बाटोमा पढाई सम्भव छ, त्यो पनि गणित ? धेरैलाई लाग्न सक्छ, सम्भव हुँदैन। तर, तरिका मिलाउन सक्यो भने बाटोमै उभिएरै पनि गणित सिकाउन सकिन्छ, त्यो पनि बटुवालाई। पोखरा महानगरपालिका–७, मासबारस्थित मदरल्याण्ड माविका विद्यार्थीले बाटोमै उभिएर बटुवालाई गणितबारे ज्ञान दिएका हुन।  

नेपाल गणित समाज गण्डकी प्रदेशको आयोजनामा सञ्चालित ‘म्याथमेटिक्स अन द स्ट्रिट’ कार्यक्रममार्फत बाटो हिडिरहेका बटुवालाई गणितको सामान्य नियम र ज्ञान सिकाएको समाजका गण्डकी अध्यक्ष डा. त्रिभुवन शर्मा बरालले जानकारी दिए। ‘गणितको ज्ञान कक्षाकोठामा मात्र सीमित हुनुहुँदैन। घरको भान्सामा पनि गणितको महत्व छ। हामीले बाहिरबाट हेर्दा गणित पढाउन कक्षाकोठा नै चाहिन्छ भन्ने मान्यता छ। त्यही मान्यता चिर्नका लागि बाटोमा गणित पढाउने कार्यक्रम आयोजना गरिएको हो,’ अध्यक्ष बरालले भने।  

उनका अनुसार पोखराका विभिन्न निजी विद्यालयका विद्यार्थीलाई बाटोमा गणित सिकाउने गरि आव्हान गरिएको थियो। मदरल्याण्ड मावि लगायतका विद्यार्थीले बाटोमा उभिएर बटुवालाई गणितको ज्ञान सिकाएको उनले बताए। ‘विभिन्न विद्यालयले आफ्नै तरिकाले यो ज्ञान बाँडेका थिए। गणितको महत्व घरसम्म पनि छ भन्ने देखाउनका लागि गणित समाजले कार्यक्रम आव्हान गरेको हो,’ उनले भने।  

उनका अनुसार विद्यार्थीले बटुवालाई गणितको समान्य अवधारणा बाटोमा सिकाएका थिए। विभिन्न मनोरञ्जनात्मक तरिबाट खेल खेलाउँदै गणित सिकाउने र जित्नेलाई पुरस्कार पनि दिँदा कार्यक्रम प्रभावकारी बनेको उनले बताए। ‘कक्षाकोठामा मात्र गणित सीमित हुनु हुँदैन,’ उनले भने।

उनका अनुसार विश्वका विभिन्न देशमा बाटोमा गणित पढाउने अभ्यास रहेको छ। पोखरामा पछिल्लो तीनवर्षदेखि निरन्तर यो कार्यक्रम आयोजना गरिएको छ। ‘संसारका अरु देशमा पनि यो अभ्यास छ। गणित नपढेका बटुवाले पनि केही कुरा जानुन। ज्ञानलाई बढी महत्व दिएर सिकाउने अभ्यास हो,’ उनले भने, ‘घरायसी व्यवहारमा पनि गणित लागु हुुन्छ। त्यसैले बटुवालाई पनि सहभागि गराएका हौ।’

अध्यक्ष बरालका अनुसार गणितका विविध विषय र क्षेत्रमध्ये ‘टावर अफ हनोइ’ मेजरमेन्ट अफ फोर लिटर’ ट्रयाङ्गल, फर्मेसन, पजल जस्ता क्षेत्रका विविध सामग्री निर्माण गरी आफूले जानेका ज्ञान, सिप र धारणा बाँड्ने विद्यार्थीलाई बटुवालाई सिकाएका थिए। ‘बटुवाले पनि सामान्य तरिकाले जान्न र बुझ्न सकुन भनेर यो अभ्यास गरिएको हो। बटुवालाई गणित पढ्न आउनुस भन्दा रमाइलो पनि भएको थियो,’ अध्यक्ष बरालले भने।  

मदरल्याण्ड माविका कक्षा ९ का विद्यार्थीले सडकमा उभिएर बाटो हिडेका बटुवालाई गणितबारे ज्ञान दिएका थिए। मदरल्याण्ड माविका प्राचार्य डा. नारायण बरालका अनुसार यो अभ्यास धेरैका लागि नौलो थियो। किनकी गणित कक्षाकोठामा मात्र पढाउन सम्भव छ भन्ने उनीहरुले बुझेका थिए। ‘गणितको ज्ञानको महत्व बुझाउन पनि यस्ता कार्यक्रममा विद्यार्थीलाई सहभागि गराएका हौ,’ प्राचार्य बरालले भने, ‘नौलो अभ्यास भएकोले पनि धेरैले चाँसो दिएका थिए।’

उनका अनुसार विद्यार्थीका क्रियाकलाप देख्दा सुरुमा छक्क परेका सहभागि बटुवा पछि यसको महत्व, उद्देश्य र मर्म बुझेपछि भने दंग परेको उनले बताए। ‘बालबालिकामा अपरिचित व्यक्तिसँग कसरी व्यवहार गर्ने भन्ने पनि यसले सिकाएको थियो। किनकी विद्यार्थीका लागि बटुवा सबै नौला थिए,’ प्राचार्य बरालले भने, ‘यसले विद्यार्थीमा आत्मविश्वास पनि बढाएको छ।’ विद्यालयसँगै पृथ्वीचोकमा पनि बाटोमा गणित पढाउने कार्यक्रम गरिएको थियो।