कुनै समय एउटा प्लास्टिक टनेल नभएको जैमिनी नगरपालिका– ४ सर्कुवा गाउँमा अहिले ४२ मात्रै आधुनिक प्लास्टिक टनेल छन्। अस्थायी टनेल त्यो संख्याको दोब्बर छन्।

बसाइँसराइले आक्रान्त बनेको गाउँ अहिले सहकारीमार्फत कृषिमय बन्दै आएको छ। यहाँ आउने हरेक कृषिका कार्यक्रम सर्कुवा गाउँको साना किसान कृषि सहकारी संस्थामार्फत हुँदै आएका छन्। सहकारीमार्फत उपकरण, तालिम र अनुदानको व्यवस्था मात्रै सहकारीले गरेको नभई आलु, बेसार र अदुवा आफैं उत्पादन गर्दै आएको छ।

मुख्यमन्त्री नमुना कृषि गाउँ कार्यक्रमसमेत सहकारीमार्फत २०७७ सालदेखि तीन वर्ष चलेको थियो। साना किसान कृषि सहकारी संस्थाले अदुवा, बेसार र आलु खेती गर्दै आएको छ भने कृषि कार्यक्रमलाई सहकारीमार्फत जोड्दै आएको छ।

विसं २०७९ मा स्थापना भएको सहकारीले सुरुआती चरणमा बचत तथा ऋण कारोबार मात्रै गर्दै आएकोमा पाँच वर्षयता उद्देश्यअनुरुप बेसार, अदुवा र एक वर्षयता आलु खेती गर्न थालेको साना किसान कृषि सहकारी संस्थाका अध्यक्ष प्रभाकर पौडेलले जानकारी दिए।  

पाँच सय १६ सेयर सदस्य रहेको उक्त सहकारीले किसानलाई कृषिमा प्रेरित गर्ने, अनुदानका कार्यक्रम ल्याउने र बजारीकरणमा सघाउँदै आएको छ। ‘विसं २०७७ अघि सर्कुवामा प्लास्टिक टनेल थिएनन्, मुख्यमन्त्री नमुना कृषि गाउँ घोषणा भएपछि सहकारीमार्फत नै उक्त कार्यक्रम आएको थियो।

सर्कुवा गाउँमा ४२ आधुनिक प्लास्टिक टनेल निर्माण गरिएको थियो, ७८ गोठको भकारो सुधार गरिएको थियो’, अध्यक्ष पौडेलले भने, ‘एउटा प्लास्टिक टनेल नभएको गाउँमा अहिले कृषिको क्रान्ति नै आएको छ। सहकारीमार्फत ३० किसानले अदुवा र बेसार खेती गर्दै आएका छन्। सहकारीमार्फत ३५ रोपनी जग्गामा यस वर्षदेखि आलु खेती गर्न थालिएको छ।’

नगरपालिकाबाट अनुदानमा आएको अदुवा र बेसारको बीउ सहकारीमार्फत किसानलाई दिने र उत्पादनपछि ५० प्रतिशत बीउ फिर्ता लिने सहकारीको नीतिअनुसार किसान अदुवा तथा बेसार खेतीमा आकर्षित भएका छन्। किसानले बीउका लागि लगेको अदुवा र बेसार उत्पादनपछि ५० प्रतिशत फिर्ता गरेपछि सहकारीले उक्त बीउ पुनः बजारीकरण गरेर आम्दानी गर्दै आएको छ।

यस वर्ष सहकारीले १३ क्विन्टल बेसार बिक्रीका लागि तयारी अवस्थामा राखेको छ भने दुई क्विन्टल अदुवा नगरपालिकामार्फत बजारीकरण गर्ने भएको छ। मुख्यमन्त्री नमुना कृषि गाउँमार्फत साना किसान सहकारीमार्फत ५२ लाख अनुदानबाट गाउँ कृषिमय हुन थालेको उनले बताए।

अहिले खायन आलु प्रवद्र्धन कार्यक्रमअन्तर्गत सहकारीले ३५ रोपनी जग्गामा आलु खेती गर्न थालेको र पहिलो चरणमा दुई मेट्रिकटन आलु उत्पादन गरेर बजारीकरणको तयारीमा जुटेको अध्यक्ष पौडेलले जानकारी दिए। सहकारीमार्फत कृषि ज्ञान केन्द्रको तीन लाख अनुदानमा पहिलोपटक ३५ रोपनी जग्गामा आलु खेती गरिएको छ। आलु खेतीका लागि कृषि ज्ञान केन्द्रले सहकारीलाई आलुको बीउदेखि सिँचाइको व्यवस्था मिलाएको थियो। ४५ लाख सेयर पुँजी रहेको सहकारीले दुईजनालाई प्रत्यक्ष रोजगारीसमेत दिएको छ।  

बसाइँसराइको समस्या रहेको उक्त स्थानमा सहकारीमार्फत कृषि थालेपछि यहाँका नागरिकलाई राहत मिलेको छ। यहाँका किसानले प्लास्टिक टनेलमार्फत उत्पादन गरेको टमाटर, काउली, साग र सिमी तथा सहकारीमार्फत उत्पादन गरिएको आलु, बेसार र अदुवाको बजारीकरणमा भने समस्या रहेको सर्कुवाका अगुवा किसान खगेन्द्र थापाले बताए।  

सर्कुवाबाट बागलुङ बजार कुश्मा बजार टाढा रहेकाले बजारीकरणमा समस्या भएको उनको भनाइ छ। किसानले उत्पादन गरेको कृषि उपज बजारीकरणमा मात्रै ठूलो रकम खर्च भइरहेको नगर प्रमुख नरबहादुर पुनले बताए। उनले बजारीकरणको मात्रै नगरपालिकाले जिम्मा लिन सक्ने हो भने उत्पादनमा किसान थप प्रेरित हुने जनाउँदै कृषि एम्बुलेन्सको अवधारण ल्याइने बताए।  

‘किसानले उपभोग गरेरसमेत बाँकी रहेको कृषि उपजलाई बजारसम्म पुर्‍याउने, व्यावसायिक उत्पादनलाई सोझै बजार पठाउँदा बिचौलियाको अन्त्य हुनेछ’, पुनले भने, ‘कृषि उपज ढुवानीमा ठूलो रकम खर्च भइरहेको हामीले देखेका छौं। नगरपालिकाले एउटा कृषि एम्बुलेन्स दिन सकेमा किसानले आफैं व्यवस्थापन गरेर चलाउँदा आधाभन्दा सस्तो मूल्यमा बजार पठाउन सकिन्छ।’ 

सहकारीले उत्पादन गर्दै आएको बेसार र अदुवा सुकाएर बिक्री गर्न ‘ड्राइ मेसिन’ दिने नगरपालिकाको तयारी छ। –रासस

प्रकाशित: २ चैत्र २०८० १३:३४ शुक्रबार