एक साताअघि प्रमुख जिल्ला अधिकारी नेतृत्वको टोलीले पश्चिम सुर्खेतको बराहताल गाउँपालिका–६ ब्युरेनीबाट छाउगोठ (महिला महिनावारी हुँदा बस्ने ठाउँ) भत्काउने अभियान सुरु ग-यो। छाउगोठ भत्काउने अभियान अहिले पनि पश्चिम सुर्खेतमा निरन्तर चलिरहेको छ। देखिने छाउगोठ भत्काइरहे पनि मनभित्र रहेका त्यस्ता गोठ अझै भत्किएका छैनन्।
अभियानमा कालिका युवा क्लबमा आबद्ध युवाको अभियानमा सहभागिता रहेको थियो।
छाउपडी प्रथाविरुद्ध सरकारले अभियान सुरु गरेसँगै जिल्लाको बडिमालिका नगरपालिकामा छाउगोठ भत्काउन सुरु गरिएको छ। जनप्रतिनिधि र प्रहरीको सक्रियतामा नगरपालिकामा छाउगोठ भत्काउन थालिएको हो। बडिमालिका नगरपालिकाको रतुडामा अहिलेसम्म ५ गोठ भत्काइएको छ।
छाउगोठ भत्काउन जनप्रतिनिधि र प्रहरीले सक्रियता बढाएका छन्। कानुनी रुपमा अवैध कार्य भनिए पनि गाउँमा अझै छाउगोठ कायमै राखिएको पाइएपछि जनप्रतिनिधि र स्थानीय प्रहरी प्रशासनले भत्काउन थालेको हो।
प्रहरी, प्रशासन लगाएर बाहिर देखिने छाउगोठ भत्काइए पनि मनमा गढेको अन्धविश्वास भने हटाउन सकिएको छैन।
दुई साताको अवधिमा कर्णाली र सुदुरपश्चिम क्षेत्रका १७ सयभन्दा बढी छाउगोठ भत्काइएका छन्। अभियान विथोल्ने र छाउप्रथालाई प्रोत्साहन गर्नेमाथि फौजदारी अपराध संहिताअनुसार कारबाही हुनेछ।
महिला, बालबालिका तथा ज्येष्ठ नागरिकमन्त्री पार्वत गुरुङले ‘छाउगोठ मुक्त नेपाल’ बनाउने घोषणा गरेका छन्।
जुनिचाँदे गाउँपालिका–८ की सुमित्रा खड्कालाई छाउगोठ भत्काउने खबर सुन्दा असाध्यै खुसी लागेको छ। सामाजिक कुरीतिका रुपमा रहेको छाउगोठ बस्ने प्रचलन खड्काले आमाबाट सिकेकी थिइन्।
कर्णाली प्रदेशमा छाउगोठ भत्काउन सादा पोशाकमा प्रहरी परिचालन गरिएको छ। कर्णालीका कालिकोट, जुम्ला र मुगुस्थित जिल्ला प्रशासन कार्यालयहरूले छाउगोठ भत्काउन सादा पोशाकमा प्रहरी परिचालन गरेका हुन्।
महिनाबारीका बेला छाउगोठमा बस्न बाध्य पार्नेलाई कारबाही गर्न गाउँगाउँमा सादा पोसाकमा प्रहरी परिचालनसँगै वृद्धभत्ता, सामाजिक सुरक्षाभत्ता, सहुलियत कर्जालगायत राज्यले दिने सेवा रोक्का गर्ने तयारी।
राउटे समुदायको अन्य समुदायभन्दा रहनसहन, रीतिरिवाज र शैली भिन्न छ। राउटेले अन्य समुदायबाट धेरै कुरा सिक्न आवश्यक छ तर राउटेबाट अरू समुदायले सिक्नुपर्ने कुरा पनि त्यतिकै छन्।
छाउगोठमा बस्नुहुन्न भने चेतना नभएको होइन तर महिलाहरू छाउगोठमा बस्छन्। छाउगोठमा बस्नुहुन्न भन्ने जानकारी भएर के गर्नु पारिवारिक दबाबले बाध्य पार्छ।
राउटे समुदायको अन्य समुदाय भन्दा भिन्न रहनसहन, रीतिरिवाज र शैली छ। राउटेले अन्य समुदायबाट धेरै कुरा सिक्न आवश्यक हुन्छ। तर राउटेबाट पनि अरु समुदायले सिक्नु पर्ने त्यतिकै कुरा पनि छन्। त्यसमध्ये एक हो, ‘छोउगोठमा नबस्ने’। कर्णाली र सुदूरपश्चिममा छाउगोठ बस्ने चलन व्याप्त छ। कतिले छाउगोठमै ज्यान गुमाउनु पर्ने बाध्यता छ तर राउटे समुदायका महिला महिनावारी हुँदा छाउगोठ भने बस्दैनन्।
हाम्रो गाउँघर (कञ्चनपुर, खैरभट्टी) तिर महिनावारी हुनुलाई ‘छुई हुनु’ भनिन्छ। ‘छुई’ भएपछि अलग्गै छाउगोठमा बस्ने चलन मेरो गाउँमा छैन, तर ‘छुइ’ भएका आमा–दिदीबहिनीहरू कहिले बाख्रागोठ त कहिले भैंसीगोठमा सुतेको मैले आफ्नै आँखाले देखेकी छु।
अछामको साफेबगर नगरपालिका वडा नम्वर ३ सिद्धेश्वर डिक्रेनिमा सोमबार एक युवतीको छाउपडी गोठमा मृत्यु भएको छ।
_20200103075552-480x320-wm.jpg)
