पेट दुखे उपचारमा जान्छौं, ज्वरो आए सिटामोल खाइहाल्छौं तर कुनै मानसिक रोग लागे तत्काल उपचारमा जाँदैनौं । २६ औं विश्व मानसिक रोग दिवसका अवसरमा स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले प्रस्तुत गरेको तथ्यांक अनुसार मस्तिष्क रोगलाई हेयको दृष्टिले हेरिँदा अझै पनि ८५ प्रतिशत मानसिक रोग बिरामी उपचारको पहुँच बाहिरै छन्।
वृद्ध आमा बेहोस भएपछि पोहोर साल कात्तिकमा राजधानीमा रहेको राष्ट्रिय ट्रमा सेन्टरको सघन उपचार कक्ष (आइसीयु) मा सात दिन राख्नुप-यो ।
रुकुम (पश्चिम)को मुसिकोट नगरपालिकामा एक व्यक्तिले आफ्नो छोराको उपचार गराउन हवाईजहाज चार्टर गरेका छन्। मुसिकोट नगरपालिका–१ सल्लेका ४ वर्षीय प्रतुस विसीका बुवा प्रेम विसीले छोराको जिल्लामा उपचार हुन नसकेपछि हवाईजहाज चार्टट गरेर नेपालगञ्ज लिएका हुन्।
कतिपय गाउँ तथा सहरहरूमा जताततै विभिन्न रोगव्याधी सजिलै निको पार्ने विज्ञापन पोतिएको हामी देख्छौं। घर, पर्खाल, सत्तल, पाटी आदिमा लेखिएका यी विज्ञापन लोभलाग्दा हुन्छन् ।
एसिड आक्रमणमा परेका रौतहट चन्द्रपुर नगरपालिका–६ बजारटोलका दुई किशोरी उपचारका लागि खर्च अभावमा काठमाडौंस्थित एक अस्पतालमा छटपटाइ रहेका छन्। एसिड आक्रमणमा परेका दिदीबहिनी १८ वर्षिया सम्झना र १५ वर्षिया सुष्मिता दासको अहिले किर्तिपुर अस्पतालमा उपचार भइरहेको छ।
अब विदेशमा उपचार गर्ने नेताहरुलाई राज्यले उपचार खर्च उपलब्ध नगराउने भएको छ। संसदको शिक्षा तथा स्वास्थ्य समितिले जनस्वास्थ्य विधेयकमा विदेशमा गरिने उपचारको खर्च राज्यले नव्यहोर्ने दफा राखेर कानूनमै यस्तो बन्देज लगाइएको छ।
समयको पर्खाइ अथवा औषधिको उपभोगबिना रोग ठीक हुँदैन भन्ने आयुर्विज्ञानको स्थापित मान्यताहो। शरीरको प्रतिरोधात्मक क्षमताका कारण धेरै रोग समयको बहाबसँगै ठीक हुन्छन्।
सर्पले डसेपछि अस्पताल पु-याइएका भरतपुर–१५, मंगलपुरका ३ वर्षीय सलिन विकको उपचार नगर्ने अस्पतालहरूलाई जिल्ला प्रशासन कार्यालयले स्पष्टिकरण मागेको छ।
भदौ ५ गते घाँस काटेर आउँदा योनिबाट रगत चुहाएर रुदै घरमा बसेकी साढे ६ वर्षिया छोरीलाई देखेर उनकी आमा झस्किइन्। के भयो भनेर सोधेको छोरी रोईरहिन मात्र। ‘महिनावारी हुने समय त भएको थिएन, केहि भयो होला जस्तो लाग्यो। राति खाना खाएर सुत्यौं। अर्को दिन पनि छोरीले ‘सु’ दुख्यो भने पछि नजिकैको स्वास्थ्य संस्थामा लगेको डाक्टरले यहाँ हुँदैन अस्पताल लैजाउ भन्नु भयो’ उनकी आमाले घटना क्रम सुनाईन।
स्वास्थ्य जनताको मौलिक हक हो भनेर कानुनमा लेखिए पनि दुर्गम गाउँकी एउटी गरिब, अबोध दलित बालिका बलात्कृत भए पछि आर्थिक अभाबले उपचार समेत गर्न नसक्ने अबस्थामा छिन्। अधिकारसहित काम गर्नेगरी चुनाव जितेका जनप्रतिनिधि गाउँभरी छन् तर बालिकाले खर्च नहुँदा उपचार पाएकी छैनन्।
मेरिका र युरोपलगायतका विकसित देशमा दाँतको उपचार निकै महँगो हुने गर्दछ। ती देशमा दाँतको उपचार गर्ने पैसाले नेपालमा उपचारसँगै आकर्षक पर्यटकीय गन्तव्य नै घुमेर फर्किन पुग्ने दन्त चिकित्सक बताउँछन्।
‘जबसम्म जीवनमा उत्तरचढाव आउँदैन तबसम्म प्रगति नहुने रै’छ’ । बडी विल्डर अमितचन्द आर्यको अनुभव हो यो । जब उनी ६ महिनासम्म बेड रेष्ट गर्ने गरी थला परे उनको जीवन पूरै परिवर्तन भयो । उनी पूरै फेरिए उनको जीवनशैली सोच्ने तरिका समाजलाई हेर्ने दृष्टिकोण पूरै फेरिए । बाह्य कुरामा मात्र फेरिएनन् । उनकै भाषामा उनी इनर वर्ल्डतर्फ पनि फर्किए । जसले उनको जीवन कायापलट भयो । उनी भन्छन्, ‘यदि पेटमा ट्युमर नपलाएको भए, अस्पतालमा बसेर मृत्युलाई नजिकबाट साक्षात्कार नगरेको भए सायद आज म यो ठाउँमा हुँदिनथेँ कि ।’
आगामी भदौ १ देखि लागू हुने फौज्दारी संहिताको नयाँ प्रावधानमा चिकित्साकर्मीको लापरबाहीको कारणले कुनै बिरामीलाई क्षति भएमा त्यस्तो क्षति भराइदिनुपर्ने प्रावधान राखिएको छ।
नेपाल चिकित्सक संघले मुलुकी अपराध (संहिता) ऐन २०७४ संशोधन गर्न माग गरेको छ। भदौ १ बाट कार्यान्वयनमा आउने ऐनमा विरामीको मृत्यु भएमा चिकित्सक जेल जानुपर्ने अवस्था आएपछि संघले सोमबार पत्रकार सम्मेलन गरी संशोधनको माग गरेको हो।
प्रदेश नम्बर सातको उपक्षेत्रीय अस्पताल डडेलधुरामा अझै बिषेशज्ञ चिकित्सकको पदपूर्ति हुन सकेको छैन । अस्पतालमा एक जना मेसु सहित २१ जना कन्सलटेन्ट(बिषेशज्ञ) र १८ जना मेडिकल अधिकृतको दरबन्दी छ तर एक जना कन्सलटेन्ट नियुक्त भएका छैनन्। मेडिकल अधिकृत पनि ६ जना मात्रै छन्।
