वि.सं. २००७ सालका प्रजातान्त्रिक योद्धा तथा जननायक रामप्रसाद राईको ११०औं जन्मजयन्ती काठमाडौं रविभवनस्थित आमाको घरमा आश्रित असहाय जेष्ठ नागरिकसँग मनाइएको छ। आश्रमकी सञ्चालक समाजसेवी दिलशोभा श्रेष्ठलाई खाद्यसामग्री हस्तान्तरण गरी राईको जन्मजयन्ती मनाइएको हो।
प्रदेश १ को अस्थायी राजधानी विराटनगरसँग जोडिएको सीमावर्ती भारतीय बजार जोगवनीमा नेपाली उपभोक्ताको भीड लाग्ने गर्छ। विशेषगरी दैनिक उपभोग्य वस्तु र लत्ताकपडा किन्न नेपाली उपभोक्ताको भीड लाग्ने गर्छ।
बजारमा यतिबेला रातो आलुको थोक मूल्य किलोको २० देखि ३० रुपैयाँ छ। पोहोर पनि यो बेला आलुको मूल्य यही थियो। त्यस्तै प्याजको थोक मूल्य पनि पोहोर र अहिले एकैनास अर्थात् किलोको २५ देखि २८ रुपैयाँ छ।
वीरगञ्ज सहरसँगै जोडिएको नेपाल–भारतबीचको दशगजा पारि विहार प्रान्तको सीमावर्ती सहर रक्सौल छ। पारि गुड्ने भारतीय रेलको आवाज वीरगञ्जमा मज्जाले सुनिन्छ। दुवैतिर बसोबास गर्ने मानिसहरुको संस्कृति र खानाको शैली उस्तैउस्तै छ। सीमापारिका मानिसको थालमा पस्किने खाना र वारिका मानिसको थालमा पस्किने खानाको लागत (मूल्य) मा भने भारी अन्तर छ। उनीहरुले सस्तोमा उपभोग गर्ने खाना नेपालीले महँगोमा पाउँछन्।
आम्दानी बढेको छैन। खर्च बढेको बढै छ। हुनेखानेले ‘भेराइटी’ खान्छन्। न्यून आम्दानी हुनेलाई बिहान–बेलुका छाक टार्न पनि हम्मे छ। सरकार महँगी घटेको दाबी गर्छ। बजारले अनुभूति दिलाउन सकेको छैन। दैनिक उपभोग्य वस्तुको भाउ बढ्दा भान्सा महँगिएको हो। बजारमा उपभोक्ताले चर्को मूल्यमा दैनिक उपभोग्य वस्तु खरिद गरिरहेका छन्।
मलाई सानैदेखि नयाँ–नयाँ ड्रेसहरु लगाउन मन लाग्ने। खासै फेसनको आइडिया नभए पनि ट्रेन्डहरु फलो गर्थेँ। एसएलसी सकेपछि म ए लेभलमा भर्ना भएँ। यो पढाइ सकेपछि विदेश गएर पढ्ने भन्ने थियो। मलाई भने यहीँ केही गरौँ भन्ने सोचाइ आइरहने। पोखरामा फेसनसम्बन्धी पढाइ हुने एउटा मात्रै कलेज थियो। त्यहीँ भर्ना भएँ र पढ्न थालेँ।
४० वर्षका एकजना बुद्धिजीवी पुरुषको ज्यादै मिल्ने साथीको अल्पायुमै हृदयाघात (हर्ट अट्याक) भएर मृत्यु हुनपुग्यो। ती साथीको उमेर मुस्किलले ३६–३७ थियो। साथीको निधनपछि उनलाई आफू पनि हृदयाघातको शिकार भइएला कि, अचानक नै मरिएला कि भन्ने डरले सताउन थाल्यो। यसका लागि उनले हृदय रोग विशेषज्ञलाई जँचाउने र विभिन्न खाले रगतको परीक्षण गर्ने गर्न थाले।
मेरो चाहना नै उद्योग गर्ने थियो। मेरो स्टानफोर्ड विश्वविद्यालयका प्रोफेसरले औषधि उद्योगमा लाग्दा राम्रो हुन्छ भनेर सल्लाह दिनुभएको थियो। प्रविधियुक्त र भोलिका दिनमा केही गर्न सकिनेखालको उद्योगमा लाग्नुपर्छ भन्ने सुझाव पाएको थिएँ। म पनि अन्डरग्राजुएट मेडिकल साइन्स भएकाले यसमा ज्ञान पनि थियो।
जयबहादुर राई, ४२, हेर्दै हट्टाकट्टा र खाइलाग्दो ज्यान। लाहुरेको जस्तो सर्लक्क परेको शरीर र कपाल कटाई। संखुवासभाको पाँचकपन गाउँपालिका–८ चुङखुरुङबाटै विद्यालय तहको पढाइ सके। अनि लागे राजधानीतिर उच्च शिक्षामा जुट्न। सानैदेखि फुर्तिला राईलाई राजधानीको पढाइले मात्र सन्तुष्ट दिएन, अनि कामको खोजीमा जुटिहाले।
दर्शनशास्त्री डा. महादेव साह राजनीति, अर्थशास्त्र, प्राचीन दर्शन विषयमा गहन छलफल र विश्लेषणका लागि चिनिएको नाम हो। लहान सफ्टेक कलेजका संस्थापक उनी बाबुआमाका ६ सन्तानमध्ये कान्छो हुन्। कालिगढ (सुनचाँदीको गरगहना बनाउने) सुन्दरीवत्ती र सीताराम साहको कान्छो छोराको रुपमा लहानमा जन्मिएका महादेवले स्कुले शिक्षा लहानमै लिए।
पहिलोपल्ट रियालिटी सोमा भाग लिन जाँदा मनमा एक किसिमको डर थियो। कसरी गाउने होला, गाएको मिल्छ कि मिल्दैन होला भन्ने डर ! मैले राष्ट्रिय स्तरका गायक–गायिका पहिलोपल्ट देखेको पनि त्यतिबेलै थियो। पास हुन्न कि भन्ने फिल भएको थियो तर पास भएकी थिएँ।
बिहान चार बज्नुअघि नै निद्रा खुलेको के थियो, बडो उत्साह र उल्लासका साथ ओछ्यान छाडेँ। अरु बेला निदाउने प्रयास गर्थेँ र कोल्टे फेर्थेँ होला। तर यति बेला आफ्नै कोठामा थिइनँ, घरभन्दा २ सय मिटर पर पोखराको कुनै एउटा होटेलमा थिएँ अर्थात् यात्रामा।
संविधानसभाबाट नयाँ संविधान जारी हुनुअघि जन्मका आधारमा नेपालको नागरिकता लिएका व्यक्तिका सन्तानले पनि अब राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपति बन्न पाउने भएका छन्। प्रतिनिधिसभाको राज्य व्यवस्था समितिको बुधबारको बैठकले २०६५ साल मंसिर १० गतेभित्र निवेदन दिई संविधान जारीअघि जन्मका आधारमा नेपालको नागरिकता प्राप्त गर्ने व्यक्तिका सन्तानले वंशजको नागरिकता पाउने व्यवस्थामा सहमतिपछि उनीहरूलाई पनि राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपति बन्ने बाटो खुलेको हो।
नेपालमा हवाई सेवा सुरु भएको ७९ वर्ष हुँदैछ। तर तथ्यांक हेर्दा बर्सेनि ज्यानै जाने गरी सरदर दुइटा हवाई दुर्घटना हुने गरेको देखिन्छ। नेपाल नागरिक उडड्यन प्राधिकरणको तथ्यांकअनुसार सन् १९६१ मा पहिलोपटक जहाज दुर्घटना भएको थियो। त्यसयता अर्थात् ५८ वर्षमा नेपाली आकाशमा १ सय २४ दुर्घटना भएका छन्।
नेपाली कांग्रेसका नेता अर्जुनरसिंह केसीले लोकतान्त्रिक पार्टीको नेतृत्वमा लोकतान्त्रि प्रवृत्ति नदेखिएको दाबी गरेका छन्। नागरिक फ्रन्टलाइनमा पत्रकार राजाराम गौतमसँग कुरा गर्दै नेता केसीले लोकतान्त्रिक क्रान्तिमा नेतृत्व गरे पनि पार्टी नेतृत्वमा लोकतान्त्रिक प्रवृत्ति नदेखिएको दाबी गरे।
