सञ्चार तथा सूचना प्रविधि मन्त्री रेखा शर्माले साइबर सुरक्षा राष्ट्रिय सुरक्षाकै नयाँ आयाम भएकाले यसप्रति सरकार गम्भीर र संवेदनशील रहेको बताइन्।
स्लिङ्टन कलेज काठमाडौँले साइबर सेक्युरिटी र डिजिटल फोरेन्सिक अनुसन्धान गर्ने उद्देश्यले स्थापना गरेको साइबर सेक्युरिटी रिचर्ज हबको उद्घाटन गर्दै मन्त्री शर्माले साइबर सेक्युरिटी सरकारको राष्ट्रिय प्राथमिकतामा रहेको बताइन्। साढे दुई करोड लगानीमा स्थापना गरिएको यो साइबर सेक्युरिटी रिसर्च हब नेपालकै पहिलो शैक्षिक अनुसन्धान केन्द्र भएको जनाएको छ।
‘सूचना र प्रविधिको उच्चतम विकास र प्रयोगसँगै साइबर सुरक्षा निकै महत्त्वपूर्ण पक्ष बन्दै गएको छ। साइबर स्पेसलाई सुरक्षित गर्नु आज विश्वभरि ठूलो चुनौतीको विषय बन्दै गएको छ’– मन्त्री शर्माले भनिन्– ‘साइबर स्पेस सुरक्षित गरी व्यक्तिगत डाटा सुरक्षादेखि राष्ट्रिय सार्वभौमिक अक्षुण राख्नेसम्मका कार्य अब महत्त्वपूर्ण बन्दै गएका छन्।’
सूचना प्रविधि आफैमा उदाउँदो क्षेत्र भएको र त्यसमा अझ साइबर सेक्युरिटी महत्त्वपूर्ण क्षेत्र उल्लेख गर्दै उनले भनिन्– ‘तपाइँहरुलाई थाहा नै छ, हामीले नेपालमा पहिलो पटक गत साउन २३ गते राष्ट्रिय साइबर सुरक्षा नीति २०८० जारी गरेका छौँ। सूचना प्रविधि प्रणालीमा साइबर आक्रमणबाट हुनसक्ने क्षतिलाई न्यूनीकरण गर्न र भविष्यमा हुनसक्ने आक्रमणहरूबाट सुरक्षित रहन साइबर सुरक्षा नीति जारी गरिएको हो।’
राष्ट्रिय साइबर सुरक्षा नीति २०८० ले नौ वटा रणनीति अघि सारेको उल्लेख गर्दै मन्त्री शर्माले जसअनुसार आफूहरू साइबर सुरक्षासम्बन्धी कानुनी र संरचनागत व्यवस्थामा जुटेको जानकारी दिइन्। मन्त्रालयमा साइबर सुरक्षा विधेयकको मस्यौदा गर्ने काम भइरहेको जानकारी दिँदै उनले साइबर सुरक्षाका लागि राष्ट्रिय साइबर सुरक्षा केन्द्र स्थापनाको प्रक्रिया पनि अघि बढाइएको बताइन्।
साइबर सुरक्षा नीतिले जनचेतनामा पनि जोड दिएको र साइबर सुरक्षाका लागि अति संवेदनशील सूचना प्रविधि पूर्वाधार घोषणा गरेर त्यसको संरक्षण गर्ने नीति कानुनबाटै व्यवस्थित गरिने उनले जानकारी दिइन्। सूचना प्रविधिले सिमानारहित डिजिटल अर्थतन्त्रमा जोड दिने र यसमा भूपरिवेष्टिताले असर नगर्ने भएकाले विश्वसँग प्रतिस्पर्धा गर्न सक्ने एक मात्र क्षेत्र नेपालका लागि सूचना प्रविधि नै हुने उनले स्पष्ट गरिन्।
आफूले सञ्चार तथा सूचना प्रविधि मन्त्रालय सम्हालेपछि साइबर सुरक्षालाई प्राथमिकतामा राख्दै आएको र मन्त्रालय परिसरमै सेक्युरिटी अप्रेसन सेन्टर (सक) स्थापना गरेर जीआइडिसी र जी क्लाउडमा होस्टिङ भएका सरकारी प्रणालीको २४ घण्टे अनुगमन सुरु गरिएको पनि मन्त्री शर्माले जानकारी दिइन्। त्यसपछि सरकारी सूचना प्रणालीमाथि आक्रमणका घटनामा पनि कमी आएको उनले स्पष्ट पारिन्।
साइबर सेक्युरिटी विषयमा नेपालकै विश्वविद्यालयमा उच्च शिक्षा पठनपाठन सुरु गर्ने सरकारको लक्ष्य रहेको स्पष्ट गर्दै उनले त्रिभुवन विश्वविद्यालय इन्जिनियरिङ अध्ययन संस्थाले साइबर सेक्युरिटी विषयमा स्नातकोत्तर तहको कोर्ष डिजाइन गरिरहेको जानकारी दिइन्।
प्रकाशित: २४ मंसिर २०८० १३:०६ आइतबार
