्लाको विभिन्न क्वारेन्टाइनमा बसेका नेपालीहरुलाई घर फर्काइएको हो।
सीमाक्षेत्रमा फेरि भारतको हस्तक्षेप
भारतीय पक्षले व्यास–२ को दोपखे क्षेत्रमा सीमानदी महाकालीमा काठेपुल निर्माणका साथै नेपाली भूमिको प्रयोग र प्राकृतिक साधनको दोहन गरिरहेको छ।
सरकार उपस्थित नहुँदा सम्प्रभुतामा खलल
व्याँस क्षेत्रमा न त सुरक्षा निकायको उपस्थिति छ न अन्य सरकारी संयन्त्रको। स्थानीयलाई आफ्नै भूमि भएर खलंगा आउजाउ गर्ने बाटोसमेत त्यहाँ छैन।
‘त्रिदेशीय सीमामा तत्काल सुरक्षाकर्मी परिचालन गरौं’
भारतले हालै सार्वजनिक गरेको राजनीतिक नक्सामा नेपाली भूमि कालापानी र लिपुलेक क्षेत्र आफ्नो भूमिका रुपमा समेटिएको विषयमा देशभर विरोध भइरहँदा दार्चुलाका जनप्रतिनिधिले समेत आफ्नो धारणा सार्वजनिक गरेका छन्।
सीमामा भारतको दादागिरी
भारतले हडपेको कालापानी र लिपुलेकका विषयमा नेपालले आफ्नो दाबी गर्दै आए पनि लिम्पियाधुराको विषयमा सरकार मौन छ, त्यो क्षेत्रसमेत नेपालको भएको प्राचीन दस्तावेजहरुमा पाइन्छ।
राज्य बेखबर, नागरिकलाई सास्ती
तीन सय ७२ वर्गकिलोमिटर नेपाली भूमि अतिक्रमण गरेको भारतका सुरक्षाकर्मीले आफैंले निर्धारण गरेको नक्कली सिमाना पनि मिचिरहेका छन्।
मन्त्री यादव र भारतीय राजदुत पुरीले गरे संयुक्त भवन उद्घाटन
भारतीय राजदुतावासको आर्थिक सहयोगमा निर्माण भएको विद्यालय भवनको उद्घाटन गरिएको छ। डेढ वर्ष अघि निर्माण सम्पन्न भएको महाकाली नगरपालिका–४ स्थित महेन्द्र नमुना माध्यमिक विद्यालय भवनको शुक्रबार एक कार्यक्रमका बीच नेपाल सरकारका उपप्रधान एवं स्वास्थ्य मन्त्री उपेन्द्र यादव र नेपालका लागि भारतीय राजदुत मञ्जितसिंह पुरीले संयुक्त रुपमा उद्घाटन गरेका हुन्।
पहिरोले ४ परिवार विस्थापित, दर्जन घर जोखिममा
विकासको नाममा गरिएका अव्यवस्थित सडक निर्माणले वर्षातको सुरुवातसँगै विनाश गर्न थाालेको छ। महाकाली नगरपालिका–९ दत्तुमा सडक निर्माणको कारण खसेको पहिरोबाट चार घरपरिवार विस्थापित भएका भने पुरै बस्ती जोखिममा रहेको छ।
दुई यार्सागुम्बा संकलकको भीरबाट लडेर मृत्यु
अपीहिमाल गाउँपालिकाको दुई छुट्टाछुट्टै स्थानमा भीरबाट लडेर दुई जना यार्सागुम्बा संकलकहरुको मृत्यु भएको छ।
त्रिदेशीय सीमाक्षेत्र व्याँस राज्य संयन्त्रबाहिर
राज्यको पहुँच नपुग्दा दार्चुलाको उत्तरी व्याँस गाउँपालिकामा पर्ने त्रिदेशीय सीमाक्षेत्रमा रहेको नेपाली भूभाग असुरक्षित छ। दार्चुलाको कालापानी र लिपुलेक सीमा अतिक्रमण भएको यस क्षेत्रमा सधैं भारतीय पक्षको दबदबा रहँदै आएको छ। व्याँस गाउँपालिका–१ (साबिकको व्याँस गाविस) चीन र भारतसँग सिमाना जोडिएको त्रिदेशीय विन्दु भए पनि सो क्षेत्र नेपाली राज्य संयन्त्रको पहुँचबाहिर छ। नेपाली भूभागमा भारतीय पक्षले आफूअनुकूलका गतिविधि सञ्चालन गरिरहेको सूचना पाए पनि नेपाल सरकारले उपस्थिति जनाउन सकेको छैन।
राज्य संयन्त्रबाहिर त्रिदेशीय सीमाक्षेत्र
राज्यको पहुँच नपुग्दा दार्चुलाको उत्तरी व्याँस गाउँपालिकामा पर्ने त्रिदेशीय सीमाक्षेत्रमा रहेको नेपाली भूभाग असुरक्षित छ । दार्चुलाको कालापानी र लिपुलेक सीमा अतिक्रमण भएको यस क्षेत्रमा सधैं भारतीय पक्षको दबदबा रहँदै आएको छ । व्याँस गाउँपालिका–१ (साबिकको व्याँस गाविस) चीन र भारतसँग सिमाना जोडिएको त्रिदेशीय बिन्दु भए पनि सो क्षेत्र नेपाली राज्य संयन्त्रको पहुँचबाहिर छ । नेपाली भूभागमा भारतीय पक्षले आफूअनुकूलका गतिविधि सञ्चालन गरिरहेको सूचना पाए पनि नेपाल सरकारले उपस्थिति जनाउन सकेको छैन ।
भारतमा निर्माण नेपालमा क्षति
क्षतिग्रस्त मार्ग पुनर्निर्माणमा सहयोग एवं सीमा क्षेत्रमा निर्माण गर्दा एकअर्काको क्षेत्रमा असर नपर्नेगरी समन्वय गर्न नेपाली पक्षले भारतीय पक्षलाई स्मरण गराएको छ।
सीमामा भारतको लापरवाहीपूर्ण निर्माणले नेपाली क्षेत्रमा समस्या
दार्चुलाको उत्तरी ब्याँस गाउँपालिकाको भारतीय सीमा क्षेत्रमा निर्माणाधिन सडकले नेपालमा क्षति पर्याउँदै आएको छ। भारतमा सडक निर्माणको बहानामा नेपाली भुमीको दोहन समेत भईरहेको छ। सीमा पारी निर्माण हुने सडकमा प्रयोग गरिएका विष्फोटक पदार्थले नेपाल तर्फ गम्भीर क्षति पर्याएको, पैदल मार्ग समेत भत्किएको र वन पैदावार समेत नोक्सान पुगेको छ।