नदीका तटमा गएर हेर्नोस् त बेतोडले कुदेको कुद्यै छ । के उद्देश्य लिएर कहाँ जान कुदेको होला त्यसरी । कति मानिस त्यहीँ पौडी खेलेका छन् कुनै मतलब छैन । खेले खेलिरहून् तर आफू कुदेको कुदै छ । कतै मूल फुटेर आएको छ सृष्टि हुँदादेखि आजसम्म कलकल बगेको बग्यै छ । विचार गर्दा अचम्म लाग्छ ।
अधिकृतको मथिङ्गल घुम्यो, उनले फेरि सोधे – डिउटी अधिकृत कहाँ हुनुहुन्छ ? सिपाहीले विनम्रतापूर्वक उत्तर दियो – हजुर डिउटी अधिकृत पनि नाच्न जानुभएको छ। ती अधिकृतलाई लाग्यो कि सिपाही सायद नशामा छ। उनले एसपीको निवासमा फोन गरेर सोधे – एसपी साहेब हुनुहुन्छ ?
तल्तिर एमानको भीर । मरें भन्ने आवाज आयो । लौ न के भो नि भन्दै बूढा कुदेर आए । हेर्दा त बूढी भीरतिर गुल्टिँदै गरेकी । बूढा पनि अत्तालिएर त्यतै हामफाल्न खोजे । संयोगले एउटा धँगेराका बोटमा अल्झिइन् बूढी । बाँच्ने आशा त थिएन तै पनि बूढातिर हेरिन् । बूढाले हत्तपत्त कम्मरमा बाँधेको जोतारो फुकाएर हातको नाडीमा बाँधे र एक हातले रूख समाएर डोरी उँधोतिर फाले । बूढीले डोरी भेटिन् र दरोसँग समाइन् । बूढाले जन्मदेखिको बल लगाएर बूढीलाई तानेरै छोडे ।
लुभ्रमा रहेका चित्र, मूर्ति र अन्य सामग्रीहरूले तात्कालिक जनजीवनको प्रतिनिधित्व गरेका छन् । अधिकांश सिर्जनाहरूमा आमा र सन्ततिको वात्सल्य झल्केको छ । राजा महाराजा र सैनिकहरूले सीधासाधा मान्छेहरूलाई दिएको यातना प्रस्टिएको छ । यौन शोषण, यौन लिप्सा र यौनको महत्व झल्काइएको छ ।
आफ्नोभन्दा अरूको भर नपरम् जिन्दगीमा,समय र सम्बन्धको ख्याल गरम जिन्दगीमा । देवत्व र दानव दुवै चरित्र हुन्छ मानवभित्र,सत्यलाई स्वीकादै असत्य नधरम् जिन्दगीमा ।कलियुग हो यहाँ जे जस्तो पनि उम्रन सक्दछ,गन्य झार गोडम् मखमल फूल छरम जिन्दगीमा।
लकाडाउनुको अर्थ घरभित्र सुरक्षित बस्नु जसको घर छ घरभरि पैसा र अन्नपात छ बर्सैभरि लकडाउन बढाए पनि ऊ हाँस्छ , ऊ बाँच्छ । सरकार भन्छ– भोकले कोही मर्दैन हुन पनि त हो । जसको नातागोता आफन्त भोकले आजसम्म मरेका छैनन् । भोक हडताल कसैले गरेका छैनन्।
बुबाले लामो सुस्केरा ताने र भने – छोरी , तेरा दाजुहरूले जमिनकै लागि वैमनस्य मोले , छुट्टपुट्ट भए । गरिखाऊन् भनेर सबै जमिन बाँडफाँड गरिदिएँ । उनीहरूले भाउजूहरूको नाममा नामसारी गरेका छन् । एकाएक मेरो अनुहारमा औंसी छायो । गहभरि आँसु देखेर बूढाले भन्नुभयो – म मरेको छैन बूढी , मन अमिलो नपार । परिवार पाल्ने औकात मैले अझै गुमाइसकेको छैन ।
पानीमाथि नलेख अक्षरहरू लेखेर लेखिन्न रे ,भन्दा सत्य कुरा घमन्ड छ भने सम्झाई सम्झिन्न रे ।मुर्दा भैकन संविधान अहिले जल्दैछ लौ हेर त्यो, ओली नीति अगाडि बढ्दछ भने रोकेर रोकिन्न रे ।
कोरोनाभन्दा ठूलो प्रकोप त धोका रहेछ उनले ठानिन् । भोलि उठेर के गर्ने भन्दा पनि भविष्य कसरी डोरयाउने उनलाई छट्पटी भयो । गाउँघर, मेलापात, दोहोरी गाएर हिँडेका समयहरु, आमाबुवा, प्रकाशसँगको बाचाकसम सबै सम्झनामा आए उनका । देख्ने कोही नभए पनि लुकाउन खोज्दाखोज्दै दुई थोपा आँशु खसे ।
डायरीमा लेखिएका उनको आत्मवृतान्त पढिसकेपछि मैले एउटा निर्णय लिएँ । केही जरुरी काम गर्नै पर्ने भएको थियो। भोलि दाजु शहर आउँदै हुनुहुन्थ्यो । मालपोत कार्यालय गएर हामीले बाबाको नामको अचल सम्पती नाम सारी गर्नु थियो। दाजुलाई रोजेको लिएर म छाडेको लिने पक्षमा थिएँ । बाबुआमा नहुँदा उनहिरूले अभिभावकीय भुमिकालाई म कसरी बिर्सन सक्थें र।
निधारको भरमा पर्दापर्दै आधा जोवान ढल्काएछ, हस्तरेखा हेर्दाहेर्दै पतझरझै सपना सुकाएछ। पतझरझै सपना सुके पनि आधा जोवान ढल्के पनि, आखेरीमा जे गरे नि फेरिदैन भाग्य रै’छ ।
पछिल्लो समयमा निकै रुचाइको साहित्यिक विधामध्ये लघुकथा पनि हो । लघुकथा सटीक, चोटिलो र मजबुत हुन्छ । थोरै शब्दमा कसिलो बुनोटमा लेखिने यो विधा पचासको दशकदेखि लेखक र पाठक दुवैको ज्ञानको स्रोतका रूपमा अघि बढेको पाइन्छ ।
यो कू भनेको के हो बाबा ! छोराको जिज्ञासाले म केहीबेर सोचमग्न भएँ । कू भनेको कुमार्ग हो बाबू ! अनि यो कुमार्ग भनेको चाहिँ के हो नि ? कुमार्ग भनेको अरूलाई कुभलो गरेर गलत बाटो हिँड्नु हो बाबू । बाटोमा अश्लील नाराहरू लगाउँदै दौडिरहेको जुलुसतर्फ औंला देखाउँदै छोराले सोध्यो – बाबा यिनीहरू सबै कुमार्गबाट दौडिरहेका हुन् ।छोराको गम्भीर प्रश्नले मेरो मथिङगल हल्लियो । बाटो गलत थियो वा सही थियो म निरुत्तर थिएँ ।
मर्म नपरी आँखाको झरी झर्छ कसरी? कठै बिचरो मै हुँ भन्दैछ लुकेर मान्छे ।बिहानी घाम हाँस्यो हिमाल रमायो मन । धुवाँको मुस्लो आजको मान्छे नबल्ने आगो ।
 Tribiram PandY ooooooo-480x320.jpg)
 Damodar Pudasini ooo-480x320.jpg)
