लकडाउनको अवस्था नआओस्
कोरोना भाइरसको जोखिम कम भएको भन्दै सरकारले लकडाउन हटाएसँगै व्यापार÷व्यवसायदेखि दैनिक जीवन सामान्यतर्फ फर्कन लागेको अवस्थामा जे÷जसरी संक्रमितको संख्या र मृत्यु दर बढेको छ, त्यसले समाजमा त्रास र चिन्ता थपेको छ।
२० श्रावण २०७७ मंगलबार
सम्पादकीय
सम्पादकीयका लेखहरु :
प्रदेशको प्रगति
मुलुकलाई संघीयताको ढाँचामा लैजाँदा धेरै कोणबाट विचारविमर्श भएका थिए। नेपालजस्तो सानो मुलुकका लागि संघीयता आवश्यक छैन भन्नेहरू थिए र आज पनि छन्। अहिले लागु गएिको विकेन्द्रीकरणको सिद्धान्तलाई राम्रोसँग कार्यान्वयन गर्न सके र तल्लो प्रशासनिक निकायलाई अधिकार सम्पन्न बनाए संघीयतामै जानुपर्दैन भन्ने धारणा पनि उत्तिकै बलियो थियो।
अर्थतन्त्रमा आशा
मौद्रिक नीतिले कर्जाको ब्याज बुझाउने समय थप, पुनर्कर्जा व्यवस्था, ऋण पुनर्संरचना र पुनर्तालिकीकरण सुविधा दिएको छ। २० प्रतिशत थप चालु पुँजी कर्जा उपलब्ध गराउने, पुनर्कर्जा कोषको पाँच गुणासम्म पुनर्कर्जा उपलब्ध गराउने घोषणा गरेको छ। यस्तै बैंक तथा वित्तीय संस्थाको सेवाशुल्क र प्रशासनिक खर्च कटौती गरिने, सिसिडी अनुपातलाई ८० प्रतिशतबाट ८५ प्रतिशतमा बढाउनेलगायत नीति छ।
कोरोनाविरुद्ध सावधानी र संयन्त्र
माघको दोस्रो साता पहिलो कोरोना भाइरस संक्रमण पहिचान भएयता मंगलबारसम्म नेपालमा १ सय ९९ जनामा यो भाइरस संक्रमण भइसकेको छ।
प्राथमिकता बाहिर अपारदर्शी खर्च
प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको सरकार पछिल्लो समय सार्वजनिक खरिद र सरकारी सम्पत्ति ठेक्का पट्टा लगायतमा आलोचित बन्दै आएको छ।
लिपुलेकमा देश दुखेको छ
भारतले नेपाली भूभाग लिपुलेक भञ्ज्याङ हुँदै चीनको सीमासम्म कैलाश मानसरोवर सडक उद्घाटन गरी नेपालको सम्प्रभुतामाथि गम्भीर हस्तक्षेप गरेको छ।
नयाँ गभर्नरसँग अपेक्षा
आफ्नो कद बढाएर करिब चार वर्षपछि राष्ट्र बैंक नेतृत्वमा फर्किएका नवनियुक्त गभर्नर महाप्रसाद अधिकारीले पदभार सम्हाल्दै आफू भुङ्ग्रोका बेला राष्ट्र बैंक छिरेको बताएका छन्।
जाँच, जाँच र जाँच
विश्व स्वास्थ्य संगठनका महानिर्देशक थेड्रोस आदानम ग्राब्रियासोसले कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) संक्रमण नियन्त्रणका निम्ति एकमात्र विधि सुझाउँदै भनेका छन्– टेस्टिङ, टेस्टिङ एन्ड टेस्टिङ । अर्थात् यसको एकमात्र उपाय हो– जाँच, जाँच र जाँच । उनले यसो भनेको ३ चैतमा हो ।
तत्काल पूर्ण ‘लकडाउन’ गर
विश्व यति बेला कहिल्यै नभोगेको कहरबाट गुज्रिरहेको छ। समकालीन विश्व व्यवस्थाबाट हामी अछुत छैनौं। यस्तो बेला सरकारले असाधारण उपाय अवलम्बन गर्नु आवश्यक छ। अहिलेसम्म हामी कोभिड १९ को प्रभावबाट जोगिएका छौं भन्ने भ्रम पनि टुटिसकेको छ। एक १९ वर्षीयामा कोभिड १९ (कोरोना भाइरस) पोजेटिभ देखिएपछि यसको सन्त्रास हामीबीच फैलिइसकेको छ।
कोरोना जोखिममा सावधानी
कोरोना भाइरसलाई हाम्रो भूमि र ज्यानमा प्रवेश निषेध गर्नु नै सबैभन्दा उत्तम उपाय हो। जसका लागि सरकार तथा स्वास्थ्य विज्ञहरूले औल्याएका सामान्य नियम पालना गर्नैपर्छ। कम्तीमा पनि सरकारका निर्णय पालना गर्ने र विज्ञका सुझाव पछ्याउनु नै अहिलेका लागि सबैभन्दा उत्तम उपाय हो।
अत्यावश्यक सेवामा सरकारी साथ
अहिलेदेखि नै सरकारले आम नागरिक र अत्यावश्यक सार्वजनिक सेवामा रहेका क्षेत्रलाई गर्न सकिने सहयोगको घोषणा गर्न जरुरी छ। अप्ठ्यारो बेलामा सरकारले गर्ने सहयोगले आम नागरिकमा आत्मविश्वाससमेत बढाउने काम गर्छ। बन्दको घोषणा मात्र गरेर लथालिंग अवस्थामा छाडिदिएर मात्र पुग्दैन।
गैसससँग सहकार्य
प्रदेश १ लाई अपांगता रोकथाम दिशामा उदाहरणीय बनाउन सके अरू प्रदेशले पनि यो सिकाइ आत्मसात् गर्न सक्छन्।
विषाणुविरुद्ध विजय
युभाल नोहा हरारीले आफ्नो चर्चित पुस्तक ‘सेपियन्स’मा चित्रण गरेजस्तै मानव र विषाणुबीचको संघर्ष नै मानव जातिको विकास र विस्तार प्रक्रिया हो। कोभिड–१९ बाट पनि मानिसले आफूलाई अझ अगाडि बढाउने निश्चित छ।
मदिराको मात
नेपालमा त्यही वर्ष मदिराका कारण ३ हजार ९७२ जनाको मृत्यु भएको पनि उल्लेख छ। यसबाट मदिरा कसरी कालको नयाँ अवतारका रूपमा बिगबिगी मच्चाइरहेको छ भन्ने पुस्टिन्छ।
आयल निगमको उदासीनता
भन्सार शुल्क, सडक मर्मत कर, पूर्वाधार कर, प्रदूषण शुल्क, मूल्य अभिवृद्धि कर, मूल्य स्थिरीकरण कोष कर जस्ता करैकर थोपरिएको छ पेट्रोलियम पदार्थमाथि। त्यसबाहेक पनि नेपाल आयल निगमका कर्मचारी पाल्नेमात्र होइन, उनीहरूका जायज/नाजायज माग पूरा गरिदिनुपर्ने जिम्मेवारीसमेत यिनै निरीह उपभोक्तामाथि लादिएको छ।