सुनकोसी नदीमा एक बेपत्ता
सिन्धुलीको सुनकोसी नदीमा डुबेर एक जना बृद्ध बेपत्ता भएका छन्। गोलन्जोर गाउँपालिका ६ बलेनी निवासी ६१ बर्षीय प्रेमबहादुर श्रेष्ठ सुनकोसी नदीमा माछा मार्ने क्रममा बेपत्ता भएको जिल्ला प्रहरी कार्यालयले जनाएको छ।
सिन्धुलीको सुनकोसी नदीमा डुबेर एक जना बृद्ध बेपत्ता भएका छन्। गोलन्जोर गाउँपालिका ६ बलेनी निवासी ६१ बर्षीय प्रेमबहादुर श्रेष्ठ सुनकोसी नदीमा माछा मार्ने क्रममा बेपत्ता भएको जिल्ला प्रहरी कार्यालयले जनाएको छ।
गर्मी मौसम शुरु भएसँगै सेती नदीमा जलयात्रा र्याफ्टिङका लागि आउने पर्यटकको संख्यामा एकाएक वृद्धि भएको छ।
वन कार्यालयले खोला, नाला तथा घाटहरुबाट संकलन हुने नदीजन्य पदार्थको परिणाम, संकलन विधि, संकलन तथा उत्खनन गर्न दिइएको स्थानको ‘लोकेसन’ माग गरेको थियो। पटक–पटकको ताकेतापछि पाँचमध्ये तीन स्थानीय तहले वन कार्यालयलाई संकलन गरिने परिणाम र संकलन विधिका विषयमा व्यवसायीसँग गरिएको संझौता उपलब्ध गराए।
प्रहरी प्रशासनले जिल्लामा मापदण्डविपरीत सञ्चालित र जथाभाबी नदी दोहनमा सक्रिय क्रसर उद्योग बन्द गर्न थालेको छ। प्रहरीले मंगलबार बराहताल गाउँपालिका–२ स्थित भेरी किनारको थापाडेरामा महालक्ष्मी–किराँतेश्वर–प्रदीप जेभीले सञ्चालन गरेको अवैध क्रसर उद्योग बन्द गराएको छ। उक्त क्रसर उद्योगमा कर्णाली प्रदेशका भौतिक पूर्वाधार विकासमन्त्री खड्क खत्रीसमेतको स्वामित्व छ।
पृथ्वी राजमार्गअन्तर्गत इच्छाकामना गाउँपालिका–४ घोप्टेभीरबाट गए राति त्रिशूलीमा मिनीबस खस्दा तीन घाइते भएका छन्। जिल्ला प्रहरी कार्यालय चितवनले दिएको जानकारीअनुसार ना५ख ३६८२ नंको बस सडकबाट २०० मिटर तल त्रिशूलीमा खसेको हो।
शुद्धीकरण मापन गर्दा महाकाली नदीको पानी दूषित रहेको पाइएको छ। महाकाली नदीमा मिसिने नेपाल भारत दुवैतर्फका खोलाको पानीको शुद्धता र गुणस्तर मापन गर्दा सिधै पिउनयोग्य नरहेको पाइएको हो।
सुनकोसी नदीमा सञ्चालित मापदण्डविपरितका क्रसर उद्योगका कारण बिपी राजमार्ग उच्च जोखिममा परेको छ। राजमार्गकै छेउमा बालुवा प्रशोधन उद्योगको नाममा मापदण्डविपरीत सञ्चालनमा रहेका क्रसर उद्योगले जथाभावी उत्खनन गर्दा बनेपा–सिन्धुली–बर्दिबास सडक धसिने अवस्थामा पुगेको हो।
व्यवसायीहरुले धमाधम क्रसर उद्योग सञ्चालन गर्दै उक्त उद्योगका लागि बालुवा ढुंगा जथाभावी उत्खनन गरी दोहन गरेको गुनासो बढेपछि सुनकोसी गाउँपालिकास्थित सुनकोसी नदीमा सञ्चालित केही बालुवा उद्योगमा जिल्ला अनुगमन समितिले अनुगमन गरेको थियो।
वातावरणलाई नै प्रभाव पार्ने गरी तमोर नदीमा प्राकृतिक स्रोतमा चरम दोहन भइरहेको छ। खोलाबाट जथाभावी बालुवा तथा ढुंगा उत्खन्न भइरहेको छ। पाँचथर र तेह्रथुमको सीमाना दुवैतर्फ चरम रुपमा दोहन भइरहेको छ।
दोलखास्थित तामाकोसी नदीमा गिट्टी बालुवा उत्खनन गर्नेहरुले फेरि नदीभित्रै डोजर हालेका छन्। नदीभित्रै डोजर लगाएर जथाभावी खनिएका कारण बिच भागमा ठूल्ठूला खाल्डा देखिएर नदी नै बिरुप पारिएको छ भने कतिपय स्थानमा नदीले धार नै बदलिएको छ। जिल्लाको सिंगटीदेखि नागदहका साथै तामाकोसीदेखि ढोलीखोलासम्मका विभिन्न स्थानमा सञ्चालित क्रसर तथा बालुवा उद्योगले नदीभित्रै डोजर लगाएर गिट्टी बालुवा निकालेका कारण नदीले धार परिवर्तन गर्दै लगेको स्थानीयले बताएका छन्। धार बदल्दा दायाँ बायाँ कमजोर भूभाग भएको कतिपय स्थानमा जमिन नदीले तान्ने जोखिम बढेको छ।
ओरिया नदी र बर्खे पानीको निकास साँघुरो भएकोले पर्साको पश्चिमी क्षेत्र छिपहरमाई गाँउपालिका क्षेत्रत्रका एक दर्जन गाउँ हरेक वर्ष बाढीको जोखिममा पर्छन्। सीमानजिकै भारततर्फ निर्माण भएका सडक, नहर र रेल लाइनका कारण पानीको निकासमा समस्या छ।
कर्णाली नदी फर्काएर ढुंगा बालुवा उत्खनन् गर्दा टीकापुर–८ स्थित श्रीलंका बस्ती र हुलाकी राजमार्गमा पर्ने पुल जोखिममा परेको छ। अनियन्त्रित तरिकाले ढुंगा, बालुवा उत्खनन् गर्दा कर्णालीको छेउमा ६०० बिघा क्षेत्रफलमा रहेको सो बस्ती र सँगै रहेको पुल जोखिममा परेको हो।
सोलुखुम्बुको दिप्लीघाटमा राखिने बेलिब्रिजका सामग्री ढुवानी सुरु गरिएको छ । जयरामघाटस्थित सुनकोशी नदीमा राखिएको मौज्दात बेलिब्रिजका सामग्री दिप्लीस्थित दूधकोशी नदीमा राख्न ढुवानी सुरु गरिएको प्रदेश १ का सांसद उत्तम बस्नेतले जानकारी दिए । जयरामघाटमा मोटरेबल निर्माण भएपछि ब्रिजका सामग्री मौज्दातको रुपमा रहेका थिए ।
धनुषा र सिरहाको साझा नदी कमला नदीमा पछिल्लो समय जोतेर ढुंगा निकाल्ने क्रम बढेको छ। पूर्व–पश्चिम राजमार्गअन्तर्गत सिरहाको कर्जन्हा नगरपालिकामा पर्ने कमला पुलदेखि उत्तर नदीभरि ट्याक्टरको कारेसोले जोतेर ढुंगा निकाल्ने गरिएको हो। यसरी निकालिने बोल्डर साइजका ढुंगा विभिन्न क्रसर उद्योगमा पु¥याउने गरिएको छ।
सुदूरपश्चिम प्रदेशलाई राजमार्गमार्फत भारतसँग जोड्न महाकाली नदीमा मोटरेबल पुल निर्माण अघि बढेको छ। सवा तीन अर्ब रुपैयाँ लागतमा महाकाली नदीमा चार लेनको पुल निर्माण सुरु गरिएको हो।