झन्डै वैदेशिक रोजगारीबाट प्राप्त हुने रेमिटेन्सबाट चलायमान नेपालको अर्थतन्त्रको हालत आगामी दिनमा के होला ? अध्ययन र कामका लागि जहिल्यै विदेश जाने सपना बोकेका नेपाली युवाहरूको अवस्था के होला ? कोरोनाले सिंगो विश्वजगतमा जस्तै अनेक चिन्ता र छटपटी हाम्रो समाजमा पनि बढाइदिएको छ ।
लेखक होमनाथ खनाल एक सामान्य पहाडी गाउँमा जन्मेर हाल काठमाडौंवासी भएर, देशविदेश घुमफिर गरेर जीवनका अनेकन् अनुभूति सँगालेको एक सरदर नेपाली अनुहार हो । यो अनुहार संर्घषको तापबाट निस्केको हो, परिश्रमबाट निस्किेको हो र जीवनप्रतिको सकारात्मक सोचबाट निर्माण भएको हो ।
कोरोना भाइरसको संक्रमण बढ्दै गएको हुनाले लकडाउन तुरुन्त खोल्न अवस्था छैन । तर, सधैं लकडाउन मात्र गरेर पनि भएन । ढिलोचाँडो एक दिन लकडाउन खोल्नै पर्ने हुन्छ । तर, जे भए पनि हामी सबैले सरकारले बनाएका नियमहरू पालना गर्न बिर्सनु हुँदैन ।
ध्यान एक मानसिक र आध्यात्मिक अनुशासन हो । त्यसैले योग र ध्यानको नियमित अभ्यासले निरोगी बनाउँछ ।
साथीहरू बाबाममीसँगै सधैं घरमै बसेको देख्थें । मेरो बाबा भिमप्रसाद ढकाल एसएसपी हुनुहुन्छ । उहाँ एक दिन पनि हामीसँग बस्न पाउनुभएको छैन । जतिसुकै कडा लकडाउन होस् अथवा शनिबार छुट्टीको दिन प्रहरी सेवामा आबद्ध उहाँको काँधमा तीनटै उपत्यकाको ट्राफिक भार थियो । उहाँ चौबिसै घण्टा खटाइ भएकाले बसाइ पनि कार्यालयमै हुन्थ्यो ।
समय सधैं एउटै रहिरहँदैन । प्रकृतिले मानिसको समयलाई उतारचढाव बनाइरहन्छ । बहत्तर सालको भूकम्प र अहिलेको कोरोना भाइरसको विश्व महामारी प्रकोप यसको ज्वलन्त उदाहरण हो । इतिहासमा कहिलेकाही हुने यस्ता घटनाहरू वा प्रकोपले ठूलो मानिसलाई भन्दा पनि बालकहरूलाई अझ बढी असर पार्दछ । बालकहरूलाई असर पार्नु भनेको समाज र देश लागि पनि घाटा हो भन्ने कुरा हामीले बुझ्नुपर्छ ।
एक जनाले त अजिंगरै पालेको छ । कसरी समात्यो होला अजिंगर ? अजिंगर पालेको युटयुवमा हेरेको थिएँ । कुकुर, घोडा त जसले पनि पालेका छन् । म जस्तो खतरा मान्छेले त डेन्जरस एनिमल नै पाल्ने हो ।
रक्सीको सुगन्ध कान्छाको नाकैमा बसाएर उड्यो । मन बाँधिराख्न सकेन उसले । यही कमजोरी छ उसको — खायो । आमाले फरियाका टुप्पामा बाँधेर राखेकी सय रुपियाँको पनि सत्यानाश भयो । कान्छाले भन्यो, “दिदी, तिमीले कर गरेर पो । अब बर्सैभर विक्रमेकी आमा आउन्न ।”
विश्वमा लाखौं मान्छेहरू कोभिड – १९ बाट पीडित छन् र उपचार पाउन सकेका छैनन्। यस्तो अवस्थामा हामी आफ्नो परिवारसँग बस्न र बाँच्न पाउँदा हामी कृतज्ञ हुनुपर्दछ। यो रोगले हामीलाई जस्तोसुकै नराम्रो अवस्थामा पनि हिम्मत नहारी एक आपसमा सहयोगको भावना बढाएर धैर्य राख्दै अगाडि बढ्नुपर्छ भनेर सिकाएको छ।
मैले त राम्रोसँग बुझेको छु तर मेरो पेट पटक्कै बुझ्दैन । म आज दैवसँग माफी माग्दै छु । मैले चोरी गर्नु अपराध हो भन्ने बुझेको छु । तर, बाध्य छु । यो मेरो पेटले गरेको हो । दैव सजाय पनि यही पेटलाई देऊ । हे दैव, अर्को जुनी पाएँ भने, यही माटोमा आएँ भने मलाई यस्तो जिन्दगी नदेऊ है । म प्राण त्याग गर्दै छु । मरिसकेपछि मलाई कोरोनाको बिल्लाचाहिँ नभिराइदेओ है । म त भोक र अशिक्षाको शिकार हुँ ।
लकडाउन सरले सुनाएको सिसिफसको कथाजस्तै ठूलै दण्डजस्तै भयो । एउटा राजाले सिसिफस भन्ने अपराधीलाई अपराधको सजाए सुनाएछन् । एउटा ढुंगालाई गुडाउँदै पहाडको टुप्पोमा लैजाने । त्यहाँबाट ढुङ्गा पल्टाइदिने । फेरि तल ओर्लेर गुडाउँदै टुप्पामा पुरयाउने । यो काम आजीवन गर्ने । सजाय मृत्युदण्डजस्तै थियो । एउटै काम दोहोराइरहनु पनि कामको मृत्यु नै हो । पट्यारलाग्दो, निरस जीन्दगी । कथाले कुनै महत्वकांक्षा र लक्ष्यविनाको कार्यलाई मृत्युसँग तुलना गरेको छ ।
ममीले काँचो खाँदा पेट दुख्छ, खानु हुँदैन भनेर सम्झाउनुहुन्छ । त्यसो त नधोई कुनै पनि चीज खानु हुँदैन भनेर स्कुलमा गुरुमाले पढाएको कुरा पनि म सम्झन्छु । तर आफ्नो सफा करेसाबारीमा कुनै फोहोर र विषादी नभएको हुनाले काँचै खान नडराएकी हुँ । मलाई खेतीमा चासो पनि छ । भविष्यमा कृषि वैज्ञानिक बन्ने र देशको सेवा गर्ने लक्ष्य लिएकी छु ।
तपाईलाई थाहा छ ? जीवनको सबैभन्दा पहिलो सम्पत्ति के हो ? सोचौं त, मानिसको पहिलो सम्पति स्वास्थ्य हो । त्यसैले हामी स्वस्थ हुनुपर्छ, किनभने अब आउने समयमा देशको भविष्य कस्तो बनाउने भन्ने कुरा आजका बालबालिकामा निर्भर गर्छ । त्यसैले हामी स्वस्थ भए मात्र देश विकासको जग बन्न सक्छौं ।
पद र धनको रवाफले कोहीअसल हुँदैन । सुबोली, सुकर्म र सुव्यवहारबाट मात्र मान्छे असल बन्छ ।
बालबालिकाहरूले सामान्यतः सूर्य नमस्कार आसन को अभ्यास गर्नु पर्याप्त हुन्छ । नानीबाबुहरूले गुरुको सल्लाह वा उपस्थितिविना आसन गर्नु हुन्न । त्यस्तै प्राणायामको काम शरीरका आन्तरिक अंगहरूको प्रशोधन हो ।बालबालिकाले ३र३ मिनेट अनुलोमविलोम, कपालभाति, भस्त्रिका र भ्रामरी प्राणायम गरे पुग्छ ।
छुवाछूत दण्डनीय अपराध हो । घरघरमा छुवाछूतविरुद्ध कुरा गरौं ।
आजको युगमा अव्यवस्थित खानपान, वातावरण आदिबाट उत्पन्न हुने रोगबाट बच्ने अचुक उपाय नै योग र ध्यान हो ।
केही दिन पहिला पश्चिम रुकुममा प्रेम गरेकै निहुँमा नवराज विक लगायत केही युवालाई कुटीकुटी मारियो । मारेर भेरी नदीमा फालियो । तिनीहरूको गल्ती के थियो ?
भनिन्छ, हरेक संकटले नयाँ सम्भावना निम्त्याउँछ । यस संकटमा पनि कुनै न कुनै किसिमको सम्भावनाले हामीलाई पर्खिराखेको छ ।
बच्चा आमाको पेटमा आएदेखि नै हामी अरूको संस्कृति अँगाल्ने भएका छौं । पहिलापहिला हाम्रो समाजमा गर्भवती महिलालाई दहीचिउरा अथवा खीर खुवाउने चलन थियो । अब त्यो चलनलाई सम्झने र अपनाउने थोरै नेपाली होलान् ।
मलाई मेरो वरिपरिको वातावरण हरियो र फूलैफूलै भएको मन पर्छ । यसैकारण मलाई वातावरण दिवस धेरै मन पर्छ र म आशा राख्छु कि कोरोनाको यस महामारी सिद्धिएपछि फेरि एकचोटि वातावरण दिवस सबैसँग मनाउन पाऊँ ।
घरमा मैले सक्ने थाहै नपाएका सक्ने कामहरू बाबुआमा र हजुरीले सिकाउनुहुन्छ। पढ्नुलेख्नु, पेन्टिङ गर्नु , रमाइला कथाका पुस्तक पढ्नु, नाच्नु र गाउनु।
(1)-480x320-wm.jpg)
(7)-480x320.jpg)
-480x320.jpg)
-480x320.jpg)
(1)-480x320.jpg)
(2)-480x320.jpg)
-480x320.jpg)
-480x320.jpg)
