कूटनीतिका भूतप्रेत
कुनै राष्ट्र कब्जा गर्न सेना पठाउनै पर्दैन। त्यहाँका शिक्षा प्रणाली, धर्म संस्कृति, परम्परा, सेना, प्रहरी, निजामती, न्यायपालिका, कार्यपालिका, व्यवस्थापिका लगायत सबैतिर मन्द विष छर्किए पुग्छ।
१६ आश्विन २०७९ आइतबार
युवराज गौतम
युवराज गौतमयुवराज गौतमका लेखहरु :
मिथ्याको बाटो
योग्य व्यक्ति चयन गरेर तद्नुरूप दायित्व दिने मानिस पहिले त आफू योग्य हुनुपर्छ। असल र योग्य छान्न कलेजको ‘नलेज’ नभएपनि हुन्छ भन्ने कुरा राजा महेन्द्रले प्रमाणित गरे।
वीरेन्द्रको प्राण र ज्ञानेन्द्रको गद्दी
हजारौँ मान्छे मारेकै हुँ भन्नेलाई ‘लोकतन्त्र वादी’ मानेर सत्ताका लागि गठबन्धन गर्नेहरूले विदेशका प्रसिद्ध अपराध शास्त्रीहरू बोलाएर छानबिन गरुन् र वीरेन्द्रका हत्यारा हरूलाई दण्डित गरुन्। के त्यसो गर्न सक्छन्? संभव छैन। किनभने त्यो अपराधका रचनाकारहरू उनीहरूकै मालिक हुन सक्छन्।
लखेटिने पालो
राजनीतिक अस्थिरता नहोस् र सयौँ वर्ष पुरानो राजपरम्परा अटुट, अविरल र अहर्निश रहोस् भन्ने मोहन शमशेरको सुझबुझपूर्ण फैसला परिपक्व थियो। श्री ३ चन्द्रका छोरा मोहनले श्री ५ बन्ने रहर गरेको भए भाग्ने र भगाउने खेलको नयाँ सिलसिला सुरु हुन सक्थ्यो।
गणतन्त्रको उलेमा
जुन राष्ट्रमा जनताले जिम्मेवारी दिएका जनप्रतिनिधिदेखि राज्य संयन्त्रका प्रत्येक तह र तप्कामा विदेशी भाइरस छन्, त्यो राष्ट्रको रक्षा कसले गर्छ?
महेन्द्रको कूटनीति
नेपाली, अंग्रेजी, हिन्दी, संस्कृत र नेवारी भाषा जानेका महेन्द्रको सबैभन्दा ठूलो क्षमता विवेक र तर्कशक्ति थियो।
कूटनीतिको पासो
चीनका लागि नेपाली राजदूत बनेर माओसँग मित्रता गरेका तत्कालीन परराष्ट्रमन्त्री रणधीर सुब्बा बारम्बार भन्थे, 'घरभित्रै एकता भएन भने राष्ट्र भाँडिन्छ। कूटनीतिको पासो कसिँदै जान्छ।'
इतिहासको उपहास
आफूले स्वीकार गरेको वा मन पराएको व्यक्ति र दल भन्दै गलत प्रवृत्तिलाई अघि बढाउने हो भने नेपाल सदैव पछाडि पर्ने सम्भावना रहन्छ। इतिहासको अवमूल्यन र उपहास भइरहन्छ। त्यो भनेको राष्ट्रको दुर्भाग्य हो।
सामरिक खतराका संकेत
नेटोमा आबद्ध हुनेहरूको मनोविज्ञान आज पनि ‘सुरक्षा–समाज’ नै आवश्यक छ भन्ने देखिन्छ। रसियाको सामरिक शक्ति, रणनीति र प्रतिरक्षा क्षमता उपेक्षा गर्न नसकेर जसरी अमेरिकालगायतका पश्चिमा राष्ट्रहरू गोलबद्ध हुने क्रम जारी छ, त्यसलाई चीनले सूक्ष्मरूपमा समीक्षा, मीमांसा तथा विवेचना गरिरहेको देखिन्छ। पूर्वी गोलाद्र्धमा चीन विरोधी मोर्चा बनाउन अमेरिकाले खेलिरहेको भूमिका स्पष्ट छ। उसका रणनीतिक योजनाहरू अध्ययन गरिरहेका केही विश्लेषकले रसियालाई भन्दा चीनलाई ‘खतरनाक’ ठान्ने पेन्टागनको मानसिकता त्यसमा प्रतिविम्बित भएको तर्क गरिरहेका छन्।
गुप्त सम्बन्धको दुर्गति
जनताले नै अन्धभक्त भएर राजा र पोपमध्ये एउटालाई निरंकुश बनाउन चाहेझैँ नेपाली जनताले पनि “जनता सर्वशक्तिमान हुन्छ” भन्ने बिर्सेर दल र गुटको पिँजरामा बस्ने रहर गरे भने त्यसको दुष्परिणाम आफैँले भोग्नुपर्ने हुन्छ।
शत्रुको आराधना
अहिलेको कथित ‘भागबन्डा’ र ‘गठबन्धन’ संविधानको कुन धारामा छ? केही नेतालाई आजीवन पदमा विराजमान गराउन सिद्धान्त, नैतिकता, आदर्श सबै त्याग्नुपर्ने?
डरलाग्दो खेल
लास र दासले आफैँ निर्णय गर्दैन। गर्न पनि सक्दैन। जिब्रो र आवाज छ, बोल्न सक्दैन। ऊ मालिकको ईशारा पर्खेर बस्छ। मालिक रुँदा ऊ रुन्छ। मालिक हाँसे, ऊ हाँस्छ।
राष्ट्रका शत्रु
नेपालले आत्मनिर्णयको अधिकार गुमाउने र शिथिल हुँदै जाने स्पष्ट संकेत देखिएको छ आज। यो नेपालको इतिहासमा भएका केही दुर्भाग्यपूर्ण घटनाक्रमको एउटा कडी हो ।
मिसन अस्तव्यस्त
ऊ बेला शान्तिक्षेत्र घोषणा गरेर संयुक्त राष्ट्रसंघले अनुमोदन गरेको भए ‘मिसन अस्तव्यस्त’ यति गहिरो जरा गाडेर बस्ने थिएन। फिरंगीको बथान पस्ने थिएन। असत्यले अबिर अनि सत्यले खरानी घस्ने थिएन।