महेन्द्रका ‘अपराध’
नेपालका दिल्लीपरस्तहरूमार्फत राजा महेन्द्र अपराधी हुन् भन्ने दुष्प्रचार गरियो। महेन्द्रले गरेका सत्कर्महरू छोपिदिने हो भने के/के बाँकी रहन्छ भन्दै सिपी मैनाली, नारायणमान विजुक्छेलगायत धेरैले प्रशंसा गरेका छन्।
१० असार २०७८ बिहीबार
युवराज गौतम
युवराज गौतमयुवराज गौतमका लेखहरु :
सेनाले गर्छ
राष्ट्र स्थायी घर भएकाले सेनाले राष्ट्रलाई तहसनहस हुनबाट बचाउनुपर्छ भन्ने हामा पुराना ग्रन्थ र शास्त्रमा स्पष्ट लेखिएको छ।
पुराना मान्छेको कथा
इतिहासकार डिल्लीरमण रेग्मीको अन्तर्वार्ता लिँदा पुराना मान्छेका बारेमा धेरै कुरा थाहा पाएँ, मैले। ऊबेला कान्तिपुर पत्रिकाको सहायक सम्पादक थिएँ म। मनमोहन अधिकारीलाई बनारसमा ट्युसन पढाएका रहेछन् रेग्मीले। रेग्मीले भनेको सम्झन्छु– ‘ती युवक सरल, विनम्र, अध्ययनशील र शालीन थिए।’ परराष्ट्रमन्त्रीसमेत भएका रेग्मीले हजारौँ पुस्तक संग्रह गरे। सो पुस्तकालय र निजी घर सरकारलाई हस्तान्तरण गरे।
निर्मल निवासलाई निम्तो
‘तीनपल्ट राजा हुने ज्ञानेन्द्रको राजयोग’ दुष्प्रचार, भाग्यवाद, प्रायोजित विज्ञापन वा केही व्यक्तिको स्वैरकल्पना होइन भन्ने समयले पुष्टि गरिरहेको देखिन्छ।
इतिहासको अर्थ
अब सत्य र असत्य छुट्याउने काम जनताको हो। यही बाटो सही छ भनेर असुरपथमा हिँड्ने कि देवासुर संग्राम गरेर भए पनि असल नायक छान्ने ? यसमा अल्मलिने बेला छैन।
अस्तित्व रक्षाको जिजीविषा
ईश्वरका नाममा पदको सपथ ग्रहण नगर्ने नेपालका कम्युनिस्टहरू देवीवताको दर्शन गर्न थालेका छन्। सत्यनारायणको पूजा गरेर अपुंगो र पञ्चामृत खान थालेका छन्। लाग्छ, अब बल्ल उनीहरूको बुद्धिबंगारा पलाउँदैछ।
गृहयुद्धको बीउ
नेपाली जनताले बितेका झन्डै ७० वर्षमा प्रजातन्त्रका नाममा भएका धेरै खेल देखेका छन्। नयाँ पुस्ताले सुनेका पनि छन्। तसर्थ आउँदा दिनमा पनि हिजोकै फोहोरी खेल दोहोरिने सम्भावना देखिँदैन। किनभने युवा पुस्तामा निकै ठूलो जागरण आइसकेको छ।
चारैतिर भाइरस
भ्रष्टाचार रोक्न नसक्दा ‘निजामती’ कैयन् वर्षयता वाग्मती र विष्णुमतीझैँ गनाएको छ। सेनाले ‘कोर्ट मार्सल’ गरेर कैयन् भ्रष्टलाई कार्बाही गरेकाले नेपाल प्रहरी र निजामतीमा फैलिएका जस्ता रोग सेनामा व्याप्त भइसकेको देखिँदैन।
सेनाले नपढेको किताब
नेपाली सेनाले पशुपतिनाथ (महादेव) लाई राष्ट्रदेव मान्छ । यो उसको अठोट पनि हो । त्रिशूल र डमरु सेनाको प्रतीक चिह्न हो । महाशिवरात्रिलाई सेना दिवसका रूपमा मनाउँछ, सेनाले । यसको अर्थ स्पष्ट छ– परम्परा, धर्म, संस्कृति र मौलिक चरित्र बिर्सेको छैन सेनाले । निजी फाइदाका लागि विगतमा केही जर्नेलले राजनीतिक दल र सत्तासीनको प्यारो हुने कोसिस गर्दा आधारभूत चरित्र (बेसिक क्यारेक्टर) त्यागिदिए ।
राष्ट्र पतनका कारण
‘जहाँका राजा (राष्ट्रनायक) पापी र अधर्मी हुन्छन्, त्यहाँका प्रजा पनि गतिला हुँदैनन् ।’ अर्थात त्यहाँका जनता पापी हुन्छन् भनिएको छ नीतिमा । (महापापी यत्र राजा तत्राधर्मपरो जनः) त्यस्तो अवस्थामा राष्ट्रको पतन हुन्छ र धनको नाश हुन्छ । (जायते राष्ट्रह्रासश्च शत्रुवृद्धिधनक्षयः ।) यो शुक्रनीतिको वचन हो ।
गुप्तचरका किल्ला
फ्रेडरिक एङ्गेल्स जस्तो साथी पाएका कारण कार्ल माक्र्सले आफ्नो राजनीतिक दर्शन फैलाउने अवसर पाए । आर्थिकरूपले एङ्गेल्स बलियो भएकाले खर्चबर्चको धेरै चिन्ता भएन । द इस्टर्न क्वेस्चन (सन् १८९७) प्रकाशित हुनुभन्दा अघि (सन् १८४८) मा प्रकाशित ‘कम्युनिस्ट मेनिफेस्टो’ पुस्तकले माक्र्सलाई युरोपको बौद्धिक समुदायमा चिनाइसकेको थियो । अर्थ–राजनीति माक्र्स र एङ्गेल्सको रुचिको विषय थियो । ऊबेला साम्यवादभित्र धेरै छलकपट थिएन ।
गन्तव्यहीन यात्रा
राजा महेन्द्रको स्वार्गारोहण भएको अपुष्ट खबर फैलिएपछि २०२८ साल माघ १७ गते काठमाडौँमा सन्नाटा छायो । दिउँसो ठीक बाह्र बजे राजसभा स्थायी समितिका सभापति रंगनाथ शर्माले स्वर्गारोहणको औपचारिक घोषणा गर्दै महेन्द्रका जेठा छोरा वीरेन्द्र राजगद्दीको उत्तराधिकारी भएको घोषणा गरे ।
माहिला सरकारको मुस्कान
नेपाली राजनीति तरल मात्र छैन, तरंगितसमेत भइरहेको अवस्था छ । भोलि के हुन्छ भन्ने अनिश्चित हुँदै गएको छ । पुराना जान्नेसुन्नेहरू भन्छन्, ‘जे पनि हुन सक्छ ।’ तसर्थ प्रतिनिधिसभा पुनर्बहाली भए पनि नभए पनि राजनीतिक स्थिरताको सम्भावना देखिँदैन । यस्तो स्थितिमा अन्तर्राष्ट्रिय कूटनीतिसमेत नेपालका लागि चिन्ताको विषय बन्न सक्ने देखिएको छ ।
राष्ट्रिय सुरक्षाको मन्त्र
मुसलमान सम्राट अकबरका प्रमुख मन्त्री र प्रियपात्र वीरबल आज पनि जनजीवनमा किंवदन्तीका पात्र छन् । महेश दास नामका ती भट्ट ब्राह्मण सम्राटका नवरत्नमध्येका सर्वाधिक किमती रत्न थिए । ज्ञानी, विवेकी, वाक्पटु, चतुर, दूरदर्शी र शालीन चरित्रका कारण उनी सम्राटका सबैभन्दा प्रिय बने । ‘जोक’ सुनाउने जोकर र सम्राटका आज्ञाकारी नोकर मात्र थिएनन् वीरबल अर्थात महेश दास । अनपढ सम्राटका पुस्तकालय नै थिए उनी ।
सेना हिँड्ने बाटो
हरेक राष्ट्रमा ‘सेना कता जान्छ’ भनेर हेर्ने गरिन्छ । अपवादबाहेक, सजीव सेना राष्ट्रघातको मतियार बन्दैन । राष्ट्रघातीको हतियार पनि बन्दैन । ब्रिटेन, फ्रान्स, जर्मनी, चीन, भारत र अमेरिका जस्ता राष्ट्रमा मात्र होइन, मान्मा (बर्मा) जस्ता शक्तिहीन राष्ट्रको सेनाले समेत मातृभूमिको अपमान भएको सहेर बसेन ।