कुर्घा-५ थुमका पे्रमबहादुर थापाको घर गाउँकै आकर्षक थियो। तर, परम्परागत शैलीको भएकाले १२ वैशाखको भूकम्पले पूर्ण रूपमा भत्कायो। सरकारले घर बनाइदिने भनेपछि उनले एक वर्षसम्म आशा गरे। सरकारले ढिलाइ गरेपछि उनी आफैं भूकम्पप्रतिरोधी घर बनाउन कसिएका छन्।
भूकम्पलगत्तै पीडितको परिचय कार्ड बनाएका काठमाडौं उपत्यकाका साढे ५ हजार घरधुरी अहिले सरकारी सम्पर्कबाहिर छन् । निजी घर निर्माणअघि अनुदान वितरणका लागि भएको घरधुरी सर्वेक्षणका क्रममा उनीहरु सम्पर्कमा नआएका हुन् ।
भक्तपुरको कमलविनायक अस्थायी शिविरमा बस्दै आएकी रीता पोखाले पालभित्रै जमरा उमारेकी छन्। गत वर्षको वैशाख १२ गतेको भूकम्पले घर भत्काएपछि शिविरमा त्रिपाल बेरेर बनाएको छाप्रोमा बस्दै आएकी पोखाले साँघुरो छाप्रो मै जमरा उमारेकी हुन्। सानो छाप्रोमा एकै ठाउँमा भान्छा, ओछ्यान र जमरा रहे पनि दसैं मनाउने योजना भने नभएको उनी बताउँछिन्। उनले भनिन्, “दसैं आएपनि कुनै तयारी छैन, यो छाप्रोभित्र कसरी मनाउनु दसैं, पाहुना बोलाउनु पर्छ, ठाउँ छैन, पैसा छैन, दसैं आएजस्तै छैन ।”
यस वर्षको दसैंमा पनि भक्तपुरका भूकम्पपीडितको बास टहरामै हुने भएको छ । भूकम्पपछि अस्थायी टहरामा कष्टपूर्ण जीवन बिताउन बाध्य पीडितलाई अहिलेसम्म घर बनाउन सरकारले सघाउन नसक्दा यस वर्षको दसैं पनि टहरामै बित्ने भएको हो ।
काठमाडौँ- भूकम्पबाट क्षति भएका घर पुनःनिर्माणका लागि बिहीबारसम्म चार लाख छ हजार ३९९ घरधनीको बैंक खातामा पहिलो किस्ताको रु ५० हजार जम्मा भएको छ।
सरकारले भूकम्पपीडितलाई घर बनाउन दिने अनुदान रकममा एक लाख रुपैयाँ थप गर्नेबारे प्रधानमन्त्री नेतृत्वको निर्देशक समितिमा छलफल सुरु भएको छ । जसअनुसार निर्णय भए अनुदान रकम तीन लाख पुग्नेछ । त्यसबाहेक ३ लाख रुपैयाँ निब्र्याजी ऋण दिइने विषयमा पनि छलफल अघि बढाइएको छ ।
निजी घर पुनःनिर्माणका लागि भूकम्पपीडित जनतालाई रु एक लाख थप गर्ने सम्बन्धमा छलफल गर्न राष्ट्रिय पुनःनिर्माण प्राधिकरण निर्देशक समितिको बैठक आइतबार बस्ने भएको छ।
भूकम्पपीडितका नाममा गैरआवासीय नेपाली संघ (एनआरएनए) जापान सहितको संलग्नतामा उठाइएको रकम निजी अकाउन्टमा नरहेको सम्बन्धित संस्था एवं व्यक्तिहरुले प्रस्ट्याएका छन्। एनआरएनएका आइसीसी उपाध्यक्ष भवन भट्ट, भूकम्पपीडित राहत तथा सहयोग समिति जापान, एनआरएनए जापानले छुट्टाछुट्टै विज्ञप्ति जारी गर्दै भूकम्पका पीडितलाई सहयोग गर्न उठाएको रकम संस्थाकै अकाउन्टमा रहेको र एनआरएनएको पुनःनिर्माण योजनाका लागि तयारी अवस्थामा रहेको उल्लेख गरेका हुन्।
सरकारले भूकम्पपीडितलाई घर निर्माणका लागि अनुदानबापत दिने दुई लाखमा एक लाख रुपैयाँ थप गर्ने भएको छ। प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालले भूकम्पपीडितलाई एक लाख रुपैयाँ थप गर्ने विषयमा केही दिनमै निर्णय हुने बताएका छन्।
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालले भूकम्पपीडितलाई पाँच लाख रुपैयाँ दिइने बताएका छन्। सो पाँच लाखमध्ये ३ लाख रुपैयाँ नगद र २ लाख रुपैयाँ सामुहिक जमानीमा ऋण हुनेछ। संसदको विकास समितिमा उपस्थित भएका उनले भूकम्पपीडितलाई यसअघि दिइने भनिएको २ लाख रुपैयाँमा १ लाख रुपैयाँ थप गर्ने उल्लेख गरे।
यतिबेला सबै महिला तीजको रमाइलोमा ब्यस्त छन्। के खाने, कहाँ जाने, के किन्ने जस्ता योजना बनिवरी लागु पनि भइसके। तर रसुवाको धैबुङ–१ इटपारेकी ८० वर्षिया मनमाया परियारलाई भने तीजले छोएकै छैन भन्दा पनि फरक पर्दैन।
भूकम्पपीडितका उठाएको राहत रकम ठगी गर्न काठमाडौंमा दर्ता भएको एउटा गैरसरकारी संस्थाले सप्तरीमा नक्कली साधारण सभा गरेको भेटिएको छ। ठगी आरोपमा संस्थाका अध्यक्ष र महासचिव पक्राउ परेपछि भूकम्पपीडितका नाममा आएको अनुदानमा भएको 'ब्रह्मलुट' बाहिर आएको हो।
काठमाडौं-भूकम्प पीडितलाई चाडबाडको बेला सहुलियतमा दैनिक उपभोग्य वस्तु वितरण गर्ने व्यवस्था मिलाउन सांसदहरुले माग गरेका छन् । भूकम्पले घरबारविहीन भएका पीडितलाई दसंै–तिहारमा राहत स्वरुप छुटमा सामान उपलब्ध गराउन संसदको उद्योग वाणिज्य तथा उपभोक्ता समितिले निर्देशन दिएको हो ।
धिमेकोे मधुर धुन। घिन्ताङघिसीको (लट्ठी नाच) ट्वाक्क ट्वाक्क। कतै हाकुपटासीमा सजिएका युवतीको पाउजुको छमछम, कतै नयाँ लुगामा सजिएका केटाकेटीको खिलखिलाहट। शुक्रबार भक्तपुरको दरबारक्षेत्र जात्रामय देखियो।
सरकारले भूकम्पपीडित परिवारलाई घर बनाउन दिने भनिएको अनुदान रकम बढाएर ३ लाख पुर्याउने तयारी गरेको छ। प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालले भूकम्पको लामो समयसम्म पीडितले घर बनाउन नसकेको र दुई लाख रुपैयाँ घर बनाउन अपुग हुने भन्दै एक लाख रुपैयाँ थप्ने गृहकार्य अगाडि बढाउन लागेका हुन्।
