काठमाडौं उपत्यकामा मागको एक तिहाई मात्र पानी वितरण
उपत्यकामा दैनिक करिब ४३ करोड लिटर पानीको माग भए पनि काठमाडौं उपत्यका खानेपानी लिमिटेडले त्यसको एक तिहाईभन्दा कम अर्थात् करिब १३ करोड लिटर मात्र उत्पादन एवं वितरण गर्छ।
उपत्यकामा दैनिक करिब ४३ करोड लिटर पानीको माग भए पनि काठमाडौं उपत्यका खानेपानी लिमिटेडले त्यसको एक तिहाईभन्दा कम अर्थात् करिब १३ करोड लिटर मात्र उत्पादन एवं वितरण गर्छ।
सदरमुकामबासीलाई शुद्ध खानेपानी उपलब्ध गराउने मुख्य लक्ष्य लिएर ०५३ सालदेखि सुरु भएको खानेपानी योजनाको हालसम्म २ हजार ६ सय हाराहारी ग्राहक छन्। मुख्यगरी वडा नं. १०, ९, ११ र १२ नं. वडाबासीलाई योजनाले खानेपानी उपलब्ध गराउँदै आएको छ।
जनप्रतिनिधि आएपछि भरतपुर महानगरपालिकाभित्र २३ वटा ठूला खानेपानी आयोजना नयाँ निर्माण, विस्तार र मर्मत सुधार भएका छन्। पहाडी क्षेत्रसमेत रहेको महानगरमा खानेपानी विस्तारसँगै स्थानीयवासी लाभान्वित भएका छन्।
'पटक–पटक वार्ताका लागि आग्रह गरे पनि अहिलेसम्म कोही पनि सम्पर्कमा आउनु भएको छैन', अर्यालले भने, 'काठमाडौँमा बसेर पानी झार्ने मिति तोक्नु उचित होइन।'
मेलम्ची खानेपानी आयोजना राजधानी उपत्यकाको काकाकुल सपनामाथिको निर्मम ठट्टा हो। यतिका वर्ष लगाएर पूरा गरिसकेपछि फेरि पानी नआउने गरी विपत्ति आइलाग्नुको कारण आयोजना निर्माणमा देखिएको कमजोरी प्रमुख रूपमा दोषी छ।
सुन्दरीजलबाट काठमाडौं उपत्यकामा खानेपानी वितरण प्रणालीलगायत संरचना निर्माणका लागि २१ अर्ब रूपैयाँ खर्च भएको छ। दुई दशक लामो प्रयासपछि गत चैतदेखि मेलम्चीको पानी उपत्यकामा वितरण गर्न थालिएको थियो।
पोखरामा खानेपानी समस्या समाधान गर्न नेपाल खानेपानी संस्थान पोखराले दीर्घकालीन गुरुयोजना अघि सारेको छ। संस्थानले महानगरका ३३ वटै वडालाई लक्षित गरी ‘मादी खानेपानी गुरुयोजना’ अघि सारेको छ। योजनालाई नेपाल खानेपानी संस्थान तथा खानेपानी मन्त्रालयले पनि चासो दिएको छ।
कालीकोटको पलाँता गाउँपालिका–२ लार्फा गाउँमा पानीको अभाव भएको छ। हिउँदे मौसम सुरु हुनै लाग्दा लार्फा गाउँमा खानेपानीको चरम अभाव सुरु भएको हो।
तीन वर्षसम्म पनि बैतडीको पुर्चौडी नगरपालिका–१ को खानेपानी योजना पूरा हुन सकेको छैन। नगरपालिकाको केन्द्र हाटमा खानेपानीको व्यवस्थापन गर्नका सञ्चालित हाट वृहत खानेपानी योजना उपभोक्ता समितिको लापरबाहीले पूरा हुन नसकेको हो।
पहिरोले खानेपानी संरचनामा क्षति पुर्याएकाले बल्ल ट्यांकीसम्म पानी पुर्याउन सकिएको खानेपानी तथा सरसफाई डिभिजन कार्यालय बैतडीले जनाएको छ।
पक्राउ गरी मुद्दा चलाइएका १७ जना दोषी ठहर भए तीन वर्षसम्म कैद र ३० हजार रूपैयाँसम्म जरिवाना हुने व्यवस्था मुलुकी अपराध संहिता २०७४ मा उल्लेख छ।
पहिराका कारण क्षतिग्रस्त बनेको मेलम्ची खानेपानी आयोजनाको पानी पुनःकाठमाडौँ उपत्यकामा कहिले आउँछ भन्नेमा अन्योल कायमै छ। राष्ट्रिय गौरवको सो आयोजनामा आयोजनास्थल माथिबाट आएको पहिराको क्षतिग्रस्त संरचनाको मर्मत अझै सुरुआत हुन सकेको छैन।
कर्णाली प्रदेशको राजधानी सुर्खेत उपत्यकामा खानेपानीको आपूर्ति गर्दै आएको सुर्खेत उपत्यका खानेपानी उपभोक्ता संस्थाका कर्मचारीहरु तलव नपाएको भन्दै आन्दोलित भएका छन्।
तुलसीपुर खानेपानी उपभोक्ता तथा सरसफाइ संस्थाको मुहान क्षेत्रको क्षेत्रमा उत्खननका लागि अनुमति पाएको भन्ने सूचना पाएपछि संस्थाले त्यसको विरोध जनाएको छ।
सदरमुकाम गाईघाटलगायत त्रियुगा नगरवासीलाई स्वच्छ खानेपानी उपलब्ध गराउँदै आएको त्रियुगा साना सहरी खानेपानी तथा सरसफाई उपभोक्ता समिति (संस्था) र निलम्बित अध्यक्षको फरकफरक कार्यले उपभोक्ताहरुमा अहिले अन्यौलता सिर्जना भएको छ।