उनले गहिरो पीडाबोध गर्दै भने– मैले तिमीलाई आफ्नो पीडा नपोखेर अरूलाई बताउने प्रश्नै आउँदैन। हेर हाम्रा छोराहरू आफ्ना परिवार सहित शहरतिर छन्। नातिनातिना पनि यहाँ छैनन्। ती सन्तप्रसादका साना छोराछोरीले आफ्ना प्यारा नातिनातिना बिर्साएर घर रमाइलो पारेका थिए। उनीहरू नदेख्दा गए राति पनि म निदाइन। थाहा छैन कति रात यसरी नदिदाई बिताउनुपर्ने हो।
पुजा भन्दै थिइन् – आमा! विन्दु नै किन विन्दु जस्ता कति होलान् तर तपाईले किन मलाई बिग्रेकाहरूसँग तुलना गरेर हेर्नुहुन्छ? के गर्नुहुन्छ, के हुँदैन त्यो मलाई थाहा छ नि। यति थाहा नभए मान्छे भएर जन्मेको के काम लाग्यो र ? आमा! आफ्ना छोराछोरीलाई विश्वास गर्न नसक्दा पनि हो धेरैका छोराछोरी कुबाटोमा लागेका छन्। विश्वास नै ठुलो कुरो हो। हरेक नाता विश्वासमा नै अडेको छ। जहाँ विश्वास छ। त्यो नाता सुन्दर बन्छ। विश्वासबिनाको कुनै पनि नाता सुकेर जान्छ।
उताबाट उनले आफूले गरेका कामका लामै फेहरिस्त लेखे। म बिट मार्ने कोसिसमै थिएँ उनी लेख्दै गए गाउँदेखि देशसम्मका चर्चा, मनबहादुरदेखि धनबहादुर, धनराजदेखि मनराजसम्मका परिचर्चा लेख्न भ्याए। बडो मुस्किलले बिदाबारी भए उनी।
हामी यहाँ सधैं महामारीको डरमा छौं, मस्त निदाएको सरकारको भरमा छौँ। सरकार कर असुल गर्ने कुरा मात्र गर्छ, बेरोजगार हामी चुकुलबन्द घरमा छौं। सपना भए स्विटजरल्यान्ड र सिङ्गापुरहरू खै कहिले पूरा हुने हामी अझै रहरमा छौँ।
प्रिय कमरेड लिनु त छ, वर्षौअघि खोसिएको मेरो पहिचान मेरो भाषा, संस्कृति, सभ्यता र मुन्धुम तर,कदापि मागेर हैन एकएक खोसेर लिनु छ तिमीहरूको हातबाट तिमीहरूकै आँखा अगाडि अनि मिलाउनु छ अंक गणितको एकएक अंक जोडेर बिग्रेको हिसाब अनि लेख्नु छ सुनौला आक्षरहरूले चौताराहरूमा खोपिएको अक्षरहरूजस्तै नलेखिएको मेरो इतिहास.....
चलचित्र चौतारीको ब्यानरमा निर्माणमा हुन लागेको नयाँ चलचित्र 'प्रेमगञ्ज'को लागि गायक र गायिकाको खोजी हुँदै छ।
‘आज त आधा पेट खाएर भए पनि छोरालाई टन्न खुवाउन पाएँ। भोलि के गर्ने होला ?’ उसले रित्तिएको चामलको भाँडो सम्झी ।अस्पतालमा पैसा खेपेर भ्याएको छैन भनेर जेठाजु गुनासो गर्नुहुन्छ ।मर्ने बाँच्ने ठेगान छैन। यता रासनको भाँडा सबै रित्तिँदै छन् । छरछिमेकसँग सरसापट गर्न नि कोरोना लागेको घरको मान्छे भनेर बोल्नै डराउँछन् ,सरसापटको त कुरै छोडौँ।’ उसको मनमा औडाहा भयो।
फूलजस्तै लाग्थ्यो कतै जूनजस्तै लाग्थ्यो, कस्ले कुरूप बनाएछ केरी मेलम्ची। भूल कतै भ’को भए प्रिय प्रकृति, क्षमा देऊ रक्षा गर मेरी मेलम्ची।
लेखक डा. कोजूको त्रिचालीसौं वर्ष जन्मदिनको अवसरमा कविता संग्रह विमोचन गरिएको हो । विमोचित कविता संग्रहबारे टिप्पणी गर्दै कवि पदम दाहालले शब्दमा राम्रो तर व्यवहारमा निकृष्टता देखाउने राजनीतिक दल र नेताहरूप्रति कविता संग्रहमा सशक्त व्यंग्य रहेको जनाए।
कमजोर भए पनि उनीहरूको तन सफा रहन्छन् उनीहरूको मन ढल्किजान्छ हाम्रो पनि उमेर त्यसैले राम्रो नजरले उनीहरूलाई हेर। हेरचाह गर्नुपर्छ सबैजना मिली उनीहरूसँग बोल्दा बोलौँ मिठो बोली गरौँ सबै मिली उनीहरूलाई माया देखाऔँ सबै मिली उनीहरूप्रति दया।
अचेल आमा भन्ने गर्छिन् – बरु उठाओ छोरीहरू प्रतिकारमा खुकुरी बनाएर रित्ता हातहरू नभए, बरु लाऔं छोरीहरू ! यी हातमा आगोका चुराहरू र बाँड सबैलाई एकएक झिल्को बरु सल्कियोस् ! एउटा हातबाट सयौं हातमा जो छुन्छ, आफैँ जलेर सकिन्छ ।
खोल कुण्ठा – बोल तिमी नलुकाऊ मनमा राखी भलै भनून् चोथाली तिमीलाई तर मर्नुभन्दा बोल्नु जाती समाजले बन्देज बनाए पनि तिम्रा आफ्ना अनेक इच्छा छन् पूरा गर हरेक ती इच्छा यहाँ भन्नेलाई कसले रोक्न सकेका छन् यहाँ भन्नेलाई कसले रोक्न सकेका छ।
विदेह जनपदको उल्लेख वैदिक साहित्य, पुराण, रामायण, महाभारत तथा बौद्ध र जैन ग्रन्थहरूमा भएको छ । विदेह जनपदको राजा जनक कहलाउँथे ।निमिदेखि करालसम्म जम्मा ५६ जनकहरूले शासन चलाएको प्रमाण भेटिन्छ । प्राचीन वैदिक साहित्यमा विदेह जनपदका लागि मिथिला पनि भनिएको छ। मिथिला क्षेत्रमा बस्नेलाई मैथिल भनियो । विदेह वा जनक वंशको चर्चा कौटिल्यले पनि गरेका छन् ।
‘मलाई काम गर्न दिइएन, बर्खामा लगाउने धान बाली बाढ़ीले बगायो, हिउँदमा तुषारोले बालीनाली नष्ट पार्यो । विदेशीले समयमा मल दिएन । भने जस्तो बिउ परेन। त्यसकारण कृषिमा क्रान्ति गर्न सकिएन। अब ढुक्क हुनुस् यसपटक चुनावमा जितेर फेरि मन्त्री भएपछि पक्कै कृषिमा आमूल परिवर्तन गर्छु’ मन्त्रीको अन्तिम भाषणसम्ममा मंचमा बस्ने अतिथिबाहेक कोही थिएनन् । गाउँका जनताले चुनाबमा धनराजलाई लोप्पा खुवाइदिए।
सान्निध्यले विद्यालयको कार्यक्रममा साहित्यकारले भनेको सम्झियो । ‘अहिले साना हुँदा बुबाआमाले छोराछोरी आफूसँग नराखेर होस्टेलमा राख्छन् अनि त्यसको बदला उनीहरू पनि वृद्धवृद्धा आमाबुबालाई वृद्धाश्रममा नपठाएर के गर्छन् त। संस्कार नै त्यही सिक्छन् । माया भन्ने कुरा हामीले बुझाउन जानेनौँ भने उनीहरूले पनि हामीलाई माया गर्ने छैनन्।’
बाबा हेर्नु त उसका आमाबाबा रोएका। ती बचेरा गुँडमा लगेर राखिदिनु ? बाबाले छोराको कुरामा कुनै चासो गरेन । खुर्पा झिक्यो । यो देखेर छोरो खुर्र दौडेर पल्लो घरतिर जाँदै थियो। दौडिरहेको मोटरसाइकलमा ठोक्कियो । बाबु आत्तिदै गए। उसले छोरालाई समायो। उत ललाङ्लुलुङ भैसकेको रहेछ । बाबा रुन थाले। ढुकुरहरूले पनि यो दृश्य हेरिरहेका थिए। उनीहरूले रुँदै चक्कर मारे अनि मनवीरेको बाबाको छेउमा बसेर भने– ‘मनवीरेको निधनमा हामी दुखी छौ। हाम्रो तर्फबाट उसलाई हार्दिक श्रद्धाञ्जली। आखिर तपाईको सन्तान हो नि। हजुरलाई पनि यो पीडा सहन गर्ने शक्ति मिलोस् ।
यता नशाले लठ्ठिएका राताराता आँखा तनक्क पार्दै प्रहरी अधिकृतले प्रियालाई पुनः गम्भीरताका साथ नियाल्यो। प्रियाका आँखा पनि प्रहरी अधिकृततर्फ अडिए। आँखा झिमिक्क गर्दै प्रहरी अधिकृतले फेरि एकपटक हेरयो प्रियालाई । प्रहरी अधिकृत हेरेको हेरयै भयो । एकपटक दिमाग झनन्न भयो, नशा पनि उत्रियो। वेश्या ठानेकी केटी उसकी आफ्नै बहिनी थिई।
कार्यक्रमको प्रतिष्ठानका कुलपति गङ्गाप्रसाद उप्रेतीले उद्घाटन गर्दै प्रज्ञा–प्रतिष्ठानको चौसट्ठिऔं वार्षिकोत्सव तथा कविता महोत्सवको दिन नेपालको वाङ्मय क्षेत्रको विशिष्ट दिन भएको र यो महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाका परिकल्पनामा युगकवि सिद्धिचरण श्रेष्ठका थालनी भएको बताए।
हो,मैले नदेखेको मेलम्चीकोे भेल बगिरहेको बेला स्माइल गजुरेललाई मेसेज गरेँ । वैदेसिक रोजगारीमा रहनुभएका उहाँले बल्लबल्ल मेसेजको जवाफ दिनुभयो – घर लग्यो । सम्पूर्ण खेत लग्यो । मेलम्चीको ड्याम फुटेर नदी १ किमीमाथि आयो। असम्भव हदभन्दा माथि आयो। घरबार, खेतबारीविहीन बनायो। बल्लतल्ल भूकम्पपछि घर बनाएको १ वर्ष पनि कटेन। जोगी बनायो। हालसम्मका सम्पत्ति जग्गाजमिन सकियो। सय मुरी धान फल्ने खेत तथा घर पानीमा बगे।
नियमित पारिश्रमिक नदिने, जुनसुकै बेला पनि निकाल्ने जस्ता असुरक्षित तरिकाले श्रममा लाग्न बाध्य छन् नारीहरू । “यौनदासीको रूपमा आफूलाई सुम्पनुपर्ने जस्ता बाध्यात्मक अवस्था सिर्जना भई महिला तथा कामदारका न्यूनतम मानव अधिकारको गम्भीर उल्लङ्घन भइरहेको, प्रायः क्याबिनमा अ“ध्यारो, चिसो, हावा र सूर्यको प्रकाश नछिर्ने खालका हुने एवं ग्राहकस“ग धूमपान, मद्यपानबाट समेत पीडित हुनुपर्ने अवस्था”, अध्ययन प्रतिवेदनमा उल्लेख छ— “यस्तो अवस्थाले स्वास्थ्यसमेत बिग्रिएको छ ।”
गायक रामकृष्ण ढकालले हेलम्बुमा बाढी–पहिरोबाट विस्थापित भएका पीडित परिवारको लागि सहयोग जुटाएका छन् । हाल अमेरिकामा रहेका गायक ढकालले त्यहाँ रहेका नेपाली समुदायसँग आग्रह गरेर एक लाख रुपैयाँ जुटाएका हुन् ।
 Sittal Giri opoppo-480x320.jpg)
