तीन वर्षदेखिको प्रेमलाई विवाहमा परिणत गर्ने लक्ष्यका साथ जाजरकोटको भेरी नगरपालिका–४ रानागाउँका २१ वर्षीय नवराज विक र पश्चिमरुकुमको चौरजहारी नगरपालिका–८ सोतीकी १७ वर्षीया मल्ल थरकी युवतीकहाँ पुगे। नवराज र उनका १९ जना साथी बाटोमा हौसिँदै गएको बताउँछन्। तर जब युवा सोती पुगे, माहोल एकाएक बिग्रियो।
छिमेकी जिल्ला उदयपुरबाट आएर ओखलढुंगाको रामपुरमा क्वारेन्टाइनमा बसेकी एक अविवाहित युवतीले मृत शिशु जन्माएकी छन्। मोलुङ गाउँपालिकाकै १६ वर्षिया अविवाहित युवतीले क्वारेन्टाइनमै मृत शिशुु जन्माएकी हुन्।
कोरोना भाइरसको सङ्क्रमण रोकथामका लागि गरिएको लकडाउनको समयमै विवाह गर्ने मनसाय रहेकाहरूले सवारी साधनको पास नपाइएला कि भन्ने चिन्ता नलिए हुन्छ।
वैशाख आउदैछ। हिन्दु धर्मावलम्बीहरुले वैशाख महिना विवाह तथा व्रतबन्धको महिनाको रुपमा उपयोग गर्छन्। त्यसैले थुप्रैले वैशाख कुरेर बसेका हुन्छन्। तर, यो पटकको वैशाखमा डोटीको जोरायल गाउँपालिका–२ मा भने विवाह तथा व्रतबन्ध गरे कारवाही हुने भएको छ।
आँखा अनायासै भित्ताको घडीमा पुगेछ, पेन्डुलमको चालसँगै सुईले संकेत गरेको थियो– रातको २बज्यो। कोही घुरिरहेका, कोही कोल्टे फेराइको प्रयास गर्दैत कोही मस्त निद्रामा थिए।
बालविवाह न्यूनीकरण गर्न बैतडीको शिवनाथ गाउँपालिकाले विवाह निमन्त्रणा कार्डमा दुलाहदुलहीको उमेर उल्लेख गर्नुपर्ने प्रावधान ल्याउने तयारी गरेको छ। निमन्त्रण कार्डमा उमेर नखुलाएको विवाहमा सहभागी नहुने गाउँपालिका अध्यक्ष कर्णसिंह साउदले बताए। ‘बालविवाह जस्तो हानिकारक चलनले समाजलाई असर गरेको छ,’ उनले भने, ‘बालविवाह रोकथामको लागि दुलाहादुलहीको उमेर नखुलाई निमन्त्रणा दिने बिहेमा नजान सबै पालिकाबासीलाई आग्रह गरेका छौं।’
मोटरसाइकल नपाएको निहुँ बनाएर जन्ती नआएपछि राति नै पूजाका बुवा सुकदेव आफन्त र छिमेकीसहित करिब १३ जनाको समूहमा बेहुलाको घरमै पुगे। घरमा न बेहुला भेटिए न उनका बुवा। दुवैजना लुकेर बसेका थिए।
एक्लो जीवनको हाँसो भनेको नक्कली गहनाले ल्याएको खुसीजस्तै हो। एकल अभिभावकका छोराछोरीले यो वास्तविकता बुझ्न जरुरी छ र दोस्रो विवाहका लागि सल्लाह दिन आवश्यक छ।
म्याग्दीमा सबैभन्दा धेरै बालविवाह धवलागिरी गाउँपालिकामा हुन्छ। सो गाउँपालिका–२ लुलाङमा गत आवमा मात्र १० भन्दा धेरै बालविवाह भएका थिए।
फगाम स्वास्थ्य चौकीमा भेटिएकी तिर्सना विक २० वर्ष पुग्न लागिन्। १६ वर्षकै उमेरमा बिहे गरेकी तिर्सनाको काखमा डेढ वर्षको बच्चा छ। झट्ट हेर्दा उनलाई आमा भनेर पत्याउन मुस्किल पर्छ।
राज्यले महिलालाई हरेक क्षेत्रमा ३३ प्रतिशत हक दिइसकेको छ। तर राज्यले अधिकार दिएको छ भन्दैमा त्यसको दुरुपयोग गर्नु पनि त उचित होइन।
फ्रान्सेली चर्चित लेखिका सिमोन डी बोउवार लेख्छिन्,‘विवाहपछि स्त्री बिल्कुल पुरुषकी हुन जान्छे, बच्चाहरूलाई जन्मदिनु नै उसको मुख्यकार्य हो।
रुपन्देही विकट ग्रामिण क्षेत्र मर्चवारमा ३ जोडीको सामूहिक विवाह भएको छ। शिवरात्रिको पूर्व सन्धयामा सम्मरीमाई–५, रोइनिहवामा दाइजो मुक्त समाज निर्माणको लागि नेपाल भारतका ३ जोडीको समूहिक विवाह भएको हो।
नेपालमा सरकारी तथा गैरसरकारी संस्थाले महिलामाथि हुने हिंसा घटाउने नाममा अनेक कार्यक्रम गरे पनि मानवअधिकार उल्लंघन र ज्यादती बढ्दा घटनामध्ये ८० प्रतिशत महिला पीडित भएका छन्। घटनाबाट सबैभन्दा बढी गृहिणी, कृषकजस्ता महिला पीडित छन्। अनौपचारिक क्षेत्र सेवा केन्द्र (इन्सेक)ले बुधवार सार्वजनिक गरेको २८औं वर्ष पुस्तकमा मानवअधिकार उल्लंघन र ज्यादतीका घटनामा महिला पीडित भएको उल्लेख छ।
आफ्नै भतिजलाई बालिका विवाह गराउन खोज्ने काकालाई प्रहरीले नियन्त्रणमा लिएको छ। हुम्लाको चंखेली गाँउपालिका वडा १ दार्मा गाँउका सिंहबहादुर नेपालीलाई मुग प्रहरीले पक्राउ गरेको हो।
-480x320.jpg)
_20200320163101-480x320-wm.jpg)
