‘हामी अत्यन्त दुःखी छौं, बच्चाको मृत्यु पाँच दिनअघि नै भइसकेको रहेछ, आमालाई बचाउने प्रयत्नमा छौं।’ अर्को दिन डाक्टरले भनेको सुन्दा देवी र उनकी जहान हिमशिखरबाट पातालमा पछारिए। तेस्रो दिन बुहारीका लागि चिता बन्दै थियो । मलामीतर्फ फर्केर गम्भीर हुँदै देवी बोले, ‘कति शक्तिशाली रहेछ हँ यो पैसा ? यसले त आफन्त, चिनजान, पेसागत दायित्व सबैका आँखामा पट्टी लगाउँदो रहेछ है !’
उनीहरू मन्दिर पुगे। मन्दिरको प्रवेशद्वारदेखि नै लामबद्ध बसेका माग्नेहरू सबैलाई रिताले एकएक मुठी चामल दिँदै गइन। छोरालाई पनि माग्नेलाई चामल देऊ बाबु भनिन्। ‘नाइँ म त दिन्न यो चामल । पैसा दिने भए मात्रै दिन्छु।’ छोराले भन्यो। पूजा गरे सकेर घर फर्कदै गर्दा छोराले बालसुलभ जिज्ञासा राख्यो “मामु ती माग्नेहरू हामीजस्ता मान्छे होइनन् ?”
हिन्दु नारीहरुको महान् पर्व तीज आउन अझै केही समय बाँकी हुँदा नै बजारमा तीजका भाकाहरु घन्किन थालेका छन्। गायिका टीका सानु र तीर्थ खत्रीको नयाँ तीज गीत ‘अहिले पनि तीज भयो क्याहो ठिस’ बोलको गीत सार्वजनिक भएको छ।
साहुनीको व्यवहार उसलाई निको लागेन। यसरी थुनिएर बस्नुपर्दा उसलाई रातभर निद्रा परेन। किताब पढेरै समय बिताई। एउटा किताबमा आफूजस्तै सानी केटीलाई दिनभर काममा लगाएको र पढ्न नपाएको कथा पनि रहेछ। उसलाई त्यो आफ्नै कथाजस्तो लाग्यो। कथाको अन्त्यमा केटीले विद्यालय जान पाएको कुरा थियो । यसले चैतीको मन फुरुङ्ङ भयो । साँच्चै उसले आफूलाई चङ्गा सम्झी र उडाउने धागो पाएको अनुभूति गरी ।
समाजशास्त्रका अध्येता तथा शिक्षा क्षेत्रमा कार्यरत वाग्लेको उपन्यासमा मानव जीवनका अनेक आयामलाई फरक शैलीमा केलाइएको छ। पुस्तकले साहित्य र शिक्षाका साथसाथै आममानिसलाई आशा र सफलतातिर उन्मुख गराउन मोटिभेसन पनि गराउने छ ।
सूर्योदयभन्दा अगावै पुज्नु छ मैले मेरा देवता। स्नान गर्छन् सबै प्रायः पूजाअघि म गर्दछु स्नान सधैँ पूजापछि फलफूल, धुपदीप, प्रसाद चढ़्दैनन् पूजामा मेरा । न पहिरिन्छु सुकिला सफा वस्त्र न लिँदछु कनै व्रत–उपवास परिष्कृत भक्त हुँ म परिष्कार हुन् मेरा देवता।
यो युगभन्दा भिन्न यो आधुनिकताभन्दा भिन्न गिट्टी कुटिरहेकी बालिका गिट्टी थोरै र गिट्टीभन्दा धेरै आफ्नो लेख्दै नलेखिएको जन्मकुण्डली कुटिरहेकी हुन्छे उज्यालोसम्म पुग्ने सम्भावनाका धमिला धर्काहरू मेटिरहेकी हुन्छे ।
त्यत्तिकैमा स्कुले झोला बोकेर उनीहरूको ६ बर्से छोरा विवेक टुप्लुक्क आइपुग्यो। उसले आमासित लाडिँदै भन्यो, ‘आज हितेशकी बहिनी स्नेहाको बर्थ डे। मलाई पनि हितेषको जस्तै बहिनी चाहिन्छ क्या ।’
२०७७ सालको ‘लिब्जु–भुम्जु पुरस्कार’ कवि एमबी थुलुङलाई प्रदान गर्ने निर्णय गरिएको छ। वाम्बुले राई भाषाको ‘इक लिब्जु–भुम्जु’ त्रैमासिक पत्रिकामा वर्षभरी प्रकाशन भएका रचनामध्येबाट थुलुङको गीत ‘लिब्जु–भुम्जु पुरस्कार’का लागि उत्कृष्ट ठहरिएको हो।
गर्दा के हुँदैन ? मन, वचन र कर्मले, भ्रम जति मस्तिष्कको अब भुट्नुपर्छ। भरौ सिर्जनाका रङहरू देशको मुहार फेर्नु, मेनपावरमा लाग्ने लाम अब छुट्नुपर्छ। एक जुगमा एकदिन एकचोटि ल्याउनुलाई पसिनाको मूल यो माटोमा अब फुट्नुपर्छ।
थालियो कर्मको बत्ती बालियो। बिपना बैंसको फूल सपना। सिंदुर अदेख शोभा सुदूर। जूनको शीतल छाया उनको। हजुर सबैको बनौं गजुर।
‘वैदेशिक रोजगारीको यो भेलमा रेमिट्यान्सका खेलौना मात्र हैन पीडाका शवहरू पनि भित्रिरहेको छ,’ रविन्द्र केसी भन्छन्, ‘बाकसमा खेलौनाको आशा गरेको बालकले बाबाको शव देख्नुपर्ने अवस्था निकै पीडादायक रहन्छ ।’
उसै त अँगारझैं कालो अनुहार त्यसमा पनि रिसले चुर परेका यमराजले कड्किदै भन्यो – मास्क लगाए पनि नलगाए पनि सब्जी मण्डी, सपिङ सेन्टर, जात्रामेला, भोजभतेर अनि जुलुस आदिमा भीड नगर्नू त्यो गर्नु आत्महत्या हो भन्दाभन्दै नमानेर भीड गर्नु कोभिड फैलाएर आफू र आफन्तलाई सार्नु आत्महत्या हो। आत्महत्या महाअपराध हो, बुझ्यौ ? हजुरबा ! हजुरबा ! यो कथा अनुसार कोभिड १९ को सट्टा यमभिड ७६ नेपाली नाम राखे कसो होला ?
उसै त अँगारझैं कालो अनुहार त्यसमा पनि रिसले चुर परेका यमराजले कड्किदै भन्यो – मास्क लगाए पनि नलगाए पनि सब्जी मण्डी, सपिङ सेन्टर, जात्रामेला, भोजभतेर अनि जुलुस आदिमा भीड नगर्नू त्यो गर्नु आत्महत्या हो भन्दाभन्दै नमानेर भीड गर्नु कोभिड फैलाएर आफू र आफन्तलाई सार्नु आत्महत्या हो। आत्महत्या महाअपराध हो, बुझ्यौ ? हजुरबा ! हजुरबा ! यो कथा अनुसार कोभिड १९ को सट्टा यमभिड ७६ नेपाली नाम राखे कसो होला ?
रातले अँध्यारो काटेपछि त बिहानी हुन्छ, हार हैन डटेर यहाँ जितको खजानी हुन्छ। फूल र काँडा पनि सँगसँगै भएजस्तै साथी, जिन्दगीमा सुखदुःख सधैं घामपानी हुन्छ।
असल बन्नु बाबु तिमीठूलो पनि बन्नू , सबैभन्दा ठूलो कुरा यो देश हो भन्नु । खराब काम गरयो भने खराब दाग लाग्छ, हाम्रो मनबाट बाबु असल विचार भाग्छ। त्यसैले त असल विचार मनमा पाल्नुपर्छ, खराब सोचाइ आए तुरुन्त फाल्नुपर्छ।
फेरि –घामको धारमा टेकेर धमिलो खोला तर्न लागेको उसले मलाई चराहरूको सुमधुर आवाज सुनाएर अब तिमी यो गाउँ छोडेर व्यर्थै मेरो मायामा नभुल भन्दैछ तर म कसरी बिर्सूँ उसलाई प्रतीक्षामा भिज्दै कुर्नेछु एक हूल वसन्तलाई अँगाल्दै उसकै यादमा लछप्पै रुझ्नेछु तर, जान्छु नभनी पाइला सार्दै गरेको त्यो असार मलाई चाहिन्छ !
 Surya Lakaju ooooo-480x320.jpg)
 Laxman Aryal o-480x320.jpg)
